Roderik Six
Roderik Six Journalist voor Knack

De Britse auteur Robert Harris turnt de spraakmakende Dreyfus-affaire om tot een razend spannende historische thriller en toont aan dat het nauwgezet navertellen van de werkelijkheid soms elke fictie overstijgt.

De Dreyfus-affaire moet zowat het bekendste en flagrantste voorbeeld van vooroorlogs antisemitisme zijn. Een korte samenvatting: in 1894 wordt de Joods-Franse officier Alfred Dreyfus veroordeeld voor spionage voor Duitsland en nadat hij openlijk uit zijn rang is gezet – zijn strepen worden van zijn uniform gescheurd en zijn sabel doormidden gebroken – wordt hij verbannen naar Duivelseiland, een rotseiland voor de kust van Frans-Guyana. Al gauw blijkt dat er met de bewijzen tegen Dreyfus geknoeid is, maar de legertop weigert hardnekkig de vervalsingen te erkennen en probeert krampachtig het deksel op de doofpot te houden. De Dreyfus-affaire verdeelt Frankrijk – beroemd is de veroordeling van auteur Émile Zola wegens smaad nadat hij het openlijk voor Dreyfus had opgenomen in het beroemd geworden pamflet J’accuse. Pas in 1899, na vijf jaar isolement, wordt Dreyfus gratie verleend, waarna hij nog eens zeven jaar moet wachten op rehabilitatie.

Dat heeft Dreyfus voornamelijk te danken aan Georges Picquart, die na de arrestatie van Dreyfus hoofd wordt van de militaire inlichtingendienst en het uit eergevoel opneemt voor de banneling, ook al kost hem dat zijn baan. Picquart is meteen ook het hoofdpersonage in de historische thriller die Robert Harris op de Dreyfus-affaire heeft gebaseerd. De thriller begint met de vernederende degradatie van Dreyfus en eindigt jaren later met de promotie van Picquart tot minister van Oorlog. Plotspoiler? Niet meteen. De hele affaire behoort ondertussen tot het collectieve geheugen en dat beseft Harris: nergens probeert hij extra thrillerelementen aan het verhaal toe te voegen – hij hoeft enkel zo dicht mogelijk bij de feiten te blijven om een wurgend spannend boek te schrijven. En dat doet Harris heel minutieus. Hij voorziet alle protagonisten van een menselijk gelaat en brengt het Parijs van rond de eeuwwisseling tot leven. Zeker in de details toont hij zich meester. Zo schetst hij subtiel de politiek precaire achtergrond – de nederlaag tegen Pruisen in 1870 doet de Franse generaals knarsetandend op zoek gaan naar verraders – en heeft hij oog voor het vooruitgangsideaal dat zijn hoogtepunt zal vinden in de wereldtentoonstelling van 1900: elektrisch licht wordt courant, de auto ver-schijnt nadrukkelijk in het straatbeeld en het flatgebouw als nieuwe woonvorm is in opmars.

Ook al haalt de veelheid aan personages en gebeurtenissen het tempo drastisch omlaag, Harris’ historische precisie is lovenswaardig en De officier leest dan ook als een nauwgezet kostuumdrama, eerder dan een doorsneethriller. Maar dan: het hoeft niet altijd Aspe zijn, en als De officier onze alertheid voor immer opnieuw opduikend antisemitisme kan scherpstellen, is dat zeker meegenomen.

DE OFFICIER ****

Robert Harris, Cargo (originele titel: An Officer and a Spy), 448 blz., ? 24,90.

RODERIK SIX

CENTRALE ZIN Er is helemaal geen geheim. Niet echt, niet in de moderne wereld van fotografie, telegrafie, spoorwegen en krantenpersen.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content