Aan zijn acteertalenten heeft niemand ooit getwijfeld, maar heel lang leed Nick Nolte onder zijn reputatie als zuiplap en bad boy. En net toen hij die kant van zijn leven eindelijk leek te hebben afgezworen, liep het weer fout. Naar aanleiding van ‘The Hulk’ een open en eerlijk gesprek met een fenomeen.

the hulk nu in de bioscoop

Extra op www.focusknack.be Interview met nick nolte uit ons archief

Of ik gefuifd heb met Nick Nolte?’, reageert ‘ The Hulk’-acteur Eric Bana als we hem vragen naar zijn verstandhouding met zijn tegenspeler in Ang Lee’s blockbuster. ‘Ik ben dapper, maar zo dapper nu ook weer niet. En ik heb hem zeker nooit een lift gevraagd.’ Bana mag dan een Australiër zijn en zich weinig bekommeren om politieke correctheid, hij had zo’n grap nooit gemaakt als Nick Nolte zelf niet zo open en eerlijk was over wat hem een paar maanden geleden overkwam. Op 11 september 2002 werd de 62-jarige acteur door de California Highway Patrol gearresteerd toen hij duidelijk onder invloed over de Pacific Coast Highway laveerde, volgens sommige bronnen zelfs tegen het verkeer in. Achteraf bleek dat hij het synthetische antidepressivum Gamma-Hydroxyburaat (GHB, ook wel Liquid Ecstasy genoemd) had geslikt. Het nieuws haalde overal de roddelpagina’s, en er lekte ook een intussen legendarische politiefoto van hem uit, waarop Nolte met wilde haardos en een Hawaïaans hemd te zien is. De acteur, die in december veroordeeld werd tot drie jaar voorwaardelijk, liet zich meteen opnemen in een ontwenningskliniek in Connecticut en wordt nu nog geregeld onderworpen aan onaangekondigde drugstesten.

Voor Nolte is het enkel een zoveelste episode in een bijzonder woelig leven, en dan hebben we het lang niet enkel over zijn drie scheidingen. ‘Ik heb altijd al problemen gehad met autoriteit en conventie’, zei hij een paar jaar terug in een interview. Als jongeling kwam hij al in aanvaring met het gerecht, omdat hij valse oproepingsbrieven van het leger verkocht aan minderjarigen, die de documenten vervolgens gebruikten om alcohol te kunnen kopen. Toen hij 23 was, vond Nolte een uitlaatklep in het theater, maar dat weerhield er hem niet van om uitgebreid te blijven drinken. Op den duur werd zijn drankmisbruik zo erg dat Katharine Hepburn, zijn tegenspeelster in Grace Quilgey (1985), hem zei: ‘Ik heb gehoord dat je al dronken in elke goot van L.A. gelegen hebt, en dat moet ophouden.’ Waarop Nolte repliceerde: ‘O nee, ik heb nog een paar goten over.’

Nick Nolte vertelde journalisten vroeger graag hilarische leugens. Dat zijn eerste vrouw circusartieste was bijvoorbeeld, of dat hij een testikelsteun droeg omdat zijn scrotum zo laag hing dat hij anders op zijn ballen zou gaan zitten. Als het de verzinsels niet waren die interviews met hem tot een evenement maakten, dan zwaaide hij wel met een pistool of kwam hij de kamer binnen met een pyjamabroek aan. Dat uitzinnige is er nu wat af, maar het gesprek dat we met hem hadden naar aanleiding van The Hulk (waarin hij als vader van hoofdpersonage Bruce Banner een sleutelrol speelt) werd niettemin iets bijzonders. Nolte is namelijk al een paar jaar obsessief bezig met wetenschap, een interesse die niet alleen handig van pas kwam voor zijn rol, maar die hem ook een onverwacht perspectief geeft op zijn privé-problemen. ‘Ik werk nu al een jaar of vijf intens samen met researchwetenschappers’, legt hij uit. ‘Ik hou van die mensen. Ze zijn geisoleerd en alleen, ze hebben geen geld en gewoonlijk zijn ze compleet geobsedeerd door hun onderzoek. Ik heb met de geneticus Cummings gewerkt, die onderzoek voert naar verslaving. Hij probeert te achterhalen welk onderdeel van de genetische code ervoor zorgt dat iemand aan obsessionele drang lijdt. Dat onderzoek wijst in de richting van dopaminereceptoren. Mensen met een verslaving hebben daar een gebrek aan, waardoor ze onmogelijk verzadigd kunnen raken. Als we ergens mee bezig zijn, bereiken we gewoonlijk een bepaald niveau dat ons tevredenstelt. Een verslaafde bereikt dat niveau nooit. Zijn brein kent dat gevoel van verzadiging niet en probeert dus constant een balans te creëren door dopamine te vragen. Dopamine kan je op veel verschillende manieren krijgen. Door te lopen bijvoorbeeld, maar een verslaafde loper zal blijven lopen tot zijn voeten bloeden, zijn schenen versplinteren en zijn knieën breken. Seks is ook een mogelijkheid, maar dat is te krankzinnig. Voedsel kan ook. En dan zijn er een hele reeks illegale substanties. Ik wou weten hoe het met mij zat, en dus vroeg ik aan Cummings of hij mijn DNA en dat van mijn zoon wou uittekenen. Ik bleek positief te testen, mijn zoon was negatief. Gelukkig heeft hij genoeg genen van zijn moeder geërfd om mijn kromme genen te compenseren.’

Als het genetisch bepaald is, hoe kun je dan ooit een verslaving overwinnen? Je bent geen loper geworden, voor zover ik weet.

Nick Nolte: (lacht) Nee, dat klopt. De waarheid is dat je niks kan beginnen. Je moet je er enkel van bewust zijn, erkennen dat je lijdt aan een ziekte die nooit zal genezen en het ook zo behandelen. Elke dag moet je beseffen dat je makkelijk kunt hervallen. Ik heb heel lang aan de drank gezeten, van mijn 48e tot mijn 58e heb ik dan geen druppel alcohol gedronken en plots zat ik weer aan de fles. Dat heeft een jaar of vier geduurd, tot ik vorig jaar gearresteerd werd. Toen ik die sirene hoorde, was ik opgelucht. Ik begreep dat de fuif voorbij was.

Er ging een bijzonder weinig flatterende arrestatiefoto van jou rond. Was je op dat moment ‘The Hulk’ aan het draaien?

Nolte:(lacht) De opnames waren net achter de rug. Ik probeerde al die adrenaline nog uit mijn lijf te krijgen. (lacht zich een breuk) Eigenlijk is het goeie reclame geweest voor de film, want het publiek kent mijn personage nu al. Maar ze zullen het pas in de cinema beseffen.

Moet je jezelf veel dingen ontzeggen?

Nolte: O ja. Dingen die enorme hoeveelheden dopamine vrijmaken, moet ik absoluut mijden. Als mijn brein zo’n gigantische hoeveelheid binnen krijgt, zal het denken: Neem het, wat het ook mag zijn! Dat gebeurt vooral met amfetamines of opiaten. Alcohol ook. Dat is vreemd spul. Eerst maakt alcohol dopamine vrij, waardoor het brein denkt dat het te veel dopamine slikt, waarop het serotonine produceert. Serotonine is een vrouwelijk product dat het lichaam vooral ’s nachts produceert. Dat product koppelt het brein los van de ruggengraat, zodat de input stopt die het overdag moet verwerken en je kan slapen. Dopamine is mannelijk, wordt overdag geproduceerd en dient voor actie, uitgaan, jagen, seks, plezier. Een chemicus legde me ooit uit dat het Nirvana een toestand van hoge dopamine- en hoge serotonineniveaus moet zijn. ‘Waw!’, zei ik. ‘En bereik je dat?’ Waarop hij zei dat het misschien al vier of vijf mensen in de geschiedenis van de mensheid is gelukt. Misschien Boeddha of Jezus of Mozes. ‘Ik maak geen kans’, dacht ik. (lacht) Antidepressiva werken ook op de serotonineproductie. Vandaar dat diep depressieve mensen hun bed niet uit raken. Rod Steiger vertelde me ooit dat hij zo depressief was geworden dat hij de beslissing had genomen om zelfmoord te plegen. Hij had een boot klaargelegd bij zijn boothuis met daarin een emmer cement met een touw rond. Hij wou naar het midden van het meer roeien en zich in het water storten met het touw rond zijn middel. Maar hij was zo depressief dat hij nooit tot bij zijn boot is geraakt. (lacht)

De moeizame relatie tussen vaders en kinderen is een van Ang Lee’s favoriete onderwerpen en maakt ook weer een groot deel uit van ‘The Hulk’. Was je je daarvan bewust?

Nolte: Absoluut, en ik heb er hem zelf naar gevraagd toen hij bij mij thuis kwam. Ik vroeg hem of Eat Drink Man Woman deels gebaseerd was op King Lear. En hij zei van wel. Het eerste wat Ang tegen me zei, was dat hij geen flauw idee had hoe hij zo’n stripfilm moest aanpakken. Wat hij wel wist, was hoe hij een Griekse tragedie moest maken. Aristoteles zei 3000 jaar geleden al dat je met speciale effecten alleen geen tragedie kunt scheppen. Daarvoor heb je een goeie plot nodig. Ang en James Schamus zijn dus zo slim geweest om de strip te staven met een enorm Grieks of Shakespeariaans drama. Elk shot is metaforisch en heeft iets te maken met evolutie. Toen hij me dat uitgelegd had, heb ik hem meegenomen naar mijn laboratorium. Ik heb hem in zijn vinger geprikt, een druppel van zijn bloed onder de microscoop gelegd en dat via een camera op een scherm geprojecteerd.

In zwart-wit. We keken hoe Angs rode bloedcellen over het scherm krioelden, hoe uit een hoekje plots een wit bloedlichaampje opdook. Zo’n wit bloedlichaampje ziet eruit als een glinsterende diamant die voortdurend van vorm verandert en bacteriën omzwachtelt. Bloed leeft echt. Als je ooit de kans krijgt om het te bekijken, moet je het zeker niet laten. Het is geweldig.

En wat zei Lee?

Nolte: Hij was even stil en toen zei hij: ‘Kan je dit ook in kleur krijgen?’ (lacht) Ik begreep op slag dat hij totaal geen leek was. Bleek dat zijn vrouw een celbiologe is. En dat zit allemaal in de film. TheHulk probeert een paar keer voorbij pure creatie te gaan.

Had je nooit het gevoel dat je met ‘The Hulk’ in de schoenen van James Coburn stapte? Er zitten veel raakpunten in met ‘Affliction’.

Nolte: Hoe vaders hun zonden doorgeven aan hun kinderen. Ik snap wat je bedoelt, maar ik heb er nooit aan gedacht. Dit is veel meer een pure Griekse tragedie dan Affliction. Een Griekse tragische held wordt geconfronteerd met omstandigheden die hem onbekend zijn en waarmee hij in het reine moet komen. Gewoonlijk kost hem dat zijn leven, soms niet. Hij moet in elk geval het menselijke overstijgen. In het geval van TheHulk had mijn personage totaal niet de bedoeling zijn zoon te veranderen. Ik wou mezelf veranderen om een immuniteitssysteem te creëren dat 10.000 keer sneller werkt en wonden in een oogwenk geneest. Mijn opdrachtgever, het leger, wou dat ik dat systeem toespitste op specifieke pathogenen, maar dat is onmogelijk. Je moet het hele systeem opdrijven, ervoor zorgen dat het lichaam prompt voor capillaire zwelling zorgt, dat de nodige afweermechanismen onmiddellijk tot bij de wonde komen waar al miljarden bacteriën zitten. Die worden vervolgens opgegeten en de wonde sluit zich. Een korst is niets anders dan een hoop dode bacteriën. Het probleem is dat je waarschijnlijk zou exploderen omdat je een metabolisme opbouwt dat het lichaam niet kan dragen. Maar mijn zoon heeft niet alleen die veranderde genen geërfd, hij heeft ook een hoop gemuteerde genen ontwikkeld om die verandering te compenseren. Op dat moment wordt het een bijbels verhaal, van Abraham die zijn zoon moet doden voor die mutatie zich manifesteert. Wat fout afloopt.

Dat is een hoop uitleg die ik nooit in de strip gevonden heb.

Nolte: Het grote verschil met de strip is dat ze daar vertelden dat Bruce Banner veranderde omdat hij geraakt was door gammastralen. Dat is onzin. Het idee van gammastralen is op zich niet slecht, omdat het de hoogste vorm van straling is en dus het meest geschikt om veranderingen teweeg te brengen. Maar in deze film doet die straling hem niets omdat hij al die compenserende genen in zich draagt. In zekere zin ben ik dus zowel zijn vader als zijn moeder. Zowel zijn eerste als zijn nieuwe geboorte worden veroorzaakt door mijn aanwezigheid en ik wil dat hij uiting geeft aan wat hij in zich draagt. Ik weet namelijk dat de wereld het monster niet zal aanvaarden en hem zal doden. Dat monster is verbonden met het lymfestelsel, het oudste deel van de hersenen, dat nog denkt als een reptiel. Dat stuk van de hersenen kent maar twee reacties: vechten of vluchten. Elke dag laat dat stuk van onze geest zich gelden. Als je een beetje ongemakkelijk wordt op een feestje met 300 mensen die je niet kent, komt dat doordat je reptielverstand gevaar voelt. Al noemen we dat tegenwoordig ‘benauwdheid’ en lossen we het op met een kalmeermiddeltje. (lacht) Dat reptielverstand hadden we vroeger nodig om ons te verdedigen tegen roofdieren, maar we zijn geen prooi meer. Wij eten alles op terwijl niets nog op ons jaagt. Behalve virussen. (grijnst)

Door Ruben Nollet

‘Ik kan niks beginnen tegen mijn verslaving. Ik moet gewoon erkennen dat ik lijd aan een ziekte die nooit zal genezen en het ook zo behandelen. Elke dag kan ik hervallen.’