Er was deze zomer op de vaderlandse televisiezenders geen programma te vinden dat eenvoudiger in elkaar leek te zitten dan Land in de kering. Voor de archiefreeks op Canvas werden een hoop fragmenten uit de VRT- kelders geplukt en zonder commentaarstem na elkaar gemonteerd, zodat alles samen liet zien hoe ons land in de afgelopen zestig jaar veranderd is. Hoe de verkeersproblematiek in de afgelopen decennia een steeds belangrijker onderwerp is geworden bijvoorbeeld, of hoe onze houding tegenover ‘de jongere’ is gewijzigd.
Maar het resultaat was meer een rondje lachen met hoe mensen vroeger dachten: de clips en journaalbeelden waren immers zo secuur gekozen dat je vaak de indruk kreeg dat er eigenlijk veel minder is veranderd dan we denken, en dat Land in stilstand een nauwkeurigere titel was geweest. Een fragment van een tv-reporter die aan een jongen vraagt of het nu echt nodig is dat een muzikant een zeker rockgehalte in zijn stem stopt, het doet wel glimlachen, maar de angst van de goegemeente over waar het met de jeugd heen moet, is nu wellicht even groot – en overtrokken – als in de jaren vijftig of zestig. En we mogen vandaag dan wel veel meer aandacht besteden aan alles wat met het verkeer te maken heeft, we geloven net als toen nog steeds dat een extra brug of snelweg voor een miraculeuze oplossing zal zorgen. Door beelden te selecteren die opmerkelijk gelijklopend waren door de decennia heen gaven de makers dus vaak de boodschap mee dat veel veranderingen vooral aan de oppervlakte zijn gebeurd – zonder dat ze daar een commentaarstem voor nodig hadden.
Dat gold weliswaar niet voor elke aflevering. Die over de positie van de Kerk in Vlaanderen liet bijvoorbeeld vooral zien dat er in die halve eeuw tijd wel een hele evolutie is geweest, tussen de tijd toen een meerderheid van de Vlamingen op zondag naar de mis ging en vandaag, nu de kerkstoelen overal te lande grotendeels onbezet blijven. Misschien was het daarom dat je het gevoel had dat de makers weinig meer hadden kunnen doen dan netjes de hele tijdlijn te laten zien: van de pastoors die in de jaren vijftig hamerden op de zondagse plicht om naar de mis te komen, over het Tweede Vaticaans Concilie waar de Kerk aansluiting probeerde te vinden bij de moderne tijd, tot de leeggelopen seminaries van de laatste jaren. Ze hadden enkele interessante fragmenten kunnen terugvinden, zoals dat waarin kardinaal Suenens tijdens het Vaticaans Concilie toegaf dat het feit dat de deelnemers hun tussenkomsten in het Latijn moesten doen, ’toch een beetje de welsprekendheid beperkt’, of dat van een jonge Godfried Danneels bij zijn aanstelling als aartsbisschop. Maar het maakte allemaal een nogal schoolse indruk en toonde aan dat een eenvoudig idee soms ook niets meer kan opleveren dan eenvoudige televisie.
*** Elke dinsdag, Canvas
DOOR STEFAAN WERBROUCK
‘DE BEELDEN WAREN ZO SECUUR GEKOZEN DAT JE DE INDRUK KREEG DAT ER MINDER IS VERANDERD DAN WE DENKEN. LAND IN STILSTAND WAS EEN NAUWKEURIGERE TITEL GEWEEST.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
