We hebben er anderhalf jaar en twee Amerikaanse oorlogen op moeten wachten, maar met ’25th Hour’ van Spike Lee is de eerste post-11septemberfilm eindelijk een feit. ‘Ik ben geboren in New York, en ik werk in New York. Wat had je anders verwacht?’

’25th Hour’

Vanaf 9 april in de bioscoop

25th Hour is een bewerking van David Benioffs debuutroman The 25th Hour: A Novel of Crime, een melancholische moraliteit over een drugsdealer die nog een nacht te gaan heeft vooraleer hij achter de tralies vliegt. In 182 pagina’s balde Benioff de wroeging samen van zijn protagonist, Monty Brogan. In Lee’s film, naar Benioffs eigen script, wordt die verlammende situatie nadrukkelijk geplaatst tegen de achtergrond van een stad die een gapende wonde vertoont en onzeker vooruitblikt. Met de realiteit van 9/11 als achtergrond, is het dansen op een slappe koord tussen overdreven pathetiek en fraai sentiment. Gelukkig is er de verfoeilijk sterk getalenteerde Edward Norton om de film van ergernis te redden. Hij is het bezwaarde hart, de gekwelde ziel, die met zijn pas gevonden hond als Wachter van New York een opvallende cast aanvoert.

Als we hem in NY ontmoeten voor een gesprek, draagt Spike Lee kleren met de insignes van de New Yorkse brandweerkorpsen. Een gebaar van hulde dat de impact van 9/11 zichtbaar maakt, een klein symbool van wat 25th Hour in het groot op het scherm doet.

‘Hoe is het zover kunnen komen?’ lijkt Monty zich af te vragen. Het is ook de vraag die heel New York zich stelde na 9/11.

Spike Lee: Het was in elk geval niet mijn bedoeling die parallel te trekken. Maar ik betwist ook niet wat je zegt. Het kan best dat de parallel erin zit, er zijn nog mensen die mij daarop gewezen hebben. Ikzelf heb Monty’s situatie nooit gezien als een metafoor voor het huidige New York, een stad die zich op een of andere manier gegijzeld of gekerkerd voelt en speurt naar het moment waar het verkeerd gelopen is.

De ‘fuck you’monoloog die Monty afsteekt tegenover zijn spiegelbeeld vertaalt nochtans goed de New Yorkse frustratie. Hij herinnert trouwens sterk aan ‘Do the Right Thing’.

Lee: Inderdaad. Die monoloog staat ook in het boek, maar is toch sterk uitgebreid voor de film. Ik wilde er Bin Laden bijvoorbeeld zeker in betrekken. En wat Do the Right Thing betreft: ik vond het een kans om de formule uit die film hier enigszins open te trekken. 25th Hour snijdt wél naar de mensen tot wie de tirade is gericht.

Je bent erg onder de indruk van 9/11, en Bin Ladens schaduw hangt over jouw New York. Anderzijds heb je ook een sterke band met de moslimgemeenschap.

Lee: Ik heb Bin Laden en Al-Qaeda nooit als representatief voor de moslims beschouwd. Ik maak me ook geen illusies over Bin Laden. Op een gegeven ogenblik was hij de meest gezochte man ter wereld, en niemand bleek in staat hem te vinden. Het laat vermoeden dat het ook niet belangrijk meer was om hem te traceren.

Voor de verbeelding van Monty’s New York deed je een beroep op een nieuwe kracht, Rodrigo Prieto.

Lee: Mijn fotografieleidster, Ellen Kuras, die nu al enige jaren trouw met mij werkt, had al een job aangenomen toen ik haar nodig had. Ik kende Rodrigo’s werk en zag meteen dat hij een artiest is. Ik heb hem voor enkele reclamespots ingehuurd, omdat ik wist dat we het met elkaar zouden vinden en omdat hij snel werkt. Ik vond Amores Perros heel sterk, en onlangs leverde hij ook nog puik werk voor Frida en 8 Mile. Het plan is om opnieuw met hem te werken, want de look die hij voor een film kan creëren, is uniek. En hij is nog een fijne kerel ook.

Wat was aanvankelijk de lookdie jullie in gedachten hadden voor deze film?

Lee: Een post-11-september- look voor New York City, beelden die recht doen aan het huidige klimaat. Ik ben in New York geboren, ik werk hier. Het is zoals Monty’s vader zegt: ‘ You are a New Yorker, you got New York in your bones. Spend the rest of your life in the West, but you’re still a New Yorker.’ Hoe kon ik zo vlak na de gebeurtenissen van 11 september een film draaien zonder er op een of andere manier naar te verwijzen? Daarom ook opent de film met beelden van de Twin Tower Light Memorial. Die twee torens moesten opvallend aanwezig zijn, net zoals Ground Zero. Dit is mijn film, en dus was het echt geen zware beslissing om 9/11 in de film te integreren. De grotere uitdaging was de manier waarop we dat zouden doen.

Ik kan me dan voorstellen dat je het op je heupen krijgt van al die films waarin de torens angstvallig werden verwijderd.

Lee: Het was een rotstreek om de Twin Towers uit Spider-Man te halen. Alsof het productiehuis ook maar één cent verloren zou hebben met de torens erin. Had ik Spider-Man de torens zien beklimmen, was ik heus niet de zaal uitgelopen. Maar studiobonzen zijn als de dood voor controverse, voor mogelijke negatieve impact op het kassucces. Geloof me, ze probeerden echt niet de gevoelige, tactvolle jongens te spelen.

Over ‘Spider-Man’ gesproken. Het was Tobey Maguire die de rechten op het boek ’25th Hour’ kocht en David Benioff het script liet schrijven. Hij zou ook de rol van Monty spelen.

Lee: Maar dan kwam Spider-Man tussenbeide. Tobey stond er op wel nog te produceren, en hij stuurde het script gelijktijdig naar mij en naar Edward Norton. Beiden waren we er onmiddellijk weg van. Ik hield van de temporele beperking van 24 uur, en keek er naar uit om met een ensemble-cast zoals deze te werken.

Dit is opnieuw een film zonder Afro-Amerikaanse acteurs. Vind je dat de black awareness in deze tijd op een lager pitje staat vergeleken met het einde van de jaren ’80, begin jaren ’90?

Lee: Ik denk dat de zwarte cinema even sterk staat als anders. Barber Shop, Drum Line, Denzel Washingtons Antwone Fisher, noem maar op. Er worden meer Afro-Amerikaanse films gemaakt dan ooit tevoren. Maar ik begrijp je punt. De onderwerpen van films zijn onvoorstelbaar beperkt geworden. Je hebt de romantische komedie, de lichte komedie, de gangster-hip-hop-shoot-‘m-up-film en we zijn rond. Ik hoor veel mensen zeggen dat de oscars van 2002, toen Denzel en Halle Berry wonnen, historisch waren. Dat er een nieuwe dag was aangebroken voor Hollywood. Ik was wel blij, maar vond de reacties erg voorbarig. We moeten zeker 5 jaar wachten om de gevolgen van hun winst te kunnen inschatten. Zo’n oscar wil niet zeggen dat de mentaliteit gevoelig is veranderd. Zwarte acteurs kunnen dan wel beeldjes krijgen, het betekent niet dat de industrie, de manier van werken en het belang van zwarten daarin gewijzigd is. Ik heb na de oscars geen plotselinge toename van het aantal zwarte leidinggevende personen in de filmbusiness geconstateerd. Als je naar de burgerrechtenbeweging in Hollywood kijkt, kan je toch verwachten dat er heel wat meer kleurlingen de plak zouden gaan zwaaien. Maar het effect was nihil. Nu zal dat niet veel anders zijn. Naar mijn mening zijn het vooral blanke vrouwen die van de Civil Rights Movement profiteerden. Sherry Lansing runt Paramount, Amy Pascal Sony en Stacey Snider Universal. Er is niet één zwarte in een gelijkaardige positie. Ik zit al jaren met de studio aan tafel, en nog nooit zat er een Afro-Amerikaan met enige macht voor mij. Ik ken geen enkele zwarte die een film groen licht mag geven.

Verbaast je eigenlijk nog iets aan Hollywood?

Lee: Niet veel, neen. Behalve dat het er blijft in slagen de intelligentie van het publiek niet te respecteren. Bekijk de films die worden gemaakt, hoor de manier waarop het kader neerbuigend praat over het publiek, alsof het een kudde idioten is. Anderzijds verbaast het Amerikaanse filmpubliek me in zijn keuze. Ze zijn allicht netjes geconditioneerd.

Wat is je favoriete recente film?

Lee: Bowling for Columbine van Michael Moore. Dat is gewoon de belangrijkste film tout court

Na de schietpartijen in Columbine ging jij in de pers trouwens ook in discussie met Charlton Heston.

Lee: Ja, Michael en ik delen grotendeels dezelfde visie.

Heb je al een nieuw project?

Lee: Neen. Ik heb nog niets getekend. En het is altijd bad luck om over je projecten te praten als ze nog niet getekend zijn.

Maar je doet ondertussen wel ‘commercials’. Wat is de formule voor een goeie?

Lee: Don’t fight with the client. Geef hem wat hij wil. Het is beter voor een eigen film te vechten, want een final cut voor een commercial mag je sowieso op je buik schrijven!

Extra op www.focusknack.be Onze vroegere interviews met SPIKE LEE

Door Jo Smets.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content