‘IK ZOU MIJN SONGTEKSTEN BETER AF EN TOE GOOGELEN’

Sommigen noemen haar ‘chronisch merkwaardig’, anderen geven af op haar zangtechniek. Dat houdt folkfenomeen Joanna Newsom niet tegen om met Divers al haar vierde langspeler uit te brengen. ‘Soms wil ik vanuit een raam op het dak van een vliegtuig springen en verdwijnen.’

‘When the sky goes pink in Paris, France / Do you think of the girl who used to dance?‘, vraagt Joanna Newsom (33) tijdens The Things I Say, halverwege haar nieuwe album Divers. Maar de lucht kleurt vandaag helaas niet roze in Parijs, waar we met het hedendaagse folkfenomeen praten over haar vierde langspeler. Bovendien wordt mijn uitzicht op een klare nazomerhemel sowieso onttrokken door de plaats van afspraak: het gigantische, gloednieuwe muziekcentrum Philharmonie de Paris, een zilveren mastodont die als een onder zijn eigen gewicht bezweken ruimteschip in het 19e arrondissement rust. De Philharmonie de Paris is grotesk, onwerelds, ambitieus en poëtisch – en zou dus perfect in een van de songs van Joanna Newsom passen.

Toen ze in 2004 debuteerde met The Milk-Eyed Mender werd Newsom meteen ingedeeld bij New Weird America, de freakfolkscene rond artiesten als Devendra Banhart, Will Oldham, Vetiver en Animal Collective. Niet zo verwonderlijk: Newsom speelt harp (sinds haar zevende), bezingt met haar hoge, grillige stem stillevens en visioenen waar niet zelden middeleeuwse of mythologische beesten in figureren, refereert in haar etherische muziek aan folk uit de Appalachen en Afrikaanse polyritmiek, en ziet eruit als het bastaardbloemenkind van Daenerys uit Game of Thrones en Legolas uit Lord of the Rings. Per album – de teller staat op vier, waaronder de driedubbelaar Have One on Me, uit 2010 – neemt zowel de bewondering als de afkeer ten opzichte van Newsom toe. ‘Chronisch merkwaardig’, noemt de toonaangevende muziekcriticus Robert Christgau haar – als compliment bedoeld. Rolling Stone omschreef haar zangtechniek dan weer als ‘zo eigenaardig dat ze Björk als Kelly Clarkson doet klinken’. Niet als compliment bedoeld. Inmiddels wordt Newsom beschouwd als een van de meest getalenteerde songschrijvers van haar generatie, en mag ze Van Dyke Parks (The Beach Boys), Matt Groening (The Simpsons) en The Muppets (The Muppets) grote fans noemen. Tot haar eigen invloeden rekent ze Patti Smith, Karen Dalton, Kate Bush en Talking Heads. Een dame met heel wat eigenaardigheden, en soms een grote mond. Ze noemde Lady Gaga, in een interview met The Guardian, ‘Arty Spice’, en Madonna ‘a dumbass’. Alleen dat laatste nam ze achteraf terug.

‘I’m ashamed of half the things I say’, zing je tijdens The Things I Say. Uit het leven gegrepen, veronderstel ik?

NEWSOM:(lacht) Geloof me, mocht ik kunnen, ik deed elk interview via e-mail. Ik heb me nog nooit geschaamd over iets wat ik geschreven heb, maar zodra ik begin te babbelen, heb ik de neiging om dingen te zeggen die ik onmiddellijk wil terugnemen. Het is een vorm van sociale stoornis. Mocht dit interview via e-mail gebeuren, en je stuurt me drie vragen, dan zou ik er drie dagen over doen om je te antwoorden. Wanneer ik schrijf, dan herschrijf, herschik en schaaf ik tot er precies staat wat ik wil zeggen. Daarom hou ik zo van schrijven. Maar als ik op een feestje ben, hoor ik soms woorden uit mijn mond komen… (schudt met haar hoofd) Ik zou dan vanuit een raam op het dak van een vliegtuig willen springen, en voor altijd willen verdwijnen.

Heb je in Parijs ook écht onder een roze hemel gedanst?

NEWSOM: Wie weet? (mysterieus lachje) Kijk, een groot deel van mijn teksten is uiteraard fictief, maar andere delen zijn echt gebeurd, of echt gebeurd en uitvergroot. ‘Echt gebeurd’ klinkt trouwens fout. Schrijf maar ‘autobiografisch’, dat is juister.

Wat is het verschil?

NEWSOM: Iets dat autobiografisch is, hoeft niet per se echt gebeurd te zijn. Ideeën, fantasieën, gevoelens, in hoeverre zijn ze echt? Maar in mijn songs loopt alles door elkaar, het onderscheid tussen persoonlijke ervaringen en fictie is onbelangrijk, alles staat in functie van het narratieve, van het verhaal.

Verhalén, bedoel je? Er lopen zoveel verhaallijnen door Divers, dat de albumtitel wel een dubbele betekenis móét hebben.

NEWSOM:‘Diverse’, bedoel je? Klopt. In Amerika gebruikt bijna niemand dat woord meer, enkel in juridische documenten kom je het soms nog tegen. Ik vind het een mooi woord. Maar het hoofdthema van Divers is gewoon ‘duiken’, hoor. In elke song zit een mens die in het water duikt, of een vogel die duikt, een vliegtuig, iemand die valt of vliegt, soms is het de muziek zelf die een duikbeweging maakt. Ik hou nu eenmaal van referenties, van dubbele bodems, van driedubbele bodems, verschillende perspectieven, overlappingen en metaforen. Ze brengen mijn songs tot leven, als schrijver heb ik ze nodig. Maar mijn songs beginnen nog steeds met een akkoordenschema of een melodie die ik niet uit mijn hoofd krijg. Het staat dus iedereen vrij om alle verborgen betekenissen in mijn teksten uit te pluizen, maar ook zonder kun je best van mijn muziek genieten.

Toch heb ik een en ander gegoogeld. Zoals de 101st Lightborne uit The Waltz of the 101st Lightborne. Dat blijkt een clan van onlinegamers te zijn.

NEWSOM: Het heeft hoegenaamd niks met videospelletjes te maken, ik heb het verzonnen. Dacht ik. Die song gaat over oorlog in de toekomst. Het is sciencefiction. Maar blijkbaar zou ik beter zelf mijn teksten googelen voor ik ze opneem.

‘With apologies, for liberties taken, to Joyce, Shelly, Smith… ‘, staat er in je bedankingslijstje. Waarom die verontschuldigingen?

NEWSOM: Omdat ik me de vrijheid gepermitteerd heb om hier en daar citaten van hen te gebruiken, of me te baseren op dingen die ze schreven.

Maar die mensen zijn dood, dus sorry zeggen heeft toch weinig nut?

NEWSOM: Ik wil geen kwade geesten over me heen krijgen, vandaar de excuses. Het zijn maar kleine fragmenten of interpretaties, hoor. Ik denk niet dat iemand het zal merken, behalve misschien professoren en de heren in kwestie zelf, mochten ze nog in leven zijn.

Je hebt vier jaar aan Divers gewerkt. Dat lijkt me ontzettend lang om met al die verhaallijnen en personages in je hoofd te zitten.

NEWSOM: De songs spoken gewoon door mijn hoofd, als in een wolk die me overal volgt. Het begint nogal abstract en dan krijgt het langzaamaan vorm. Eigenlijk was de plaat er al, ik moest ze gewoon nog afmaken. Goed, vier jaar is lang, maar ik heb er zes maanden over gedaan om ze af te mixen. En dan heb ik ze nog eens elf keer gemasterd. Ik geef toe, ik ben een complete weirdo geweest toen ik deze plaat maakte.

Veel mensen zien je sowieso als een weirdo. Als een elfachtige sprookjesfiguur die in haar eigen wereldje leeft. Stoort je dat?

NEWSOM: Vroeger wel, nu niet meer. Het is maar perceptie. Ooit zal het wel vervagen. En ook ik heb bepaalde vooroordelen tegenover andere artiesten die waarschijnlijk fout zijn. Dat maakt me dus gewoon een mens als een ander. Sorry als ik je teleurstel. (lacht)

En toch: je had een kleine maar nogal centrale rol in Inherent Vice, de psychedelische detectiveprent van Paul Thomas Anderson: het zweverige personage Sortilège – Frans voor ‘betovering’ – die in het boek af en toe opduikt om de hoofdfiguur Doc Sportello astrologisch advies te geven, maar in de film door Anderson werd uitgewerkt tot een sidekick. ‘Ze is een soort Tinkerbell-figuur’, zei hij erover. Geef toe, dat ruikt toch ietsepietsje naar typecasting?

NEWSOM:Goddamn, wat een geniepige smeerlap, die Anderson. (Anderson en Newsom zijn goed bevriend, nvdr.) Neen, er is een perfecte verklaring voor het feit dat Sortilège zo goed bij me past. Het heet: acteren. (knipoogt)

DIVERS

Uit vanaf 23 oktober via Drag City.

DOOR JONAS BOEL

Joanna Newsom ‘MIJN SONGS SPOKEN GEWOON DOOR MIJN HOOFD, ALS IN EEN WOLK DIE ME OVERAL VOLGT.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content