Like A Rolling Stone, Greil Marcus. Faber & Faber, 256 pagina’s. ISBN 0571223850

‘De eerste keer dat ik Bob Dylan hoorde’, zegt Bruce Springsteen, ‘zat ik samen met mijn moeder in de auto naar de radio te luisteren. En plotseling hoorde ik die drum: het was alsof de deur naar je bewustzijn werd ingetrapt.’ The Boss verwijst naar de opening van Like A Rolling Stone, een song die niet alleen het leven van Springsteen heeft veranderd maar die ook de muziekwereld op zijn kop heeft gezet. Deze week is het precies veertig jaar geleden dat Bob Dylan Like A Rolling Stone op plaat zette – de mastertape dateert van 16 juni 1965 – en ter gelegenheid van die verjaardag kwam zopas het boek Like A Rolling Stone op de markt, geschreven door de bekende muziekjournalist / pophistoricus / socioloog Greil Marcus. De schrijver onderzoekt het belang van het lied – onlangs nog door het weekblad Rolling Stone uitgeroepen tot beste song aller tijden – voor de carrière van Bob Dylan, voor de muziekgeschiedenis, ja zelfs voor het verloop van de geschiedenis tout court.

Geen enkele popsong heeft de commerciële wetten en artistieke conventies van zijn tijd zo uitgedaagd als Like A Rolling Stone in 1965. Dylan, toen 24, was in mei aan het nummer beginnen schrijven tijdens zijn tournee door Groot-Brittannië (die is vastgelegd in de beroemde documentaire Don’t Look Back) en de tekst groeide al snel uit tot een uitgebreide lap poëzie – volgens sommigen zes, volgens anderen twintig vellen lang. Uiteindelijk hield Dylan een refrein en vier strofes over, maar toen hij Like A Rolling Stone definitief op plaat zette, was het nummer toch nog zes minuten lang. Commerciële zelfmoord in een periode waarin liedjes op de radio niet boven de drie minuten uitstegen en bij de release op 20 juli werd de song dan ook in twee geknipt: radiostations kregen een vinylplaat met aan de ene kant de eerste helft van Like A Rolling Stone en op de achterkant het vervolg. ‘Ze hebben het nummer in tweeën geknipt voor de dj’s’, verklaarde Dylan op een persconferentie. ‘Wie geïnteresseerd is, kan de single omdraaien en horen wat er écht gebeurt.’

Blijkbaar waren behoorlijk wat mensen geïnteresseerd want toen uitlekte dat de versie van drie minuten eigenlijk maar de helft van het verhaal vertelde, werden de radiostations overspoeld door bellers die de volledige Like A Rolling Stone eisten. Ze kregen hun zin: Like A Rolling Stone groeide uit tot het anthem van de zomer van 1965 en bewees dat complexiteit en moeilijke lyrics succes niet in de weg stonden. In diezelfde zomer gooide Dylan ook voorgoed zijn folkimago van zich af, door op het Newport Folk Festival onder luid boegeroep met een band aan te treden en de elektrische gitaar om te gorden. Hij zou na Like A Rolling Stone nooit meer dezelfde zijn, aldus Marcus, en de muziek ook niet.

(S.W.)