De mutanten van X en Magneto zijn terug, en zoals het hoort, is ‘X-Men 2’ duurder, groter en spectaculairder dan de kaskraker van drie jaar geleden. Maar is de sequel ook beter?

Extra op www.focusknack.be interview met Brian Singer over de eerste ‘X-Men’.

Toen ‘ X-Men’ in de zomer van 2000 de Amerikaanse zalen innam, had niemand verwacht dat de film in zijn openingsweekend met 54,4 miljoen dollar meteen de box-office-lijsten zou aanvoeren. De prent rijfde in de VS uiteindelijk 157,3 miljoen binnen, en kwam wereldwijd aan een recette van 294 miljoen, bijna vier keer zoveel als hij had gekost. De droom om een franchise te kunnen starten, werd zo voor 20th Century Fox werkelijkheid. Nog geen drie jaar later is de tweede X-Men klaar voor de naar verluidt grootste min of meer simultane release in de filmgeschiedenis: X-Men 2 komt uit op 93 grondgebieden, is in zeven verschillende talen gedubd en kreeg onderschriften mee in evenveel talen als er naties of volksgroepen zijn. België is een van de eerste landen die de X-citatie al dan niet in X-altatie kan zien veranderen, want de film komt hier twee dagen vroeger uit dan in de VS, op 30 april. Download dus die aftelklok op x2-movie.com en herlees nog vlug uw comics alvorens u ze op E-bay tegen exuberante prijzen te koop stelt: X-Men 2 belooft minstens twee weken de wereld te beheersen, wellicht totdat op 15 mei die andere op ûx eindigende filmtitaan The Matrix zich van de aardkloot meester maakt.

Met zijn budget van honderd miljoen beantwoordt ‘ X-Men 2′ zeker aan de formule van de sequel: bigger, better, more. De film duurt 135 minuten, ruim een half uur langer dan X-Men. De aftiteling van de talloze stuntlui en effectenwerkers zal al voor aardig wat extra tijd zorgen, want te meten aan het aantal crewleden biedt X-Men 2 meer actie en nog verbazender stunts en effecten. Zo heeft in de derde akte elke cut een visueel effect. Maar zoals het cliché het wil, is het de makers niet om de speciale effecten te doen: the story drijft ze voort. Dat verhaal is breder, zo heet het, bevat meer personages, en is ook gewoon beter. Zoals in X-Men de angst en het wantrouwen van de ‘normale’ mensheid tegenover de mutanten de toon zetten, zodat Magneto (Ian McKellen) een gooi naar de suprematie van mutanten kon doen, zo wordt ook X-Men 2 een variatie op hetzelfde gegeven. De mens ontpopt zich in het vervolg helemaal tot zuiver kwaad, met name in de gedaante van William Stryker (Brian Cox), een rijke militair die frontaal in de aanval gaat. Hij dwingt Magneto, enkel nog vergezeld van Mystique (Rebecca Romijn-Stamos), zelfs een verbond te sluiten met X (Patrick Stewart). Stryker werpt ook licht op het verleden van Wolverine (Hugh Jackman), die in Deathstryke (Kelly Hu) een metalen soortgenoot vindt, of the evil kind. Nieuw is verder Nightcrawler (Alan Cumming), een wat vreemde vogel (wat in dit gezelschap bitter weinig zegt) die de gave bezit zichzelf te teleporteren. En in de X-Mansion dient zich naast vaste waarden als Dr. Jean Grey (Famke Janssen), Cyclops (James Marsden) en Storm (Halle Berry, die blijkbaar nog steeds worstelt met haar kapsel) een tweede generatie van Junior X-Men aan: de energiezuigende Rogue (Anna Paquin), haar vlam Iceman (Shawn Ashmore) en de uitdagende vuurvreter Pyro (Aaron Stanford). Aangevuld met onder anderen Shadowcat, Colossus, Syrin en Jubilee is de uitbreiding die Bryan Singer met de piepjonge scenaristen Dan Harris en Michael Dougherty op stapel zette, een soort X-plosie geworden.

Groter en beter dus. Maar bovenal ook tonnen meer druk op de ketel. ‘De verwachtingen zijn ontzaglijk’, zei producer Ralph Winter onlangs in een fanzine. ‘Dat is best oké, want we zijn er klaar voor. We voelen echt dat we een betere film dan de eerste hebben gemaakt.’ ‘Die druk’, zei Bryan Singer afgelopen november tijdens een persconferentie, ‘betekent gewoon dat je alles groter en spectaculairder wilt maken. Gelukkig hadden we wat meer tijd, een paar extra dollars, en wist iedereen een beetje beter wat hij of zij aan het doen was, vooral ik dan.’ Voor Singer is X-Men 2 trouwens helemaal geen sequel, maar het volgende avontuur in een sage, een nieuwe stap in de evolutie. In de production notes klinkt het zo: ‘Zoals in elke goeie comic, is het X-Men-universum ontworpen om uit te breiden. Deze verhalen kunnen eindeloos verdergaan. Het voortzetten van de sage gaf me de kans de verhaallijnen uit te breiden en de personages uit te diepen – er echt plezier in te vinden. X2 heeft meer snee, is donkerder, leuker en romantischer dan de voorganger.’ Donkerder én leuker én romantischer? In het geval van een Hollywoodklepper klinkt dat als onheil, maar Singer kent zijn rolmodellen goed. Zoals andere sequels van superheldensoaps, van Amerikaanse goed-versus-kwaad-mythes en -legendes, moet X-Men 2 de ‘oermythe’ eren. ‘Ik hou niet van vergelijkingen met andere films, maar het is een beetje als bij The Empire Strikes Back. Die film verkende de zwakheden en het kwetsbare van de figuren, vooral in hun groep. Je krijgt iedereen meer van de zwakkere kant te zien, in hun krachtmeting met de boosdoeners. Zeker Xaviers zwakheden staan te kijk. Hij en Magneto zijn uit hetzelfde hout gesneden, niet helemaal juist, niet helemaal fout. Dat maakt het pas interessant.’

Interessant was zeker de wending die Stan Lee aan de geschiedenis van de comic gaf, toen hij op 1 september 1963 zijn eerste The X-Men de wereld instuurde: de mutanten waren een verstoten minderheid, en omdat de toen erg actuele thema’s van rassenvooroordeel en minderheidsvervolging in de strip waren verwerkt, kon de comic voor het eerst over moderne zaken meepraten zonder dat de repressieve Comics Code Authority tussenbeide kwam. Volgens Ian McKellen (Magneto), toch een highbrow eliteacteur in een po- pulair pulpavontuur, trok precies dat hem aan in het script: een soort morele basis, die hij bijvoorbeeld in Spider-Man, ook van Stan Lee, niet vond. ‘Our movie is about politics’, zei hij op de persmeeting in november, nadat iemand vroeg of de comic aan kracht won door de actuele toestand van de wereld. ‘Onze film gaat over wat het betekent om in een reële wereld te leven, zelfs al wordt het een fantasie genoemd. The X-Mencomics zijn classics: ze zijn al een hele tijd in omloop, omdat hun lezers zich met hen kunnen identificeren. Ik twijfel eraan of er iemand is die zich nooit als een mutant heeft gevoeld. Als je jong bent, kan dat gevoel erg sterk zijn. Met de wereldpolitiek heeft dat natuurlijk niet veel te maken. Deze politiek speelt zich veel dichter bij huis af en heeft te maken met hoe je op school, door je ouders of door je religieuze gemeenschap wordt behandeld, iets wat politici meestal weinig interesseert. Als je je achtergesteld voelt, dan zijn deze buitengewone wezens in een fictiewereld bronnen van troost. Ze bieden namelijk weerstand, komen op voor zichzelf. Daarover gaat ook de discussie tussen Xavier and Magneto, over vreedzame coëxistentie tussen mens en mutant of integendeel de heerschappij van de één over de ander.’ Singer, die de link met de menselijke micropolitiek niet echt bleek te hebben gezien, trad McKellen wat vaag bij: ‘Dan Harris en Michael Dougherty, de twee schrijvers, hebben de geschiedenis, diepgang en eloquentie van dit verhaal helemaal begrepen, omhelsd en vormgegeven. Net als de politics, de verraderlijke politiek van deze personages in dit universum.’

Door Jo Smets

Te meten aan het aantal crewleden biedt ‘X-Men 2’ nog verbazender stunts en effecten dan de eerste film.