GAY POWER – Gus Van Sant maakt van zijn biopic over de vermoorde homorechtenactivist Harvey Milk een superieur en subtiel ‘J’accuse’.

Gus Van Sant

Sean Penn, Josh Brolin, James Franco, Emile Hirsch, Diego Luna

De archetypische Gus Van Sant-film van het nieuwe millennium bleek steevast om verdoemde outsiders te draaien – denk aan Elephant, Last Days of Paranoid Park. In zijn nieuwste biopic Milk voegt de meest consistente Amerikaanse regisseur van de voorbije twintig jaar daar een politieke en helaas nog steeds actuele dimensie aan toe, zij het dan op een doordachte en preekvrije manier. Protagonist is immers Harvey Milk (1930-1978), de eerste openlijk homoseksuele wethouder van de VS annex homorechtenactivist die op 27 november 1978 in het stadhuis van San Francisco samen met de toenmalige burgemeester George Moscone door diens politieke rivaal Dan White werd neergeschoten.

Hoewel Milks biografie zich perfect tot een sentimenteel bidprentje leent, focust Van Sant zonder veel meligheid en zich bewust van de Hineininterpretierung op de sleutelmomenten van Milks leven en carrière. Hoe hij begin jaren 70 als ex-hippie een fotowinkel opent in The Castro, de hedonistische homowijk van San Francisco. Hoe hij zich eerst zonder veel ambitie of politiek succes voor de buurtbewoners begint te engageren. En vooral: hoe hij al doende en bijna buiten zijn wil om tot het symbool van een nationale beweging uitgroeit.

Bovendien worden ook de personages die hem omringen niet in een karikaturaal keurslijf gedwongen. Zo wordt zelfs zijn moordenaar Dan White – die met doodslag wegkwam en slechts vijf jaar moest brommen – veeleer neergezet als een incompetente schlemiel die uit frustratie handelde, dan als een conservatieve blanke middenklasser die homorechten als een perversie van de permissieve samenleving beschouwde. Tussen de bijna documentair ogende reconstructies – waarbij Van Sant ook naadloos archiefmateriaal inlast – sluimert een niet mis te verstane boodschap van tolerantie en politieke waakzaamheid. Gelukkig wordt daarbij de visuele of dramatische coherentie niet doorbroken.

Let ook op het alweer exquise camerawerk van Harris Savides, die eerder Van Sants long take-trilogie ( Gerry, Elephant en Last Days) fotografeerde. Plus op de prima acteerprestaties, met die van Sean Penn voorop. Penn laat zijn pathos voor één keer achterwege en schittert als de goedlachse homomartelaar die zijn testament al een jaar voor zijn dood op taperecorder vastlegde.

Een uitgekiende en aandoenlijke geschiedenisles dus. En een actuele, zeker nu homofobie en populisme opnieuw in opmars zijn en de homorechten, dertig jaar na Milks dood, weer in vraag worden gesteld.

Dave Mestdach