Hij heeft een Oscarnominatie voor ‘Training Day’ op zak, en speelt met de thriller ‘Taking Lives’ nu voor het eerst in een echt commerciële film. Professioneel gaat het Ethan Hawke voor de wind, maar in zijn privé-leven rommelt het behoorlijk. ‘Soms heb ik de indruk dat iedereen meteen aan mijn problemen denkt als ze me zien.’ Door Ruben Nollet

TAKING LIVES

VANAF 14 APRIL IN DE BIOSCOOP. BEFORE SUNSET KOMT PAS VOLGENDE ZOMER UIT.

Ethan Hawke ziet er slecht uit. Ingevallen wangen, donker omrande ogen, vermoeide stem, hij lijkt nauwelijks nog op de acteur die we aan het werk zagen in Dead Poets Society, Gattaca of Training Day. Die aangescherpte trekken hebben zeker te maken met ouder worden (op zijn 34e zit hij toch al bijna 20 jaar in het vak) maar er is iets anders aan de hand. Zijn huwelijk staat namelijk op springen en dat vreet duidelijk aan hem. Na vijf jaar wil Uma Thurman scheiden, naar het schijnt omdat Hawke haar bedrogen zou hebben op de set van Taking Lives. Hawke zelf heeft het overspel altijd ontkend en wijt de nakende breuk aan hoe moeilijk het is om als acteur een relatie te onderhouden. Sinds ons gesprek stond op de roddelsites te lezen dat Thurman en Hawke de scheidingsprocedure gestopt hebben en hun huwelijk omwille van hun twee jonge kinderen (Maya en Roan) nog een kans zouden geven.

Nieuws dat de diep terneergeslagen Texaanse acteur die ons in een Berlijnse hotelkamer de hand schudt, absoluut had kunnen gebruiken. ‘Ik heb de laatste tijd veel gewerkt om mezelf bezig te houden’, zegt hij op een bepaald moment. Vandaar dat hij na een pauze van drie jaar (tijd die hij nam om een tweede roman te schrijven) plots de ene film aan de andere rijgt. Er is Be-fore Sunset, het geestige en ontroerende romantische vervolg op Richard Linklaters Before Sunrise. Daarin ontmoeten Hawke’s personage en dat van Julie Delpy elkaar negen jaar later opnieuw in Parijs en praten ze honderduit over het leven en (ironisch genoeg) hun amoureuze problemen. Binnenkort begint hij aan de opnames van Assault on Precinct 13, een remake van de John Carpenter-klassieker, en daarna volgt Lord of War van Gattaca-regisseur Andrew Niccol.

Maar eerst is er dus de commerciële thriller Taking Lives, wat op zich een nieuwe uitdaging is voor Hawke. Al is het woord ‘uitdaging’ misschien iets te hoog gegrepen voor een modale film over een FBI-profiler (Angelina Jolie) die naar Canada wordt geroepen om te assisteren bij de speurtocht naar een seriemoordenaar. ‘ Taking Lives is mijn allereerste pure popcornfilm’, zegt Hawke. ‘Hij heeft geen enkele ambitie behalve het publiek entertainen. Ik had zin om eens iets anders te proberen. Daarvoor leef je als acteur. Het is ook verstandig om in zo veel mogelijk verschillende genres te spelen, want dan word je niet met één soort film of rol vereenzelvigd.’

In ‘Taking Lives’ gaat het om een seriemoordenaar die telkens het leven van zijn slachtoffer overneemt en een tijdje in diens schoenen rondloopt. De link met wat acteurs doen, is snel gelegd.

Ethan Hawke: Dat is ook zo. Ik heb ooit meegespeeld in een verhaal over de Tweede Wereldoorlog, en telkens als ik iemand over die oorlog hoor praten, krijg ik het gevoel dat ik het allemaal zelf meegemaakt heb. En dat komt omdat ik er zoveel over gelezen heb en met zoveel mensen over gepraat en daar echt emotioneel bij betrokken ben geweest. Voor mij is dat een van de mooiste bonussen van dit vak. Bij elke nieuwe rol gaat een onbekende wereld voor je open. Ik denk dat weinig beroepen zo gevarieerd en boeiend zijn.

‘Taking Lives’ is ook de eerste keer dat je een echte schurk speelt.

Hawke: Misschien ben ik inderdaad de slechterik, maar misschien ook niet. (lachje)

Maar zelfs ambiguïteit is nieuw voor jou. Doorgaans ben jij het goede personage van het verhaal. Wou je van dat imago af?

Hawke: Ergens wel. Ik heb al te vaak het morele kompas van een film gespeeld. Van Dead Poets Society tot Training Day, ik was het personage dat de juiste weg aanwees. Ik heb ook al andere rollen gespeeld, maar die hebben de meeste mensen niet gezien, zoals Hamlet of Tape, een lowbudget- film die ik met mijn vriend Richard Linklater gedraaid heb. Maar een van de redenen waarom ik zin had om aan Taking Lives mee te werken, is inderdaad dat ik iemand mocht spelen die niet zo eenduidig positief is.

Ligt zo’n onbetrouwbaar personage dicht bij jezelf?

Hawke: Dat zou je aan mijn vrouw moeten vragen. Zij zal je zeggen dat ik me wel vaker zo gedraag. (lacht)

Dat is een openhartig antwoord. De meeste mensen in jouw situatie zouden daar liever niet met de pers over praten.

Hawke: Kijk, ik heb een lastig jaar achter de rug, en ik heb voor mezelf uitgemaakt dat ik mijn problemen het makkelijkst zal kunnen verwerken door ze frontaal aan te pakken. Voor mij is dat de beste manier om vooruit te komen. Ik had nooit gedacht dat ik mijn privé-leven zo openbaar zou bespreken, maar het is nu eenmaal zo. Pas op, ik vind het ook geen ideale situatie. Soms heb ik de indruk dat iedereen meteen aan mijn problemen denkt als ze me zien.

Stoort het je dat je privé-leven ook je films begint te kleuren? In ‘Before Sunset’ speel je bijvoorbeeld een man met huwelijksproblemen en het klinkt allemaal bijzonder autobiografisch.

Hawke: Het is vreemd, ja. Het grappige is dat Richard Linklater, Julie Delpy en ik al drie of vier jaar geleden aan dat script begonnen zijn en eigenlijk al acht jaar ideetjes gewisseld hebben. Het zijn dus niet noodzakelijk mijn huidige problemen en frustraties die je daar op het scherm ziet. Maar ik weet dat deze periode in mijn leven op een bepaald moment voorbij zal zijn terwijl de film dan nog steeds zal bestaan. Hopelijk vindt het publiek hem dan ook nog interessant.

Je hebt het script van ‘Before Sunset’ mee geschreven. Was je nooit bang dat het misschien te persoonlijk zou zijn wat je je personage daar allemaal in de mond legt?

Hawke: Integendeel, ik vind het mijn plicht om mijn ziel bloot te leggen. Het hoort bij de job van kunstenaar. Of je nu schrijft of schildert of acteert, je werk zal alleen van waarde zijn als je eerlijk bent. Hoe specifieker iemand over een onderwerp schrijft, hoe meer ik me ermee kan identificeren. Als je iets leest wat zich afspeelt in de sloppenwijken van Jamaica zal het je des te meer aanspreken als het vol levensechte details zit. In het geval van Before Sunset hadden we nog minder keuze, want dat is geen film die het moet hebben van zijn uitgewerkte plot of opvallende stijl. Het is cinema zonder vangnet. Om die film interessant te maken, moesten we er onze ziel in stoppen, er zoveel mogelijk ideeën en levensbloed in pompen.

Tussen ‘Before Sunrise’ en ‘Before Sunset’ ligt negen jaar. In hoeverre ben je veranderd?

Hawke: Dat kan ik zelf moeilijk zeggen. Ik zag er een stuk gelukkiger uit in de eerste film. Ik voel me in elk geval veel meer uitgeput en verwelkt dan toen en ik ben veel dunner. Hopelijk zal dat ook niet blijven duren.

Vroeger koos je één film per jaar en besteedde je de rest van je tijd aan je theatergezelschap. Hoe ziet je werkschema er tegenwoordig uit?

Hawke: Nu draait mijn hele leven rond mijn kinderen. Het theatergezelschap was mijn eerste poging om een soort gezin te stichten, maar nu ik echt vader ben, kan ik me daar niet meer mee bezighouden. Ik heb vorige herfst nog eens op de planken gestaan in New York omdat ik het belangrijk vond om constructief bezig te zijn, maar ik wou eigenlijk gewoon dicht bij huis blijven. Dat is het grote probleem van het leven als acteur. Je wordt een zwerver. Op zich is dat plezierig, maar het valt zo moeilijk te verzoenen met de rol van ouder, wat ik ook wil zijn. Dat evenwicht moet je constant zoeken. Enerzijds moet ik genoeg commerciële films kiezen om aan de slag te blijven, anderzijds wil ik ook in genoeg rare verhalen meespelen om zelf geïnteresseerd te blijven.

Welk stuk was dat?

Hawke:Henry IV. Vier uur Shakespeare, met Kevin Kline in de rol van Falstaff. Het was een geweldige ervaring, maar ik zat na elke voorstelling op mijn tandvlees. We speelden in een theater van 1500 man en ik had al lang niet meer zo luid hoeven te spreken. Het was intens, maar het deed deugd. Ik ben heel jong beginnen acteren en ik geniet er steeds meer van om regelmatig van register te veranderen. Meespelen in Taking Lives of Before Sunset of Henry IV, het is telkens acteren maar toch voelt het niet als hetzelfde beroep. Bij een studioproject als Taking Lives sta je vijf maanden op de set en werk je één bladzijde scenario per dag af, vanuit 80 verschillende hoeken. Bij Before Sunset was het: ‘Nu doen we een shot waarin jullie door de straat wandelen. Actie! Oké, het staat erop, naar het volgende shot!’ In de afgewerkte film zit een scène van tien minuten die we op nauwelijks een half uur ingeblikt hebben. Bij een Hollywoodfilm heb je een grote woonwagen voor jezelf en schenkt iemand je een kopje koffie in en komt iemand je ’s morgens wakker maken. Bij zo’n Shakespeare-stuk geeft niemand je koffie, moet je een klein kleedkamertje delen met iemand anders en werk je je te pletter.

Heeft de oscarnominatie voor ‘Training Day’ je goed gedaan?

Hawke: Absoluut. Ik denk eerlijk gezegd niet dat we het geld hadden gevonden voor Before Sunset als ik niet in die hit gezeten had. Zo’n succes is het smeersel voor de andere dingen die je wil doen. Mijn situatie was bovendien dubbel fortuinlijk omdat ik Training Day ook echt een goede film vond. Ik had niet het gevoel dat ik het voor de poen deed. Als je toch in een commerciële film moet meespelen, dan kan je het niet veel beter treffen. De nuchtere vaststelling is dat het systematischer moeilijk wordt om kleinere en minder voor de hand liggende projecten van de grond te krijgen als je al lang niet meer in een succesvolle film hebt gezeten.

Ben je het ermee eens dat de kwaliteit van de gemiddelde mainstream film zwaar gedaald is?

Hawke: Het is de kip of het ei. Als het publiek betere films eiste en weigerde om naar rommel te gaan kijken, dan zouden de studio’s het niveau wel snel weer optrekken. Het probleem is dat de meeste mensen niet veel meer verwachten als ze naar de bioscoop gaan. Hoe vaak ga je niet naar een blockbuster kijken en hoor je achteraf de mensen lachen hoe slecht die film was? Ze steken er de draak mee, maar ze gaan wel kijken. Wat dat betreft, leven we in een cynische tijd. Iedereen wil slimmer zijn dan de film, maar als je probeert om iets intelligents te maken, krijg je al snel te horen dat je pretentieus bent. Maar alles bij elkaar denk ik dat je met kwaliteit absoluut een publiek kan lokken. Kijk naar Lost in Translation. In wezen is dat een klein alternatief filmpje, maar omdat de verdeler de promotiecampagne goed verzorgd heeft en duidelijk maakte dat hij volledig achter die film stond, heeft hij het toch prima gedaan. Lost in Translation ligt trouwens heel dicht bij Before Sunrise. Het zou me niks verbazen mocht Sofia Coppola een fan zijn van onze film.

Intussen heb je ook al twee romans geschreven. Welke voldoening geeft schrijven die je als acteur niet krijgt?

Hawke: Het grote plezier van acteren is dat je met anderen kan samenwerken, het grote plezier van schrijven is dat je niet met andere mensen hoeft samen te werken. (lacht) Ik geniet er mateloos van om, zoals bij Before Sunset, acht jaar aan een film te knutselen en te praten over het scenario en dan samen met de anderen het publiek te horen reageren bij de première. Dat moment met anderen delen is prachtig. Dan lijkt het alsof we de wereld om de tuin hebben geleid omdat we iets hebben kunnen maken dat zo persoonlijk is. Daar ben je dankbaar voor. Film is iets wat je met anderen deelt, en dat heb je niet bij een boek. Een roman is iets wat je in de rekken legt en dan achterlaat. Je bent er niet bij als iemand hem leest. Acteren doe je met anderen, schrijven is heerlijk rustig. Als ik schrijf, heb ik geen zenuwen. Ik kan jaren aan een stuk in mijn eentje verder werken. Dat vind ik ongelooflijk ontspannend en vredig. Bovendien is het een goede manier om naar jezelf te luisteren. Ik ben gewoonlijk heel gelukkig als ik schrijf en heel ellendig als ik acteer. Vreemd is dat.

Ruben Nollet

‘Ik heb al te vaak het morele kompas van een film gespeeld, het personage dat de juiste weg aanwees. Het was hoog tijd voor een slechterik.’