MAÎTRESSE ***

SLAAFSE LIEFDE. De Russische acteur Gérard Depardieu legt er de zweep op in Barbet Schroeders sm-cultfilm Maîtresse (1975), nu ook op blu-ray.

Barbet Schroeder

Fra, 1976

British Film Institute (import) / blu-ray

Vroeger – toen hij nog niet op de vlucht ging voor de belastingdienst en nog niet breed grijnzend met vadertje Poetin poseerde – was de Russische steracteur Gérard Depardieu een Fransman. In de jaren zeventig stond hij in la douce France zelfs te boek als een non-conformist, une grande gueule die voor de camera’s van Bertrand Blier (Les Valseuses, Preparez vos mouchoirs, Buffet froid), Bernardo Bertolucci (1900) en Marco Ferreri (La Dernière Femme, Bye Bye Monkey) allerlei subversieve dingen deed die een beetje oligarch op een krachtdadig ‘njet’ zou onthalen.

Uit die Franse periode van Depardieurov dateert ook de sm-fabel Maîtresse van Barbet Schroeder, destijds goed voor flink wat controverse en in het Verenigd Koninkrijk zelfs lange tijd verboden. Daar zaten de zweepjes, tepelklemmen, met nagels bewerkte penissen en ondergeplaste travestieten ongetwijfeld voor het een en ander tussen, al is Schroeders schandaalfilm op die paar expliciete, indertijd geschrapte scènes na in feite een gewoon liefdesverhaal over twee geblutste zielen.

Depardieu is de kruimeldief Lucien, pas uit de gevangenis ontslagen, die door toedoen van een foute copain weer aan het inbreken slaat. Wanneer beiden een appartement binnensluipen, stuiten ze tussen de kooien, latexpakjes en gynaecologische instrumenten plots op de mooie dominatrix Ariane (Bulle Ogier), die wel wat ziet in de stoere maar naïeve Lucien. Aangetrokken door haar dwingende charme trekt hij vervolgens bij haar in, tot ze niet meer goed weten wie nu precies meester of slaaf is, wat privé en professioneel is en Ariane nog een verborgen leven blijkt te hebben.

Samen met Liliane Cavani’s The Night Porter (1974) en Just Jaeckins Histoire d’O (1975) was Maîtresse een van de eerste ‘serieuze’ mainstreamfilms die in de subwereld van het sadomasochisme dook. Voor het ontwerpen van de fetisjpakjes deed Schroeder een beroep op de toen nog relatief onbekende modeontwerper Karl Lagarfeld (sic), terwijl verschillende Parijse masochisten naar verluidt zelfs betaalden om in de film onder handen te worden genomen door Bulle Ogier, met wie Schroeder trouwens nog steeds is getrouwd.

Een meesterwerk kun je Maîtresse – nu voor het eerst uit op blu-ray, dankzij het British Film Institute – zeker niet noemen, maar zoals steeds bij Schroeder gaat het meer om de sfeer en de authenticiteit dan om de plot of de perfecte cadrage. Passie in al haar geperverteerde vormen stond dan ook altijd al centraal in het grillige, nooit om wat blutsen en builen verlegen zittende maar daardoor vaak intrigerende oeuvre van de in Iran geboren Zwitser. Passie voor drugs (More, 1969), voor seksuele vrijheid (La Vallée, 1972), voor drank (Barfly, 1987), voor buurmeisjes (Single White Female, 1992), voor terreur (L’Avocat de la Terreur, 2008) en – iets waar Depardieu zeker over kan meespreken – passie voor geld (Reversal of Fortune, 1990). Nazdrovje!

DAVE MESTDACH