Dinsdag 8/11, 21.10 – Canvas

Degelijke historische documentaires het monopolie van de BBC? Niets van, Kijk maar naar Niets is zwart-wit over WO I. Gebaseerd op dagboeken, getuigenissen en archiefbeelden doet deze docureeks het verhaal van het leven ten tijde van De Grote Oorlog, gezien door de ogen van een gewone man of vrouw. In de nieuwste aflevering is dat ene dokter Depreter. ‘Een fictief personage’, weet redacteur Tim Trachet.

Hoe is de figuur van dokter Depreter tot stand gekomen?

TIM TRACHET: We hebben van hem een frontarts gemaakt omdat dat in WO I een belangrijke vernieuwing was, een waarin de Belgen een voortrekkersrol hebben gespeeld. Bij de legerleiding leefde nog de overtuiging dat je gewonde soldaten het best zo ver mogelijk van het front kon verzorgen, een idee dat nog dateerde uit de tijd van Napoleon. Tijdens WO I hebben artsen, onder wie de Belgische dokter Antoine Depage, er heel hard op aangedrongen dat de eerste zorgen zo vlug mogelijk moesten worden toegediend, niet ver van de frontlinie dus. Dat werk werd gedaan door frontartsen, zoals onze dokter Depreter. Net omdat hun werk zich meestal tot de eerste hulp beperkte, waren die soms wat gefrustreerd.

Wat voor mensen werden frontarts?

TRACHET: Meestal ging het om jonge mannen – sommigen hadden nog niet eens hun studies geneeskunde voltooid. Nog iets waarvoor dokter Depage geijverd heeft, is de mogelijkheid voor die jonge artsen om na de oorlog, met hun frontervaring als stage, examen te laten afleggen. Dokter Depage heeft veel verwezenlijkt. Hij droeg wel een legeruniform, maar liep lang niet altijd in het gareel. Dat kon hij zich veroorloven: hij stond op een goed blaadje bij koning Albert en koningin Elisabeth.

Was het front ook niet een medisch laboratorium te noemen?

TRACHET: Het zou overdreven zijn om de soldaten proefkonijnen te noemen, maar er is wel enorme vooruitgang geboekt op het vlak van chirurgie, hygiëne, protheses… en ook wat betreft de nazorg van veteranen. In Frankrijk werden klinieken opgericht waar ze niet alleen konden revalideren, maar ook een nieuw vak aangeleerd kregen.

Vertellen is één ding, tonen een ander. Welk archiefmateriaal hebben jullie kunnen gebruiken?

TRACHET: Dat viel voor deze aflevering goed mee. Zo hebben we archiefbeelden gevonden van het hospitaal in De Panne, dat zo te zien voor die tijd zeer modern en hygiënisch was. Ook het Rode Kruis beschikt over heel wat documentatie, zeker over de epidemieën die het front teisterden: tyfus, schurft, geslachtsziekten…

Geslachtsziekten?

TRACHET: Ja, dat is lang taboe gebleven, maar de soldaten mochten af en toe op verlof in Parijs, en dat bleef niet zonder gevolgen. Het hoofd van de medische dienst heeft er bij de legerleiding vaak op gehamerd om ze daar weg te houden, maar dat voorstel werd weggelachen. Een paar dagen Parijs werd gezien als de ideale ontspanning. Weet wel dat die soldaten op verlof zelden verder geraakten dan de omgeving van het Gare du Nord. De Duitsers hebben geslachtsziekten met voorbehoedsmiddelen proberen in te dijken, maar aan ons front kwam men niet verder dan onthouding.

(H.V.G.)