Als er iets is waaraan je een film van François Ozon kunt herkennen, is het aan het ontbreken van elke gelijkenis met zijn vorige. Met ‘Angel’, een kostuumdrama over een schrijfster die zich verliest in haar fantasie, draaide de Fransman voor het eerst een volledig Engels gesproken film.

Wat je ook vindt van de films van François Ozon, je kan niet anders dan onder de indruk zijn van zijn veelzijdigheid. De carrière van de 39-jarige Fransman volgt het pad van een haas, vol plotse koerswijzigingen. Een nieuwe film, een nieuw genre, lijkt zo’n beetje zijn devies. Na zijn debuut van tien jaar geleden, de geile satire Sitcom, begon hij nerveus van genre naar genre te wippen: van misdadig sprookje ( Les amants criminels) naar antiburgerlijk theater ( Gouttes d’eau sur pierres brûlantes), van dolle detectivepastiche ( Huit femmes) naar broeierige psychologische thriller ( Swimming Pool) en Bergmanachtige huwelijksanalyse ( 5×2). Alleen Sous le sable en Le Temps qui reste lijken op hetzelfde schap thuis te horen, al worden ze wel gescheiden door vijf jaar en drie films.

Ozon laat graag andere gezichten zien, en toch herken je zijn stempel meteen. Dat geldt ook voor Angel, een extravagant melodrama over een jonge Britse vrouw die begin twintigste eeuw droomt van een carrière als schrijfster en diepromantische verhalen verzint. Wanneer ze inderdaad succes begint te oogsten, heeft ze echter moeite om beide voeten op de grond te houden. Ozon haalde de mosterd bij een roman van Elizabeth Taylor (de schrijfster, niet de actrice) en omdat het verhaal over klassenstrijd zo door en door Brits was, besloot hij het maar meteen in het Engels te verfilmen. Een hele stap, ook al had hij er in Swimming Pool al even van geproefd. ‘Het viel niet mee om in een andere taal te regisseren’, geeft Ozon toe. ‘Gelukkig kon ik rekenen op de hulp van toneelschrijver Martin Crimp, die me de verschillende niveaus en subtiliteiten van het Engels heeft uitgelegd. En Britse acteurs zijn zonder uitzondering enorm professioneel. Ze kenden hun tekst allemaal perfect.’

Er zit veel humor in ‘Angel’. Was het niet moeilijk om alle nuances en insinuaties te vertalen? Je had het script tenslotte eerst in het Frans geschreven.

François Ozon: De geestige dialogen in het Engels zijn niet dezelfde als die in het Frans. Het venijnige gesprek tussen Angel en het personage van Charlotte Rampling aan de eettafel bijvoorbeeld. ‘Ik dacht dat u de echtgenote van mijn uitgever was, niet mijn uitgever zelf!’ In het Frans klonk het veel minder gemeen omdat er veel meer woorden aan vuilgemaakt worden. Het Engels gaat meteen naar de essentie en is enorm ironisch geladen.

Toen u Elizabeth Taylors roman las, wist u meteen dat u hem wou verfilmen. Wat vindt u zo fascinerend aan Angel als personage?

Ozon: Ze ontroert me. Misschien herken ik iets van mezelf in haar. (lachje) Ze is een sterke vrouw en een complexe persoonlijkheid. Ik hou van personages die op het eerste gezicht niet bijzonder sympathiek zijn, maar in de loop van het verhaal in een ander licht komen te staan. Op het eind denk je heel anders over Angel dan in het begin, omdat je haar beter begrijpt. De kijk van het publiek veranderen is altijd spannend.

Voor Angel is schrijven de droom waarvoor ze alles wil opgeven. Ben jij even passioneel met cinema bezig?

Ozon: Ik ben toch een beetje nuchterder, denk ik. Daarom ben ik ook nooit mijn voeling met de werkelijkheid verloren zoals zij. Mijn dromen en verlangens botsten altijd op de realiteit. Angel is succesvol omdat haar boeken toevallig een snaar bespelen die bij de mensen van die tijd gevoelig ligt. Dat is haar geluk, maar ook haar ondergang. Ik ben blij dat ik in het begin van mijn carrière zowel heel goede als heel negatieve reacties kreeg. Ik wist dus dat de sfeer kan omslaan en dat je daar best rekening mee houdt.

In ‘Angel’ slaat de sfeer om als de oorlog uitbreekt en de mensen niet meer in haar rozige verhalen geïnteresseerd zijn. Maakt dat het verschil tussen kunst en kitsch?

Ozon: Wat mij aansprak was de dubbelzinnigheid van de situatie. Als we vandaag iemand zien die tegen de oorlog is, begrijpen we dat. Nu is zowat iedereen tegen de oorlog in Irak; in die tijd lag dat anders. Maar Angel is helemaal geen moedige heldin, want haar verzet tegen de oorlog is louter egoïstisch. Ze wil geen vrede om het lijden te stoppen, maar gewoon omdat ze Esmé, haar geliefde, weer bij zich wil. Ze wil alles controleren. De schilderijen die Esmé maakt, zijn nog zoiets dubbelzinnigs: zijn ze goed of slecht? Met de ogen van een vroeg 21e-eeuwse kijker kan je daar moeilijk over oordelen. Wij kennen de geschiedenis van de schilderkunst en kunnen zowel van Renoir, Van Gogh en Schiele houden. Maar in de film maakt Esmé dingen die totaal ingaan tegen de gangbare smaak. Enkel de tijd kan uitwijzen of zijn werk van waarde is. Misschien zullen de mensen hem na de oorlog beter begrijpen, als ze vier jaar geleden hebben.

Wie heeft die doeken eigenlijk geschilderd?

Ozon: Een Franse schilder, Gilbert Pignol. Hij leefde zich helemaal in de film in. Hij verdedigde Esmé door dik en dun. Elke keer als ik een doek lelijk vond, riep hij verontwaardigd: ‘Dit is wat Esmé zou schilderen!’ Heel grappig. Eigenlijk was hij de acteur met de meeste sterallures. (lacht)

Je hebt je laten inspireren door een aantal specifieke films (zie volgende pagina, nvdr.). Moeten we ‘Angel’ zien als een welgemeende hommage, of als een soort pastiche?

Ozon: Ik vind het in elk geval een eerlijke en gemeende film. Daar streef ik altijd naar. Ik maak geen pastiches. Sommige scènes zijn extravagant en overdreven, maar dat is nodig om Angels visie en geest te snappen. Je bevindt je in háár werkelijkheid, niet die van de film. De scène waarin ze in haar rode jurk rent, de flitsen van haar huwelijksreis, het zijn net fragmenten uit een van haar boeken. In wezen schrijft ze haar eigen leven.

Is dat typisch vrouwelijk, denk je?

Ozon: Het idee dat je voortdurend een rol speelt wel. Vrouwen lopen sowieso constant te acteren. In elke vrouw schuilt een actrice. Ze zijn het gewoon om te spelen en te verleiden. Het is een zelfverdedigingstactiek omdat ze door de maatschappij zo vaak in een slachtofferrol geduwd worden. Om te overleven, moeten vrouwen zich voordoen als zwak. Ook al zijn ze in de regel veel sterker dan mannen.

‘ANGEL’

Vanaf 14/3 in de bioscoop.

Door Ruben Nollet

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content