‘Toen ik Sonic Youth vol energie ‘Teenage Riot’ zag spelen, wist ik weer waar het allemaal om draait.’ Eddie Vedder over hoe Pearl Jam de grunge overleefde, het trauma van Roskilde en het nieuwe album, Riot Act. Door Henrik Tuxen

‘riot act’

uit op 12/11 bij Sony

Eind 2002. De gloriedagen van de Seattle-scène liggen een decennium achter ons. Grunge was een tijdperk van overdreven hype, maar ook van uitstekende rockbands. Soundgarden, Alice in Chains, Nirvana, Screaming Trees…: de lijst is lang en makkelijk aan te vullen met bekende en minder bekende namen. Een massa uitstekende cd’s en concerten verenigd door eenzelfde geest. Zelfmoorden, overdosissen heroïne en groepen die na een knetterende ruzie splitten, zorgden ervoor dat deze periode alweer tot de geschiedenis behoort. Maar zoals in alle sprookjes is er een uitzondering. Eén band overleefde, tegen alle verwachtingen in: Pearl Jam, geleid door de gedreven en wereldbewuste muzikant, gitarist en zanger Eddie Vedder. Hij spreekt voor het eerst over het verdriet en het trauma van het Roskildefestival en de nieuwe cd.

Wat betekent deze cd voor jou?

Eddie Vedder: Ik ben in de eerste plaats blij dat ie af is. Er is een heleboel gaande in de wereld en er is ook veel gebeurd met Pearl Jam. Ik wou de kans om een goed album te maken, niet laten schieten. Ik zou niet willen dat het een album is dat er gewoon mee door kan of dat nu eenmaal gemaakt moet worden. En nu de cd er is, gooi ik alles eruit. Mijn brein is als een hotel: ik maak alle kamers leeg en ruim ze op. Ze zijn te lang door allerlei ideeën en gedachten in beslag genomen. Het voelt goed om ze allemaal los te laten en ze de wereld in te sturen.

De teksten lijken op het eerste gezicht over liefde te gaan, over de pijn en de complexiteit ervan.

Vedder: Yeah, yeah. Eerst komt liefde en daarna pijn. Mensen draaien rond als tollen. Alleen, wat doet ons draaien? Is het een grote hand hierboven die ons beweegt of is het iets anders? Misschien is het liefde die ons beweegt, of compensatie voor liefde die we nooit kregen. Je kan een perfecte relatie hebben en je toch afvragen: zou er nog iets meer zijn? Mensen schrijven daar al heel lang songs over. Maar ik denk niet dat dit zomaar onnozele liefdesliedjes zijn.

Pearl Jam wou nooit interviews geven of videoclips maken, omdat de muziek voor zich moet spreken. Ik heb gehoord dat je nu bezig bent met een clip voor de nieuwe single ‘I Am Mine’. Wat heeft je op andere ideeën gebracht?

Vedder: Wat de video betreft: we vonden gewoon een plek, een kleine club in Seattle, waar het leuk was om te spelen. Wat er met dat materiaal zal gebeuren, weet ik niet. Ik kan me niet inbeelden dat het een officiële video of zo zal worden. We speelden er deze zomer al een concert. Het viel heel goed mee, dus zijn we vorige week met de band bijeengekomen en hebben we er de helft van de cd gespeeld, terwijl we gefilmd werden.

Jullie lijken toch opener geworden. Vroeger wilden jullie de pers niet te woord staan.

Vedder: We zijn trots op onze laatste albums, dus vinden we het goed om even met journalisten te praten. Zo weet het publiek dat het album uit is. We voelen ons er goed bij, dus waarom niet? We zijn er zeker niet op uit om een vet sponsorcontract in de wacht te slepen en we gaan evenmin op een twee jaar durende wereldtournee. We doen alles op een kleine schaal. Het voelt dus niet aan alsof we onszelf compromitteren tegenover het verleden. We hebben ons gewoon wat aangepast, zonder dat we er ons ongemakkelijk bij voelen.

De manier waarop mensen bands, mode, voedsel en allerlei andere voorgekauwde onzin door de strot geduwd krijgen, is bijna een belediging voor de zintuigen. Daar willen we niet aan meedoen, integendeel. Ons nieuwe album verschijnt op 22 november in de Verenigde Staten en precies een week later is er een ‘Koop Niets’-dag in Europa. Een dag waarop je even stopt met consumeren. Het zou fantastisch zijn als niemand ons album koopt op die dag.

Je bent altijd zeer gedreven geweest. Wat is de belangrijkste motor achter je creativiteit, de liefde voor muziek of de drang om de wereld te veranderen? Wat is de relatie tussen de twee?

Vedder: Ik hou van muziek spelen. Ik zal het altijd doen, kost wat kost. Zelfs toen ik nog niet in een band speelde, en serieuze jobs had, was mijn doel mijn centen uit te geven aan een viersporenrecorder, gitaarversterkers en spullen waarmee ik creatief kon zijn. Muziek maken en opnemen voor mezelf, zonder dat iemand het hoort. Iedereen in Pearl Jam houdt enorm van muziek maken, maar niet op een manier waarop een mainstream band dat doet, met video’s en heel veel foto’s. We pakken het anders aan. Niet om kost wat kost de aandacht te trekken op onze integriteit of om respect af te dwingen, maar wel om onze liefde voor muziek maken intact te houden. Ik wil platen maken, optreden en niets daarbuiten. En blijkbaar werkt die aanpak. We hebben natuurlijk het geluk gehad dat heel veel mensen de groep al helemaal in het begin hoorden. Ons eerste album (’10’) verscheen in de periode waarin de muziek van Seattle wereldwijd in de aandacht stond. Van dat moment af konden we een trouwe kern van fans opbouwen, terwijl minder trouwe fans alweer verdwenen zijn. Maar de vraag was of het liefde voor muziek of…

… of de drang om de wereld te veranderen is die je drijft.

Vedder: Ik denk dat het zich vooral op een ander niveau afspeelt. Er zijn een heleboel dingen die we doen, waarover niemand praat. Waar ik het duidelijkst mee naar buiten gekomen ben, is mijn steun voor presidentskandidaat Ralph Nader, bij de verkiezingen in 2000. Ik steun hem nog steeds. Hij is een van de weinige eerlijke mensen in Amerika die hun nek uitsteken om echt belangrijke thema’s onder de aandacht te brengen. Andere kandidaten gaan er liever niet op, omdat ze geruggensteund worden door economische belangen. Bush en Gore werden notabene door precies dezelfde bedrijven gesteund. Ze konden een heleboel thema’s niet aanraken, zonder die belangen te schaden. Ralph was onafhankelijk, niet gesponsord en kon daardoor als enige gewoon zeggen wat hij wou.

Voel je je beter bij Pearl Jam dan tien jaar geleden?

Vedder: Wel, tien jaar geleden hadden we het lastig. We kregen te maken met iets dat moeilijk onder controle te krijgen was. De overweldigende aandacht maakte het heel moeilijk het overzicht te bewaren. Meer dan door alles heen spartelen, konden we niet. We kregen succes, maar konden er niet echt van genieten. Het heeft even geduurd voor we door die periode geraakt zijn. Nu de grote massa wat uitgedund is (lacht), kunnen we rustiger rondkijken en kiezen welke richting we uit willen.

Kan je ook beter met beroemdheid omgaan dan toen?

Vedder: Ik verdwijn af en toe. Meestal naar een plaats waar niemand me kent en waar het ook niemand kan schelen wie ik ben. Nu en dan komt er wel eens iemand op je af, maar als je in het midden van de oceaan op een klein eiland zit, kan niemand je zien of horen. In contact komen met de natuur kan een heel relativerende, ontnuchterende ervaring zijn. Je ziet een kolossale walvis, die het geen barst kan schelen wie ik ben. Dat maakt je bescheiden. Op die manier is het ook draaglijk om ermee om te gaan.

Er waren zoveel goeie bands van Seattle. Maar ofwel zijn ze uit elkaar gegaan, pleegden ze zelfmoord of gingen ze ten onder aan drugs. Hoe komt het dat Pearl Jam overleefde?

Vedder: Tja, hoe komt het? We hadden allemaal dezelfde keuzes. Niemand bood mij ooit heroïne aan, terwijl iedereen er kreeg. Waarom weet ik niet, maar ik ben er blij om. Ik denk dat we allemaal gewoon graag in Pearl Jam spelen. Iedereen in de groep schrijft songs en bovendien spelen we ook in andere bands. Matt heeft een hele goeie groep, Wellwater Conspiracy. Ze hebben drie of vier albums uit, echt fantastisch goed. Stone en Jeff hebben ook hun groep. Pearl Jam is gewoon een vehikel waarbij wij als muzikanten songs kunnen maken. We focussen zes maanden op de groep, treden op en keren terug om opnieuw songs te maken. Tegelijkertijd proberen we ervoor te zorgen dat we ook nog een leven buiten de groep hebben. Dat is heel belangrijk. Al moet ik zeggen dat er voor Mike McCready niet veel meer is dan zijn gitaar. (lacht)

Het grote publiek associeert je met donkere teksten en een sombere kijk op de dingen. Ik dacht dat ook, tot ik je bezig zag op tournee in 1996. Je was voortdurend aan het grappen. Is er een groot verschil tussen hoe je bent in publiek en privé?

Vedder: Wel, ik ben losser als ik bij goede vrienden ben, wellicht. Het is niet slecht om een reputatie te hebben dat je liever niet te veel lastiggevallen wordt. Er is een tijd en plaats voor alle emoties. Muziek is ook een gezonde uitlaatklep, iets waarin ik donkere gedachten kwijt kan. Ik zou iedereen aanraden om te schilderen, te tekenen, te schrijven… Het helpt echt om gezond te blijven. Je kan ook betalen voor een therapie natuurlijk, maar dat kost geld. (lacht) Ik bedoel maar: met het geld van één therapiesessie kan je twaalf potten verf en vijf borstels kopen, die zeker een jaar meegaan en waarmee je dingen van jezelf kan tonen aan de mensen. Dan krijg je reacties als ‘Ik wist dat niet van jou, ik wist niet dat zoiets in jou zat’. Het is manier om je uit te drukken die verder gaat dan woorden. Door muziek ben ik wellicht een stuk gelukkiger in mijn dagelijkse leven.

Ben je een gelukkiger man dan vroeger?

Vedder: De laatste twee jaar, zelfs voor Roskilde, had ik enkele gigantische uitdagingen, waar ik liever niet mee geconfronteerd werd. Het begon met de geboorte van de dochter van Chris Cornell. Dat raakte me al heel diep, net voor het optreden in Roskilde. 45 minuten voor we op het podium moesten, kregen we het bericht van de geboorte. Ik moest even de kleedkamer uit om neer te zitten en te wenen van geluk. Ik was zo gelukkig. Een goede vriend en iemand waar ik zo van hou, die samen een baby hebben. Ik wou er die avond zelfs iets over zeggen, zonder namen te noemen. Al was het maar om op tape te hebben en Chris te laten horen dat we aan hem dachten. Maar geen anderhalf uur later kregen we te maken met precies het tegenovergestelde, de dood van negen fans. Het is moeilijk geen spijt te hebben over wat daar gebeurd is. Door het slechte weer en de opstelling van het podium kon ik niet zien wat er aan het gebeuren was, zelfs niet toen ik helemaal vooraan stond. Het waren ook onze veiligheidsmensen niet. Ze dachten dat ze de show niet zomaar konden stoppen. Wat wij meemaakten, was zeer hard, maar niets in vergelijking met de familie en vrienden van de slachtoffers, laat dat duidelijk zijn. Iemand uit Australië heeft me gevraagd om iets te schrijven voor de uitvaartdienst van een goede vriend van hem. Het is de enige familie die we echt leerden kennen. We hebben de zusters van het slachtoffer uitgenodigd naar Seattle en enkele vrienden kwamen ook en toonden ons enkele foto’s en vertelden ons verhalen over hem. Het heeft ons geholpen om de gebeurtenissen te verwerken. Misschien willen andere familie-leden of vrienden van slachtoffers ons contacteren. Ze moeten het zeker doen.

Ik maakte jullie optreden in Roskilde vanuit de coulissen mee. Ik dacht eerst dat jullie om technische redenen stopten.

Vedder: Was het maar waar. Toen we uiteindelijk zagen wat er gebeurde, was het alsof de verschrikkelijkste nachtmerrie werkelijkheid werd. Bij de aanslag in New York op 11 september had ik het gevoel dat ik wist hoe het was om op dat moment in New York te zijn of een familielid te hebben in het WTC. Mensen komen naar een festival om zich te amuseren, om van de muziek te genieten, om deel te nemen aan de vibe. Het is niet aan hen om voor de veiligheid te zorgen. Je moet zoveel mogelijk voorzorgsmaatregelen nemen, zodat ze zich helemaal kunnen amuseren en uitleven. Het is zoals in een amusementspark: je krijgt bezoekers en jij waarborgt hun veiligheid. Daar betalen ze voor. Misschien is dat een les die Roskilde nu geleerd heeft.

Ik heb gehoord dat jullie in de lente voor het eerst opnieuw in Denemarken zouden spelen.

Vedder: We hebben nog geen plannen gemaakt voor de tour. We spelen enkele lokale benefietconcerten, meer ligt er nog niet vast. Het is mogelijk dat we deze keer niet naar Europa gaan, we moeten het nog bekijken. Tegen het eind van volgend jaar willen we opnieuw een album uit hebben en misschien gaan we dan pas naar Europa. Zo krijgen fans ons één keer in twee jaar live te zien en maken we toch twee albums.

Sommige mensen waren ervan overtuigd dat jullie nooit meer zouden spelen na Roskilde.

Vedder: We hebben aan stoppen gedacht. Moest het onze show geweest zijn, met onze organisatie, ons veiligheidsteam en onder onze verantwoordelijkheid, dan waren we zeker gestopt. Ik vind alleen dat ze de show beter hadden stilgelegd. Ze hadden niet de middelen om de nodige veiligheidsmaatregelen te nemen.

Wat gebeurde er na Roskilde met Pearl Jam? Kwam de song ‘Love Boat Captain’ na een tijdje vanzelf of wat gebeurde er?

Vedder: Toen we teruggingen naar de VS, besloten we onze verplichtingen na te komen en te zien hoe het allemaal verliep. Sonic Youth speelde toen voor ons. Ik herinner me dat ik ze het podium zag opgaan bij het eerste concert. Ze speelden ‘Teenage Riot’, van hun cd ‘Dream Nation’, een van mijn favoriete nummers aller tijden, en binnen de vier minuten wist ik weer helemaal waar het om draait. “Dit is de energie die we zoeken”, ging er door me heen. Ook het gesprek dat ik de dag na Roskilde had met Pete Town-shend was belangrijk. Roger Daltrey en hij hebben allebei de hand uitgestoken na het voorval (Townshend en Daltrey maakten een gelijkaardige tragedie mee begin de jaren ’80 in Cincinatti). Maandenlang dachten we elke tien minuten voortdurend aan Roskilde. We konden aan niets anders denken. Als iemand begon over een basketbalmatch of een cd, interesseerde het ons gewoon niet. We keerden uiteindelijk terug naar Seattle en gingen uit elkaar. We hielden wel telefonisch contact, omdat we er met niemand anders echt konden over spreken. Uiteindelijk hebben we onze gevoelens over Roskilde in ‘Love Boat Captain’ gegoten. Die song zullen we wellicht elke keer live spelen. We willen hun nagedachtenis elke avond in ere houden.

Door Henrik Tuxen

‘We houden enorm veel van muziek maken, maar niet op de manier waarop een mainstream band dat doet, met video’s en veel foto’s.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content