hij is bijna 75 jaar, draait al meer dan 45 jaar mee in de filmbusiness, heeft in bijna zestig films geacteerd en maakte er zelf al 25. ‘hoe je dat doet? simpel: ik heb iedereen overleefd.’ gesprek over ‘million dollar baby’, jezelf regisseren, de perfectE soundtrack en familiegeluk. Door Bruno Lester

Blijkbaar heeft de tand des tijds geen vat op filmiconen, want op zijn 74e leeft Clint Eastwood aan een tempo dat het gros van zijn leeftijdsgenoten zich niet eens meer kan herinneren. Op de jongste oscaruitreiking stelde de legendarische acteur/regisseur zich dan ook niet tevreden met de lifetime achievement award die de meeste senioren als teken van respect in de handen gedrukt krijgen. Million Dollar Baby, de 25e film in zijn regie en zijn 57e als acteur, leverde hem twee oscars op, voor beste regisseur en beste film. Lang niet kwaad, zeker als je bedenkt dat Martin Scorsese zijn voornaamste concurrent was met The Aviator. In totaal was zijn film overigens goed voor zeven (!) nominaties: beste film, beste regisseur en acteur (Eastwood), beste actrice (Hilary Swank), beste bijrol (Morgan Freeman), beste montage én beste scenario.

Million Dollar Baby is gebaseerd op Rope Burns: Stories From the Corner, een kortverhalenbundel van voormalig boksmanager Jerry Boyd. Eastwood concentreerde zich op de vader-dochterrelatie van bokstrainer Frankie Dunn en zijn pupil Maggie (Hilary Swank), de dienster die hij na wat aarzelen omturnt tot professionele bokser.

Eastwood, berucht als franjeloze, no-nonsenseregisseur, werkt snel en goedkoop. Million Dollar Baby kostte ‘amper’ 30 miljoen dollar – de gemiddelde Hollywood-productie kost om en bij de 70 miljoen – en werd ingeblikt in nauwelijks 38 dagen – zijn collega’s doen er doorgaans twee à drie maanden over. Zijn ondertussen legendarisch geworden acteercarrière startte in 1959 met de televisiehit Rawhide. Toen de serie in 1966 werd afgevoerd, was hij een superster dankzij de sigarenkauwende Man With No Name in Sergio Leone’s spaghettiwesterns A Fistful of Dollars, For a Few Dollars More en The Good, The Bad and the Ugly. In de jaren ’70 nam zijn beroemdheid nog eens exponentieel toe dankzij een andere franchise: de Dirty Harry-reeks. Maar ook in het voorbije decennium scheerde zijn acteerwerk hoge toppen; van geheim agent in In The Line of Fire (1993) over fotograaf in The Bridges of Madison County (1995) tot getroebleerde journalist in True Crime (1999).

Eastwoods regiecarrière begon in 1971 met Play Misty for Me en staat sindsdien te boek als een van de meest onvoorspelbare in de filmgeschiedenis. Zowel de voortreffelijke jazzbiografie Bird (1988) over Charlie Parker, als de oscarwinnende western Unforgiven (1992) en de volwassen romantiek van The Bridges of Madison County zijn van zijn veelzijdige hand. Zijn tempo is verschroeiend: hij maakt zowaar een film per jaar. Zijn twee recentste creaties, Mystic River (2003) en Million Dollar Baby, mogen tot de beste van zijn oeuvre gerekend worden. Deze zomer begint hij aan een drama over de Tweede Wereldoorlog, in een productie van Steven Spielberg.

Eastwood trouwde in 1996 met de 35 jaar jongere Dina Ruiz, een voormalige televisiejournaliste die hij ontmoette tijdens een interview op zijn ranch. Hun achtjarige dochter Morgan maakt haar filmdebuut in Million Dollar Baby als het meisje dat naar Swank wuift. Eastwood heeft nog vier kinderen bij drie andere vrouwen: Kimber (bij actrice Roxanne Tunis), Kyle en Alison (bij zijn ex-vrouw Maggie Johnson) en Francesca (bij Frances Fisher, zijn co-ster in Unforgiven). Over de openingsvraag van ons interview hoefden we voor één keer niet lang na te denken.

Blij met je tweede oscar als regisseur?

Clint Eastwood: Héél erg blij. Het betekende ook veel dat mijn hele familie erbij was om het met me te delen (in het publiek zaten Eastwoods moeder en vrouw; nvdr.). Toen ik in 1992 mijn eerste oscar kreeg als regisseur, voor Unforgiven, stak ik ‘m in een la, omdat ik ervan overtuigd was dat ik er nooit nog een zou winnen. Blijkbaar was het noodlot me beter gezind dan ik dacht.

Belandt deze ook in een la?

Eastwood: Nog niet over nagedacht. (lacht)

Op je 74e een oscar voor beste regie krijgen, is niet iedereen gegeven. Hoe ben je zo lang in de filmbusiness kunnen blijven?

Eastwood: Simpel: ik heb iedereen overleefd. Ze konden me niet klein krijgen.

Je bent na je 60e pas echt goed op dreef gekomen. Uitzonderlijk in de jeugdige wereld van de film.

Eastwood: Ja, de meeste mensen schrikken daarvan. Onlangs zei Steven Spielberg nog dat ik jongere generaties hoop geef. Hij vindt zelfs dat ik mijn beste werk pas vanaf mijn 70e heb gemaakt. (lacht)

Toch heb je voor elk project hard moeten knokken.

Eastwood: Heel vreemd, ja. Iedereen smeekt me om materiaal, maar als ik dan iets voorstel, willen ze het niet. Toen ik Million Dollar Baby voorlegde aan Warner, zeiden ze me dat boksfilms niet verkopen. Ze hielden de boot af, want ze dachten waarschijnlijk aan een vrouwelijke Rocky. Ik heb hen op alle mogelijke manieren aan het verstand proberen te brengen dat het niet om een boksverhaal ging, maar om een universeel verhaal van hoop en verlangen. Het is een liefdesverhaal dat zich toevallig in een bokscontext afspeelt. Maar het mocht niet baten. (Warner zou uiteindelijk maar de helft van het budget bijpassen, de andere helft kwam van de onafhankelijke productiemaatschappij Lakeshore Entertainment; nvdr.) Bij Mystic River was het net hetzelfde liedje. Om die film te maken heb ik moeten lenen, bedelen en stelen.

Welke projecten verwachten studio’s van jou?

Eastwood: Studio’s zijn enkel geïnteresseerd in sequels, remakes en adaptaties van oude tv-feuilletons. Geen idee of dat met bedrijfscultuur of met ideeënarmoede te maken heeft, maar je kunt er vergif op nemen dat iemand vroeg of laat ‘iets’ met Rawhide wil doen (de tv-western waarmee hij een ster werd; nvdr.).

Krijg je nog steeds zoveel aanbiedingen voor ‘Dirty Harry’?

Eastwood: Voortdurend. Maar wat zou dat opleveren? Een gepensioneerde Harry die staat te vissen? Harry die zijn reductiekaart toont op de bus, onderweg naar een heldendaad? Als een scenarist daar briljante dingen mee kan doen, wil ik het nog wel overwegen. Anders niet. Enfin: never say never.

Wat zoek jij in een project?

Eastwood: Ik word nog steeds heel enthousiast als ik een goed verhaal lees – een ander verhaal. Ik spring misschien niet meer zo hoog als vroeger, maar ik veer nog altijd recht. (lacht)

Kan je met jouw ervaring nog iets bijleren van een nieuwe film?

Eastwood: Natuurlijk wel. Als er niets meer te leren valt, begin je jezelf te herhalen of te vervelen en dan hou je er beter mee op. Maar ik leer gelukkig nog steeds: over acteurs, over verhalen vertellen, over mezelf. Er is altijd wel iets dat het proces fris en boeiend houdt.

Je personages worden alsmaar realistischer.

Eastwood: Dat heeft met ouder worden te maken. Op mijn leeftijd kan ik geen jonge personages meer spelen die ongeloofwaardige dingen doen. Wie zou dat nog pikken? Ik hou van atypische helden met een persoonlijk gebrek of een obstakel dat ze moeten overwinnen. Zulke personages kan ik begrijpen. De stoere rollen die me populair maakten, zeggen me niet veel meer. Als acteur is het ook niet interessant om nog maar eens de kwade agent of de wraakzuchtige vader op te voeren. Ik wil mezelf niet herhalen. Ik zat inderdaad in een aantal actiefilms, en dat was toen erg prettig, maar ik heb geen zin meer in Dirty Harry. Dat was toen, nu is nu. Ik ben iemand anders nu, iemand die hopelijk een beetje geëvolueerd is. Weet je, het echte geheim om in deze business te overleven, is zorgen dat je ouder en wijzer wordt voordat je geheugen helemaal weg is.

Wat zijn de voordelen van ouder worden?

Eastwood: Je kunt rollen spelen die je nog nooit gespeeld hebt. Maar je mag het jezelf ook niet te gemakkelijk maken, anders verlies je het speelplezier.

Je hebt ook al aangekondigd dat je ooit stopt met acteren.

Eastwood: Ik zie mezelf meer en meer in de rol van regisseur, ook al omdat de combinatie van acteren en regisseren op een bepaald moment onhoudbaar wordt. Cary Grant had er rond zijn zestigste ook genoeg van. Hij zag er nog steeds fantastisch uit toen, maar ik denk dat hij zich te oud voelde om te beantwoorden aan de romantische figuur op het scherm. Niet dat ik geloof dat je zo nodig een romantisch figuur hoeft te zijn, maar kom. Toen ik Jimmy Stewart voor Honkytonk Man vroeg, vond hij het scenario geweldig, maar wou hij geen grootvader spelen. Dat vond ik heel merkwaardig. Waarom laat iemand zoiets liggen? Waarom zou je de kans niet grijpen om een rol te spelen waar je vroeger veel te jong voor was?

Kan je jezelf gemakkelijker regisseren als je al veertig jaar niets anders gedaan hebt?

Eastwood: Ik heb altijd gehoorzaamd aan wat ik mezelf opdroeg. Daarom kon ik het ook altijd zo goed vinden met de regisseur. Ik ben verschrikkelijk lief met mezelf. (lacht)

Je werkt ook heel snel.

Eastwood: Ik heb een hekel aan lange repetities en veel takes. Ik ken een regisseur die repeteert tot het slecht wordt, en daarna verder werkt tot het weer goed is. Merkwaardige werkethiek als je ’t mij vraagt. Ik regisseer zoals ik zelf geregisseerd wil worden. Als een acteur naar de set komt, toon ik hem wat ik van plan ben. Als hij of zij een beter idee heeft: prima, vertel op, laten we er samen aan werken. ‘Sta hier en doe 25 keer hetzelfde’, is niet mijn soort regie.

Heb je altijd zo geregisseerd?

Eastwood: Neen, ik kwam er toevallig bij uit toen ik Unforgiven draaide. Ik vroeg Gene Hackman een scène te doorlopen zodat ik een camerastandpunt kon zoeken. Toen hij begon, zat het meteen perfect. We zijn meteen beginnen draaien, ik wilde zijn spontaneïteit niet verliezen.

Hoe zou je de ‘Eastwood’-stijl omschrijven?

Eastwood: Je kunt het moeilijk onder één noemer terugbrengen, ik kies meestal een stijl in functie van de film. Het verhaal komt in elk geval op de eerste plaats. Als er een goed verhaal is én je hebt goede acteurs, dan ben je vertrokken. En ik heb een onmetelijk vertrouwen in de casting. Voor Million Dollar Baby kon ik samenwerken met de grote Hilary Swank en met Morgan Freeman, ongetwijfeld de beste acteur ter wereld. Met een sterk scenario en bekwame mensen, moet je als regisseur al hard je best doen om alles naar de haaien te helpen.

Als jazzliefhebber regisseerde je ‘Bird’, het levensverhaal van Charlie ‘Bird’ Parker. Hoe belangrijk is een filmscore voor jou?

Eastwood: Enorm belangrijk. Tegenwoordig moeten soundtracks overweldigen, maar volgens mij kan muziek ook anders en veel doeltreffender gebruikt worden. Een stilte kan bijvoorbeeld heel krachtig zijn. Sommige films zijn erg muzikaal zonder muziek – met stiltes en omgevingsgeluiden. Andere films zijn net een concerto: het begint met een lang crescendo en dan volgt er een climax of een anticlimax. Het heeft met gevoel te maken. Film heeft een heleboel overeenkomsten met muziek.

Is de filmbusiness erg veranderd sinds je debuut, nu bijna een halve eeuw terug?

Eastwood: Tegenwoordig kijkt men in de eerste plaats naar de omzet van het openingsweekend. Iedereen wil zo nodig de eerste zijn. Wel, het zal mij een rotzorg wezen wie er op één staat. Aan veel films op één zit een vreemd geurtje. Je moet op lange termijn denken. Mensen die er iets van afweten, houden rekening met alle factoren. Wat doet een film? Wat kost een film? Wat brengt hij wereldwijd op? Zulke zaken. En inderdaad, vandaag worden er in Hollywood veel minder volwassen films gemaakt. Het lijkt alsof het stripverhaaltijdperk is aangebroken, want dat is wat tieners willen zien. Volwassenen gaan niet zo vaak naar de bioscoop. Waarom niet? Omdat de markt gericht is op tieners? Of omdat volwassenen gewoon niet graag uitgaan? Ik weet het niet, maar kan me niet voorstellen dat volwassenen niet graag uitgaan. We leven in een wereld van computerbeelden, maar is dat dan zo bevredigend? Voor een bepaald publiek misschien wel. En het levert natuurlijk ook een flinke stuiver op, maar persoonlijk verfilm ik liever verhalen die ik wil vertellen. Soms hebben die verhalen ook computerbeelden en -technologie nodig, denk maar aan Space Cowboys. Maar ze mogen het verhaal, het menselijke verhaal, niet verdringen. Vandaag kijkt iedereen nostalgisch terug naar Double Indemnity. Ik geloof dat die film in hetzelfde jaar uitkwam als High Noon. Geen van beide films werd toen gewaardeerd. Een andere, inferieure film stond toen op één en ging met alle eer lopen. Wil je goede films maken of wil je geld verdienen om je aandeelhouders tevreden te stellen? Voor sommigen is het een moeilijke keuze.

Je filmcarrière begon in ’55 met ‘Francis in the Navy’. In ’64 werd je een internationale ster met ‘A Fistful of Dollars’. Zijn er zaken die je nu anders zou aanpakken?

Eastwood: Zoals iedereen die terugkijkt op zijn leven, zeker? Maar elke beslissing die ik ooit genomen heb, was gebaseerd op de kennis die ik toen had. Ik weet niet of ik vandaag dezelfde beslissingen zou nemen, maar je kunt nu eenmaal niet terug in de tijd.

Heb je je carrière altijd zo serieus genomen?

Eastwood: In het begin niet, neen. Ik probeerde toen niet te veel te denken en aan de slag te blijven.

En nu zit je in je meest productieve periode ooit.

Eastwood: Ja, maar gelukkig niet in de meest obsessieve. In de jaren ’50 en ’60 was ik veel te obsessief bezig met mijn beroep, dat is gelukkig voorbij. Dat is het mooiste aan ouder worden: de obsessie slijt. Ik kan nu meer tijd vrijmaken voor mijn gezin.

Je bent milder geworden?

Eastwood: Ik denk het wel, ja. Ik ben bijvoorbeeld veel geduldiger nu, al probeer ik daar af en toe tegenin te gaan. Als je jonge kinderen hebt, word je natuurlijk vanzelf zo, maar mijn seniorenstatus helpt ook. Ik laat me niet meer opnaaien door onbelangrijke details.

Je bent getrouwd met de 39-jarige Dina Ruiz, een voormalige nieuwsanker. Liefde op het eerste gezicht?

Eastwood: We ontmoetten elkaar toen ze me kwam interviewen en toen ik de eerste keer in haar donkerbruine ogen keek, dacht ik ‘ Hmmm‘. Pas een jaar later hebben we elkaar beter leren kennen. Ze is mijn tweede en laatste vrouw.

Je hebt vijf kinderen bij vier vrouwen, en het verschil tussen de oudste en de jongste is 33 jaar.

Eastwood: Ik zeg altijd dat ik zelf twee kleinkinderen heb gemaakt omdat mijn kinderen me er geen wilden geven (lacht). Mannen hebben het voorrecht om op latere leeftijd kinderen te krijgen: het is oneerlijk, maar het is zo.

Heeft het familieleven je veranderd?

Eastwood: Het heeft me geholpen. Onze familie heeft het voorbije decennium veel meegemaakt, maar het bracht de oudere en de jongere leden veel dichter bij elkaar. Iedereen kan goed met elkaar opschieten nu en daar verdient Dina alle krediet voor. Ze heeft zich van in het begin opengesteld voor iedereen. Dat is vrij uitzonderlijk, want normaal gezien krijg je een territoriumoorlog onder zulke omstandigheden.

Ben je als republikein en ex-burgemeester van Carmel nog bezig met politiek?

Eastwood: Ik probeer me er zo weinig mogelijk mee in te laten. Ik heb hard geknokt om uit de politiek te stappen.

Toekomstplannen?

Eastwood: Deze zomer begin ik aan Flags of Our Fathers, een productie van Steven Spielberg over de Amerikaanse soldaten die tijdens WO II de vlag hesen op Iwo Jima. Het wordt beslist anders dan mijn laatste films, maar als ik mijn job goed doe, zou het wel eens heel speciaal kunnen worden.

© IFA Bewerking: Bram Van Moorhem

Bruno Lester