Voor haar nieuwste cd – ‘Vandaag (het morgen van gisteren)’ – beet Yasmine zich vast in de songs en klankkleur van Leonard Cohen. Even diep zakte haar stem net niet, maar qua authenticiteit scoort de plaat behoorlijk hoog. ‘Ik ben in staat tot behoorlijk destructieve teksten. De tristesse trekt me au fond meer aan dan het vrolijke en leutige en aangename.’ Door Tine HEns

De vernislaag is ervan gekrabd. Tussen het zoetzure timbre van Yasmine door, hoor je het gekreun en gezucht van de gitaarsnaren en net niet het omslaan van de bladeren op de piano. ‘Ik was eraan toe’, zegt Yasmine. ‘Ik had een andere, een nieuwe weg nodig. Die goesting zat al langer in mijn lijf, maar blijkbaar heb ik tijd nodig om dat ook te uiten en te verwezenlijken.’ Zelf noemt ze zich een tevreden vrouw, een fiere madam zelfs. Alsof ze eindelijk al wat verwacht en aangeraden wordt om een carrière boven de zeespiegel te houden, naar het containerpark heeft gebracht. ‘Ik moest breken met al wat ik tot nu gedaan had. Nog maar eens een variatie op diezelfde gepolijste en opgeblonken popmuziek kon ik niet aan. Ik was uitgezongen. Cohen kruiste zowel toevallig als bewust mijn weg.’

Het idee kwam van schrijver Marc Hendrickx. Hij werkte aan een boek rond Cohen en zag wel graten in een bijhorend muziekprogramma waarmee hij op tournee kon langs Vlaamse zalen. Bij wijze van experiment hadden Yasmine en Frank Boeyen net een Nederlandstalige versie van Suzanne ingezongen. Als vanzelf kwam Hendrickx bij Yasmine terecht en samen trokken ze naar Hydra, het Griekse eiland waar Cohen een deel van zijn leven sleet en waar zijn huis van toen nog staat. Twee jaar geleden bracht een soort internationale fanmeeting een ingetogen hulde aan de meester en zijn poëzie. Of dat niet een beetje een sinistere bedoening was? ‘Helemaal niet’, vertelt Yasmine. ‘Cohen-fans zijn er niet het type naar om zijn bezittingen te bestormen en relikwieën te vergaren. Het waren vier rustige, bijna ingetogen dagen. Overdag werden er documentaires vertoond in de plaatselijke parochiezaal, ’s avonds was er telkens een diner aan de waterkant met een vrij podium voor wie wilde.

Is dit nu het album van een fan en bewonderaar geworden?

Yasmine: Eerder van een bewonderaar. Als ik echt fan was geweest, zoals ik me een fan voel van Joni Mitchell, had ik het niet gedaan. Dan was de afstand te klein en was ik misschien verkrampt. Het voordeel is ook dat er weinig directe aanknopingspunten zijn tussen Cohen en mij. Ik ben een vrouw van 32, hij is een man van 70. Een jood uit Canada. Het verschil kan op het eerste zicht nauwelijks groter zijn. Maar als je dieper graaft, vallen de minieme gelijkenissen natuurlijk wel op. Cohen heeft voor een stuk met zijn afkomst moeten breken om te doen wat zijn hart hem ingaf. Hij was voorbestemd om rabbijn te worden, of in ieder geval een hoge piet in de joodse gemeenschap. Ondanks de druk van zijn ouders koos hij voor de poëzie. Vervolgens belandde hij in een relatie met Marianne, een Zweedse, gescheiden vrouw met kinderen. Hoe fout kun je zijn in zo’n oerconservatief joods milieu? Later bekeerde hij zich tot het boeddhisme en trok hij zich terug in een klooster waar hij zijn oude geestelijke leider verzorgde.

Waar zitten de gelijkenissen met jouw leven? Een simpel meisje uit Kontich, zoals je je zelf noemt.

Yasmine: De breuklijnen die Cohen getrokken heeft zijn waarschijnlijk grilliger dan diegene die door mijn leven lopen, maar ik heb ook voor een stuk moeten afrekenen met mijn opvoeding. Niet dat ik mijn ouders ook maar een ding verwijt of kwalijk neem, ik geloof gewoon dat iedere mens zijn opvoeding moet ontgroeien wil hij zich persoonlijk ontwikkelen. Mijn wortels zijn zeer katholiek. Iedere zondag verplicht naar de kerk of geen zakgeld. Ik was wel zo hypocriet om die wekelijkse sessies uit te zitten, maar hoe keek ik ertegen op! En dan was er die liefde voor muziek. Niets of niemand in mijn familie rook nog maar van ver naar iets muzikaals of iets artistieks. Het versterkte enkel mijn gevoel dat ik anders was, dat ik het rare zusje van de hoop was en het voedde de rebel in mij. Als je wilt dat ik iets doe, moet je tegen mij zeggen dat ik het niet mag doen. Die opstandigheid heb ik nog steeds in mij. Het duurt even, maar als een rivier zal ik mijn eigen stroomgebied uitgraven.

Wat trekt een vrouw van 32 aan in Cohen?

Yasmine: De thema’s die hij bezingt. Waar de doorsnee popsong stopt, begint Cohen nog maar net. Zijn melodieën zijn over het algemeen verrassend eenvoudig. Drie-akkoorden-nummers. Wat mij dan weer goed uitkomt met mijn basale getokkel op de gitaar. Maar die teksten! Die snijden door merg en been. Een lied bij Cohen is telkens een verhaal met duizend deuren en vijftien lagen en twintig nuances. Je weet het als je ernaar luistert en als je zijn teksten leest, maar je beseft het pas ten volle als je je waagt aan de vertaling van die rijkdom. In die zin is Cohen vertalen een vloek en een zegen. De thema’s die hij je aanreikt zijn zo prachtig, daarmee wil je gewoon aan de slag. Anderzijds is het belangrijk om de ziel van een song te respecteren en de vertaling dicht tegen het origineel aan te drukken. Je hebt zo’n kwaliteit in handen en minder dan die kwaliteit kun je gewoon niet afleveren. Het grappige is dat alle mannen die ik aansprak om te vertalen dadelijk enthousiast waren, maar ook weigerden me te beloven dat het hen zou lukken. Aan Cohen begin je niet zomaar.

Toch zou je aanvankelijk in het Engels zingen.

Yasmine: Bij het boek zal ook een Engelstalige cd zitten. Waarom ik dan toch overgeschakeld ben op het Nederlands? De aard van het beestje, zeker. Zelf had ik al een paar nummers vertaald. Gewoon om te zien of het me zou lukken. Het Nederlands leek me zo fragiel, zo direct en onverbloemd. Op een bepaald moment heb ik dan toch een Nederlandse versie laten maken van Dans me. Ik heb beide ingezongen en moest in alle eerlijkheid bekennen dat het Nederlandse nummer veel meer mijn nummer was. Blijkbaar had ik geen zin om enkel een album met covers van Cohen te maken. Ik vond het maar een cd met covers. Ondanks de schoonheid en de kwaliteit. Mijn drang naar een eigen stempel was te groot. Als ik me smijt, smijt ik me graag helemaal en een cover-cd rook te veel naar een tussenproject, een spielerei. En dus besloot ik om het mezelf bijzonder moeilijk te maken en in een mum van tijd de mannen bij elkaar te zoeken die voor mij Cohen wilden vertalen. Het lijstje vormde zich een beetje vanzelf. Met Rick de Leeuw had ik samen een duet gezongen voor Kom op tegen Kanker, Frank Vander linden heeft in het verleden al voor mij gewerkt en Henk Hofstede (de spil van The Nits; nvdr) ontmoette ik op Hydra.

Laat me raden: naast het vrij podium.

Yasmine: Bijna, we hebben in ieder geval samen een paar covers van Cohen gebracht. Niemand kende me daar. Ik denk dat ik er zelfs onder mijn echte naam Hilde Rens heb opgetreden. Enkel een Belgisch koppel meende me al eens ergens gezien te hebben. Ik vond het een hele opluchting om helemaal anoniem op een podium te staan en schone liedjes te zingen.

Een vraag die maar in mijn hoofd bleef hangen toen ik naar hier reed voor het interview is: waarom moet iemand eerst soundmixshows doen, daarna volbloed house-muziek, vervolgens popmuziek om pas uiteindelijk haar ziel te vinden in pure, onversneden luistermuziek?

Yasmine: Je vindt mijn parcours vreemd?

Misschien niet vreemd, maar kronkelig.

Yasmine: That’s me, waarschijnlijk. Deze cd heb ik in eigen beheer uitgegeven. Ik kan me nu niet meer inbeelden dat ik het anders zou doen. Maar blijkbaar heeft een mens een aantal duwen in de rug nodig vooraleer hij iets in of aan zijn leven verandert. Is dat niet gewoon een vorm van volwassen worden? Op mijn twintigste was ik meer dan tevreden dat er mensen hoegenaamd interesse toonden voor dat mieke uit Kontich dat ervan droomde zangeres te worden. Ik vond het fantastisch, alle kansen die ik kreeg. Ik mocht en kon het niet laten schieten. Tegelijkertijd was ik aan het worstelen met mezelf. Ik denk dat het een soort uitgestelde pubertijd was, een soort tegenreactie op alle verantwoordelijkheid en carrièreplannen en si’s en la’s die om me heen kletterden. In wezen was ik nog vreselijk op zoek naar wie ik was, naar wat ik wou, naar wie ik kon zijn als artieste. Als ik nu foto’s van mezelf uit die tijd bekijk, zie ik een glazen gezicht. Uitdrukkingsloos. Ik heb mijn contract met de platenfirma opgezegd en ben voor mezelf op zoek gegaan. Deze cd klinkt misschien heel anders, maar hij is een vervolg op die zoektocht die hopelijk nog lang mag doorgaan. Als een mens zichzelf volledig kent, is het volgens mij tijd om te sterven. Dan blijft er niets meer over om te ontdekken.

‘A poet is deeply conflict-ed’, schrijft Cohen. Herken je dat?

Yasmine: Zonder me te willen vergelijken met de dichterlijke kwaliteiten van Cohen: zeker en vast. Ik geef trouwens grif toe dat ik die conflictueuze kant graag omarm. Ik ben in staat tot behoorlijk destructieve teksten. De tristesse trekt me au fond meer aan dan het vrolijke en leutige en aangename. Niet dat ik mezelf zal verliezen in zelfkwelling en diepe treurnis. Daarvoor ben ik net iets te strijdvaardig en rechttoe rechtaan opgevoed, geen gezever en hard werken, maar ik hoop wel dat ik nog wat tegenslag in mijn leven mag krijgen. Lang leve de kloterij.

Hallo? De meeste mensen wensen zichzelf een leven van geluk en voorspoed toe?

Yasmine: Ik ook natuurlijk, maar het mag niet altijd te goed en te gemakkelijk gaan. Je hebt die meppen in je gezicht nodig om te weten waarvoor je leeft en waarvan je zo intens geniet. Het spijtige aan miserie is natuurlijk dat je er altijd andere mensen in raakt of bij betrekt. Of een partner, of je ouders, of een vriend. Ik heb soms het sardonische trekje om ongelukkige voorvallen met het oog van de artiest te bekijken en ze als interessant en bruikbaar materiaal te beschouwen. ‘Ik moet het onthouden, want ik kan er een liedje over schrijven.’ Voor je omgeving is dat niet altijd even fijn. Maar soms is dat oog van de storm gewoon zalig. De adrenaline die dan door je lijf raast, voel je niet snel op andere momenten.

‘Ik wil je minnaar zijn’, zing je in ‘Ik ben je man’. Hoe macha ben je?

Yasmine: Heel erg. Dat nummer moest er gewoon op. Ik voel in mezelf heel sterk die twee kanten. Ooit speelde ik in de musical Aladdin de prinses. Voor mij was dat echt zoeken naar zo’n vrouwelijk cliché in mij. Ik moest daar echt bij nadenken en me erop concentreren. Het kwam allesbehalve vanzelf. Mijn gedachten zijn heel mannelijk. Ik kan ook beter praten met mannen. De vrouw in mij is soms heel ver weg. Ook al begin ik stilaan te beseffen dat ik er behoorlijk vrouwelijk uitzie. Het vreemde is dat dat soms verwarrender en ongewoner voor me is dan het feit dat ik het mannelijke zo goed aanvoel. Mijn homoseksualiteit heb ik bijvoorbeeld nooit als iets vreemds of hinderlijks beschouwd. Het was gewoon zo. Punt uit. Bovendien zag ik het om me heen vaak genoeg gebeuren om me niet uitzonderlijk te voelen.

Ik pik er nog een zin uit. In ‘Eerst Nemen We Manhattan’ zing je: ‘Veel hield je van deze verliezer, maar bang nu, dat ik winnaar word’. Is dat een verwijzing naar mensen die anderen geen succes gunnen?

Yasmine: Het heeft met loslaten te maken en met het groeiproces waarbij je mensen verliest en moet achterlaten omdat ze niet mee willen, omdat ze het je niet gunnen. Sommige vriendschappen houden blijkbaar gewoon op na een aantal jaren. Vroeger had ik het er moeilijk mee. Ik begreep niet hoe het kon. Een goede vriendschap is voor mij als een liefdesrelatie, hoe diep en intens die ook is, je kunt altijd uit elkaar groeien en elkaar kwijt raken door de evolutie van de tijd.

Er schemert ook een cynische ondertoon door in die zin: de nadruk ligt op bang. En dan kom je uit bij het dominantiespel dat volgens mij in vele relaties speelt. Mensen die elkaar bewust of onbewust tegenhouden in elkaars groei, bang voor de verandering die dat meebrengt. Op dat moment is het jouw verantwoordelijkheid om te zeggen: dit wil ik niet, en om er een punt achter te zetten.

Tine Hens

‘Als een mens zichzelf volledig kent. is het volgens mij tijd om te sterven.

Dan blijft er niets meer over om te ontdekken.’