ONZE JONGENS

Vanaf 3/9, 21.10, Canvas

Wat steken die Belgische soldaten toch allemaal uit in Afghanistan? De Morgen-fotograaf en historicus Bas Bogaerts zocht het voor u uit. Hij liep een half jaar in het spoor van ‘onze jongens’ – van bij hun vertrek uit België tot de terugkeer na hun tour of duty. Het resultaat is een zesdelige docureeks die een kritische en observerende blik achter de schermen biedt.

‘Ik volg al jaren het Belgische leger naar oorlogsgebieden als embedded photographer‘, aldus Bas Bogaerts. ‘Ik was voordien al mee geweest met drie para’s tijdens een toen nog zeer actieve missie van de Belgen in Afghanistan. Maar deze keer hebben we een aparte lichting gevolgd, op een echte afbouwmissie. Een bont allegaartje dat onder Duits commando stond en allerlei kleine deeltaken uitvoerde.’

Je had all access, wat nooit geziene beelden opleverde. Die heb je daarnaast ook gebundeld in een fotoboek.

BOGAERTS: Klopt. De mensen die we gevolgd hebben voor de tv-reeks komen eveneens aan bod in het boek. Ook ikzelf ben gevolgd geweest in de reeks, terwijl ik met de mensen praat. Ik ben een van de personages, om het zo te zeggen, de rode draad door het geheel.

Zonder dat het daardoor een Vranckx wordt?

BOGAERTS: Het is een trage reeks, alles krijgt zijn tijd. Defensie verplichtte ons wel om heel breed te gaan, dus trokken we ook naar de F16-piloten, de verplegers van een veldhospitaal in Kandahar en de psy-ops in Kunduz. We hebben die soldaten dagelijks gevolgd, vaak gedurende non-events, van kant-en-klare-pastakooksessies, over fitnessen tot gewoon nietsdoen. Er waren dat jaar nu eenmaal niet meer zoveel missies.

Opmerkelijk aan je foto’s is dat je de kleine, typisch Belgische kantjes probeert weer te geven. Dat herkenbare ‘van bij ons’-gevoel.

BOGAERTS: Je ziet dat het Belgen en Vlamingen zijn. Doe hun uniform uit en je ziet ze zo op een Vlaamse markt. Oké, daar zitten ook extreemrechtse klojo’s tussen, maar doorgaans hebben de Belgen een goede naam. Ze zijn goed in het uitoefenen van hun job, hebben een beheerste houding. Ook de leeftijd vind ik een positief aspect: die ligt bij de Belgen gemiddeld op 37 jaar. Dat brengt een zekere ervaring mee. Je moet weten: het zijn allemaal beroepsmilitairen die weten waarom ze voor die job hebben gekozen en zich daar ook geen vragen bij stellen. Het is geen dom kanonnenvlees.

In tegenstelling tot de Amerikaanse troepen?

BOGAERTS: Als je het Amerikaanse leger opgesteld ziet, dat is eenheidsworst. Hun houding is ook totaal anders. Meestal zijn dat jonge macho’s die hun zonnebril of helm niet afzetten wanneer ze zich onder de plaatselijke bevolking begeven. Dat superieure gevoel, die arrogante houding: kleine gestes waar ik me vreselijk aan kan storen. Ze blijven altijd een beetje Robocop. Nee, dan zijn de Belgen toch een pak nederiger en bescheidener.

Hoe heb je het vertrouwen van onze jongens kunnen winnen?

BOGAERTS: Dat is moeilijk, je moet dat tijd geven. Mijn werk als fotograaf bestaat erin om dagelijks open kaart te spelen. Ik laat mijn beelden zien terwijl ik bezig ben. Zo overtuig ik hen dat ik geen dubbele agenda heb. Laat ons duidelijk zijn: deze reeks is niet vóór maar ook niet tégen het leger gemaakt. Het zijn echt portretten van mensen die hun job uitoefenen, zonder dat we daarbij enige vorm van propaganda willen voeren.

(A.I.)