Mechelen maakt zich op voor een kunstgebeuren dat een beroep doet op ons politieke bewustzijn: Newtopia.

Manifesta in Genk, Track in Gent en, verderop, Documenta in Kassel: wie dacht dat we de grote evenementen daarmee gehad hebben, is eraan voor de moeite. Dit weekend trekt Mechelen een XXL-blik maatschappijgevoelige kunst open. Meer dan zeventig kunstenaars uit alle hoeken van de wereld komen er op verschillende locaties hun scheppingen uit de doeken doen. Mensenrechten staan centraal in een slagvaardig project van curator Katerina Gregos.

Je hebt al heel wat tentoonstellingen gemaakt, vaak politiek getint. Waar hecht je belang aan bij het samenstellen van een expo?

KATERINA GREGOS: Heel vaak zie je zogenaamd politieke tentoonstellingen waar de kunst wordt opgeslokt door retoriek of hoogstaande idealen. Dat probeer ik te vermijden. Liever vertel ik een verhaal dat intellectueel én visueel uitdagend is. Het gelukkigst ben ik wanneer mijn tentoonstellingen een emotionele reactie teweegbrengen. Hedendaagse kunst is soms zo rationeel en afkerig van emoties. Dan kies ik liever voor kunstenaars die het iets poëtischer durven te brengen.

Mensenrechten zijn als thema niet bepaald een eitje. Waarom kies je ervoor?

GREGOS: Een samenleving is permanent in verandering. Globalisatie, multiculturaliteit en andere factoren sturen het discours voortdurend in andere richtingen. Op Newtopia willen we nagaan hoe alles zich ontwikkelt en waar het vandaag om draait. We mogen niet al te gemakkelijk aannemen dat mensenrechten een evidentie zijn. Sommige ontwikkelingen zijn bedreigend voor de democratie, zoals de toenemende privatisering van openbare diensten, de erosie van de publieke ruimte, de stelselmatige ontmanteling van de welvaartstaat en de angstcultuur na 9/11. Zulke bewegingen kunnen gaten maken in het sociale weefsel van een samenleving. Mensenrechten kunnen overal geschonden worden, niet alleen in landen met totalitaire regimes, ook in het vrije Westen. Ook daar gaat Newtopia over.

De kunstenaars komen uit alle hoeken van de wereld, zijn van alle leeftijden – en zelfs het werk van wijlen Picasso is present op Newtopia. Hoe heb je je selectie gemaakt?

GREGOS: Ik ben op zoek gegaan naar kunstenaars – jong, midden in hun carrière, oud of dood – die begaan zijn met mensenrechten en dat ook in hun werk zichtbaar hebben gemaakt. Ook was het belangrijk dat kunstenaars met een niet-westerse blik aan bod komen, want het Westen heeft de neiging mensenrechten te verdedigen wanneer militaire of financiële belangen op het spel staan. Wanneer dat niet het geval is, wordt het een en ander al snel genegeerd.

Zo te horen wordt het een intens project.

GREGOS: En hopelijk ook een dat vastgeroeste meningen loswrikt.

NEWTOPIA, THE STATE OF HUMAN RIGHTS

Mechelen, van 1/9 tot 10/12, newtopia.be

(E.F.)