Sinds hij Facebookmogol Mark Zuckerberg incarneerde, heeft Jesse Eisenberg zowel binnen als buiten Hollywood een aardig sociaal netwerk opgebouwd. Ontdek vanaf volgende week ook zijn groene kant, in Night Moves, de existentiële ecothriller van indiematrone Kelly Reichardt.

‘Hij kan een eikel zijn, én hij ratelt binnensmonds’, waarschuwt een collega me wanneer ik op het punt sta hem af te lossen en Jesse Eisenberg te interviewen. Maar, zo blijkt na enkele minuten bij de in Queens geboren New Yorker, enkel dat laatste klopt. Voor mij zit dan ook een acteur, die sinds hij in 2010 zijn scherpe gezicht leende aan Facebook-tycoon Mark Zuckerberg in David Finchers al even scherpe geek tragedyThe Social Network (2010), zowel binnen als buiten Tinseltown nog amper reden tot klagen had. Tenzij over een gebrek aan vakantie misschien.

Zo loopt momenteel niet alleen Rio 2 in de zalen, de animatiehit waarin de net de dertig gepasseerde Eisenberg zijn stem leent aan de opperpapegaai van dienst; vanaf volgende week mag hij, samen met Dakota Fanning en Peter Sarsgaard, ook zijn introverte kant showen en een stuwdam opblazen in Kelly Reichardts Night Moves, een hedendaagse, losjes door feiten geïnspireerde Misdaad en straf– variant over drie groene ridders wier idealisme omslaat in radicalisme. Bovendien heeft Eisenberg, die sinds zijn tiende op de planken staat en zelf ook toneelstukken schrijft, dit jaar nog een Dostojevski-project op komst met The Double, Richard Ayoade’s adaptatie van de gelijknamige novelle. En in The End of the Tour, een gefictionaliseerde biopic over wijlen succesauteur David Foster Wallace die normaal in het najaar in première gaat, mag hij romanschrijver en Rolling Stone-redacteur David Lipsky incarneren.

Geen wonder dus dat Eisenberg, die antropologie studeerde, het imago heeft van Hollywood-nerd en vaak als neuroot, schlemiel, dwarsligger of intellectueel wordt gecast. Maar hij is niet vies van een portie popcornpulp. Als alles volgens plan verloopt mag Eisenberg – zijn pa is universiteitsprofessor, zijn moeder een ex-clown en zijn zus een ex-kindsterretje – in de zomer van 2016 Superman het kryptonieten vuur aan de schenen leggen als diens nemesis Lex Luthor in de Man of Steel-sequel.

‘Ik hou van nieuwe dingen uitproberen en als een script me aanspreekt, ga ik ervoor’, zegt Eisenberg aan een tempo dat nauwelijks moet onderdoen voor zijn Zuckerberg in The Social Network. ‘Mijn job is: op overtuigende wijze een personage spelen. Het is niet mijn rol om te oordelen over films of regisseurs. Michael Bay mag me altijd bellen. Dat hij in het verleden luide, domme films als Transformers heeft gemaakt, is geen enkel bezwaar.’

Mensen die je kennen als die verbale acrobaat uit The Social Network of de mysterythriller Now You See Me (2013) zullen schrikken van Night Moves, waarin je bitter weinig zegt en vooral fysiek acteert.

JESSE EISENBERG: Dat was wat me aantrok. Dát, en werken met Kelly Reichardt, natuurlijk, die met Old Joy (2006), Wendy and Lucy (2008) en Meek’s Cutoff (2010) drie van de beste Amerikaanse indiefilms van de jongste jaren heeft gemaakt. Het moeilijke was: mijn mond houden en toch emoties overbrengen. Mijn personage Josh doet alsof hij alles onder controle heeft en moreel de overhand heeft maar innerlijk zit hij vol twijfels en conflicten. Hij is woedend op de wereld, wantrouwt zelfs zijn medestanders, heeft spijt van zijn terreuractie maar heeft er tegelijk ook van genoten. Daarom zwijgt hij. Hij weet zelf niet precies wat hij voelt of waarom, laat staan dat hij er met anderen over kan communiceren.

Ligt Josh dicht bij jezelf?

EISENBERG: Om hem body te geven heb ik voor mezelf een achtergrondverhaal verzonnen, aangezien het script vaag is over zijn afkomst. Hij komt uit New York, uit een middenklassegezin, heeft zijn studies stopgezet omdat hij plots een ander ideaalbeeld zag, was goed in toneel en slecht in sport, en was niet de populairste bij de meisjes. Ja, dus. (lacht) Net als Josh ben ik vegetariër, plus ik zet me in voor dierenrechtenorganisaties, twee dingen die ik van mijn ouders heb, die halve hippies waren. Ik weet ook wat het is om fanatiek te zijn, om te overcompenseren. Voor Josh is dat zijn engagement voor het milieu – waarvoor hij zelfs misdaden wil begaan – voor mij was dat theater. Toen ik op mijn achttiende van New Jersey naar New York verhuisde, was ik dag en nacht met toneel bezig. Op het dogmatische, extreme af. Wie Stanislavski of Brecht niet kende, kon geen vriend van me zijn. Hij kon zelfs geen goed mens zijn. (lacht) Met ouder worden besef je dat er belangrijker dingen zijn.

Heb je als groene jongen sympathie voor Josh’ radicalisme?

EISENBERG: Ik fiets, ik koop biologisch gekweekte groenten en fruit, ik heb een katoenen shoppingtas, maar ik ben geen milieuactivist. Ik heb sympathie voor de Occupy-beweging maar luide dingen hebben me altijd afgeschrikt, dus aan straatprotesten deed ik nooit mee. Mijn eerste toneelstuk was een satire op jonge dogmatische activisten. Het was deels ook een satire op mezelf en mijn generatie: jongeren die de wereld wel willen verbeteren maar dan liefst via Facebook. Ter voorbereiding ben ik een paar weken op een ecologische boerderij in Oregon gaan werken, waar ik al snel besefte dat ik een stadsjongen ben. Vijftien minuten stappen, gewoon om de buren te bereiken? Bij mij thuis in New York ben ik op vijftien minuten in vijf verschillende continenten geweest.

Night Moves is geïnspireerd door feiten die ook al de basis vormden voor Edward Abbeys The Monkey Wrench Gang. De uitgever van die roman smeerde Reichardt zelfs een proces aan wegens plagiaat. Hoe heb jij die zaak beleefd?

EISENBERG: Niet. Omdat ik er nog niet bij was toen de rechtszaak liep, én omdat ik Abbeys roman niet gelezen heb en dus niet kan vergelijken. Ik weet alleen dat Kelly de zaak gewonnen heeft. Dat is het belangrijkste. Als ik haar mag geloven, heeft ze enkel het uitgangspunt overgenomen: drie milieuactivisten smeden een complot om een dam op te blazen. That’s it. Als dat niet meer mag, mag er geen enkele superheldenfilm meer gemaakt worden. Een schurk smeedt een complot om de wereld te vernietigen maar een superheld, die in de knoop ligt met zijn roeping, biedt in extremis redding. Ken jij ook maar één superheldenfilm die niet aan die beschrijving voldoet?

Je hebt met Noah Baumbach gewerkt in The Squid and the Whale (2005), met David Fincher in The Social Network, met Woody Allen in To Rome with Love (2012). Viel werken met Kelly Reichardt een beetje mee?

EISENBERG: Kelly’s films ogen minimalistisch, zijn gevoelig en poëtisch en lijken vanuit de buik gefilmd, maar ze weet precies wat ze wil en doet hooguit twee, drie takes per shot. Dat kan ook niet anders als je maar 25 draaidagen hebt en met een beperkt budget werkt. In principe doe ik het liefst independentfilms als deze, omdat het materiaal uitdagender is en inhoudelijk risicovoller dan studiofilms, maar de prijs die je daarvoor betaalt, is dat je als acteur minder vrijheid en controle over je werk hebt.

Reichardts films krijgen goede kritieken en zijn festivalfavorieten maar bereiken zeker in de States nog amper een publiek.

EISENBERG:(knikt) Daar lig ik niet van wakker. Niet meer. Ik bekijk ook nooit mijn eigen films. Ik hoop voor Kelly dat Night Moves een succes word, maar ik heb mijn best gedaan en nu is het aan de filmgoden en vooral aan de commercie. Ikzelf kan niet meer vervreemd zijn van populaire cultuur. De films die ik goed vind, komen niet of nauwelijks in de bioscoop. Diegene die ik rotzooi vind, blijken megahits te zijn. Ik ga geen titels noemen, maar films als The Social Network, die kwaliteit met populariteit verbinden, worden alsmaar zeldzamer.

Hoe weet je dat, want je bekeek toch nooit je eigen films?

EISENBERG:(lacht) Betrapt. Oké. Ik bekijk ze één keer omdat ik wil weten waarover ik praat tijdens promotournees – uit beleefdheid naar de journalisten toe – maar dat is het. Ik zie weinig films. Ik lees veel, ik schrijf en maak theater en het vuile filmwerk laat ik over aan mijn agent.

Check je wat er over jou verschijnt op internet?

EISENBERG: Ik heb mezelf één keer gegoogled – na mijn eerste film Roger Dodger (2002) – en ik werd er depressief van. De haat, de negativiteit, de jaloezie online… Een digitale riool van frustratie. Het was verdorie mijn eerste rolletje, ik was benieuwd naar de reacties, mensen konden me zelfs nog geen eikel vinden… Ik wil niet weten wat ze ondertussen over me schrijven. Ik heb twaalf jaar geleden mijn laptop definitief dichtgeklapt. Ik wil geen Twitteraccount. Geen Facebookvrienden. Ik wil geen publiek persoon zijn maar blijkbaar hoort dat nu eenmaal bij acteren in films. Ik word zelfs regelmatig op straat herkend. (droog) ‘Hey, Mark’, roepen ze dan. Mag ik jou nu wat vragen: waar kom je eigenlijk vandaan?

Uit België. Waarom?

EISENBERG: Omdat ik stiekem iedereen veroordeel op basis van hun afkomst en de geschiedenis van hun land. Niet fraai wat jullie in de Congo hebben uitgevreten.

NIGHT MOVES

Vanaf 30/4 in de bioscoop.

DOOR DAVE MESTDACH – FOTO FILIP VAN ROE

Jesse Eisenberg ‘IK WEET WAT HET IS OM FANATIEK TE ZIJN. OP MIJN ACHTTIENDE WAS IK DAG EN NACHT MET TONEEL BEZIG. WIE STANISLAVSKI OF BRECHT NIET KENDE, KON GEEN VRIEND VAN ME ZIJN. HIJ KON ZELFS GEEN GOED MENS ZIJN.’