Maandag 13/4, 22.30 – Arte. Michelangelo Antonioni, It-Fr 1962
Voordat de Italiaanse maestro Antonioni in Blow-Up (1966) naar het Londen van de Swinging Sixties keek, draaide hij eerst nog L’eclisse, het magistrale slotluik van zijn trilogie van de eenzaamheid. Die radicaal ‘andere’ films – naast L’eclisse ook nog L’avventura (1960) en La notte (1961) – werden bij hun release soms verguisd als moeilijk en intellectueel. Tegenwoordig weten we beter: Antonioni is de introspectieve grootmeester van de moderne cinema, L’eclisse het hoogtepunt van zijn abstracte filmkunst.
Net als zijn volgelingen Tsai Ming-liang of Nuri Birge Ceylan had Antonioni lak aan verhalen die verteld worden volgens de conventionele dramatische opvattingen. En wat nog uitzonderlijker is: hij bezat het geweldige vermogen om de psychologische gemoedstoestand van zijn personages vorm te geven middels het verdrukkende landschap en de architectuur rondom hen. In L’eclisse, een drama over de malaise van de jonge Romeinse literaire vertaalster Vittoria (Monica Vitti, in die tijd Antonioni’s muze), tilt hij dat op een hoger plan.
Antonioni geeft in deze film ook weer blijk van een voortreffelijk oog voor expressieve geometrische composities. Van bij de openingsscène, waarin Vittoria een einde maakt aan haar relatie, tot haar ontmoeting met Piero (Alain Delon), een zwierige makelaar tot wie ze zich aangetrokken voelt maar met wie ze nooit van de echte liefde zal proeven: elk shot van L’eclisse, zijn laatste zwart-witfilm, heeft een monumentale zeggingskracht, alsof je naar een stilleven kijkt waarin de schilder de waarheid tastbaar tracht te maken.
Ondanks die bestudeerde opbouw gaat er toch een onderkoelde sensualiteit en een buitengewone hypnotiserende kracht uit van de beelden, wat nog het best tot zijn recht komt in de briljante slotscène. Vittoria en Piero hebben afgesproken op een verlaten plek in een moderne buitenwijk van Rome, het door strakke fascistische architectuur getekende EUR-district. Maar geen van beiden houdt zich aan de afspraak. Wat volgt, is een perfecte metafoor voor hun vervreemding en onmacht tot communicatie: een abstracte montage van shots van een geraffineerde schoonheid die zowel een zengevoel als existentiële leegte en dreiging uitstralen.
Bijna al de films van Antonioni gaan eveneens over het metafysische of technische effect van cinema. In L’eclisse – ‘De eclips’ -brengt hij dat in de praktijk doornooit een echte eclips te filmen: de verduistering vangen in het licht van een straatlantaarn kan volstaan.
(L.J.)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
