De Amerikaanse filmindustrie maakt zich op voor een Groot Gevecht. De komende maanden davert het van het grof geschut in bioscoop en ‘home theatre’.

Door Patrick Duynslaegher

Pearl Harbor

nu uit op video en dvd (Touchstone Home Video).

Het gevierde Hollywood-team Michael Bay en Jerry Bruckheimer soupeerde 140 miljoen dollar op met dit melig liefdesverhaaltje dat zich in de finale moeizaam een weg baant tussen de digitale vuurballen. Hoewel het geen komedie is, werd flink wat gegiecheld in de zaal. Vooral waneer Ben Affleck de Jappen neerhaalt en roept ‘Got one!’.

Pearl Harbor landde maanden vóór De Gebeurtenissen in de bioscoop, maar retrospectief is niet te ontkomen aan de parallel tussen de Japanse verrassingsaanval op de Amerikaanse oorlogsvloot en de aanslagen in Manhattan en op het Pentagon. Probleem: hoe ernstig kun je deze triviale travestie van een historische tragedie nemen?

No Man’s Land

nog te zien in de Belgische bioscoop.

De oorlog in Bosnië en de onmacht en het geknoei van NAVO en VN als absurd theater, Samuel Beckett waardig.

In 1993, tijdens het hoogtepunt van de oorlog in Bosnië-Herzegovina, zitten in een loopgracht in een niemandsland een Bosniër en een Serviër als ratten in de val. Ze zijn klaar om elkaar de keel over te snijden, wat misschien niet eens hoeft, want naast hen ligt een derde soldaat zwaargewond bovenop een mijn, die bij de geringste beweging kan ontploffen. Klungelende pogingen van de VN-vredesmacht om te bemiddelen en van een oorlogscorrespondente om een scoop te scoren, maken het er alleen maar erger op.

Anders dan zijn Hollywood-collega’s die oorlog vooral ervaren als een variatie op een Las Vegas-attractie, weet Danis Tanovic waarover hij praat. Hij heeft zelf de hel meegemaakt en kneedt uit zijn ervaringen een genadeloos grappige anti-oorlogssatire.

Behind Enemy Lines

nu in de bioscoop.

Opruiende militaire thriller, losjes gebaseerd op de lotgevallen van Scott O’Grady, de Air Force-piloot die in 1995 tijdens de oorlog in Bosnië door de Serviërs uit de lucht werd geschoten. Owen Wilson speelt de Navy-piloot die tijdens een verkenningsvlucht boven Bosnië wordt neergehaald en te voet door het vijandelijk gebied moet, achternagezeten door kettingrokende Slavische schurken. Zijn redding wordt keer op keer afgeblazen omdat zijn bevelhebber (Gene Hackman) geen toelating krijgt van de NAVO om in te grijpen, uit vrees dat het Amerikaans heroïsme de Dayton-akkoorden in gevaar brengt.

De film biedt de kinetische sensaties van een videospelletje. Er is een aantal zeer spannende scènes (Wilson die de warmtezoekende SAM-raketten niet van zich kan afschudden; de opgejaagde piloot die zich verschuilt tussen de lijken van een massagraf) maar de filmmakers zijn meer bekommerd om het effect van exploderende landmijnen dan om de echte uitdaging van dit type film: de toeschouwer doen begrijpen waar het in deze oorlog precies om gaat.

The Spirit of America

alleen te zien in Amerikaanse bioscopen.

Het eerste resultaat van de post-11/9-samenwerking tussen Washington en Hollywood verscheen al met Kerstmis op tienduizend Amerikaanse bioscoopschermen. Het is een korte montage (3 minuten 5 seconden) uit 110 klassieke Amerikaanse films, op de heroïsche muziek van onder andere Aaron Coplands klassiek stukje Common Man.

Chuck Workman won al een oscar met het soortgelijke Precious Images (1986). Hij past nu zijn specialiteit – snelvuurmontages van beroemde filmflitsen – toe op het vaderlandslievende thema. Workman graait vooral in films met een favoriet Amerikaans motief: de aarzelende individualist die langzaam tot daden wordt gestimuleerd. De oudste film, Birth of a Nation (notabene een verheerlijking van de Ku Klux Klan) dateert van 1915; de meest recente is het onvermijdelijke Pearl Harbor.

Workman: ‘Ik heb geprobeerd om geen pamflet te maken, veeleer een beeld van Amerika in zijn diversiteit.’ We zien dus niet alleen het Amerika van ruige pioniers, Thanksgiving-sermoenen en malse appeltaart, maar ook Spike Lee die in Do the Right Thing een etalageruit aan diggelen slaat en Sally Field die in Norma Rae een pro-vakbondsbord de lucht insteekt.

Black Hawk Down

vanaf 20 februari in de bioscoop.

Black Hawk Down (met Josh Hartnett en Ewan McGregor) zou aanvankelijk pas in de lente van 2002 worden uitgebracht, maar de release werd vervroegd naar Kerstmis, om in aanmerking te komen voor de oscars. Zo luidt de officiële versie, want de analogie met Osama bin Laden zal er ook wel voor iets tussen zitten. Gaat over een mislukte operatie van de Delta Force, een legereenheid die ook werd ingezet in Afghanistan en waarrond een waas van mystiek hangt. Het bestaan ervan alleen al is geheim en de activiteiten van de eenheid worden pas na de feiten openbaar gemaakt.

Black Hawk Down is gebaseerd op het boek van Mark Dowden over het Special Forces-debacle in Mogadishu (Somalië) in 1993, waarbij 18 Rangers en Delta Force-soldaten gedood werden. De hele operatie – een helikoptermissie in Somalië om de krijgsheer Mohammed Farid Aideed bij de kraag te vatten – had in een uurtje geklaard moeten zijn, maar nadat twee helikopters waren neergehaald, ontaardde ze in het langste grondgevecht van de Amerikanen sinds de oorlog in Vietnam. De publieke opinie werd zwaar geschokt door het gruwelijke beeld van het lijk van een verminkte Amerikaanse soldaat dat voor het oog van de wereld door Somalische rebellen door de straten van Mogadishu werd gesleept.

Deze missie werd algemeen beschouwd als een zinloos militair exploot, maar volgens producer Jerry Bruckheimer is het niet langer een fiasco als je het door de bril van vandaag bekijkt. ‘Mochten we nu eenzelfde inval doen waarbij twee sleuteladviseurs van bin Laden sneuvelen en duizend Taliban-strijders gedood worden, maar ook wij 18 mensenlevens verliezen, zou het als een succes worden bestempeld.’

Geruchten over een nakende nieuwe VS-campagne in de Hoorn van Afrika maken deze Sony-productie extra actueel. Intussen zijn de Amerikaanse recensies laaiend enthousiast. David Ansen in Newsweek: ‘Stel je voor dat de sequentie van de landing van Normandië in Saving Private Ryan honderd minuten duurt, in plaats van twintig en je hebt een idee van de bloederige, schokkende impact van deze film van Ridley Scott.’

Ali

vanaf 27 februari in de bioscoop.

Past niet echt in dit rijtje oorlogsfilms, maar de spanning tussen westerlingen en moslims op het internationale vlak – maar ook in westerse landen met een moslimgemeenschap – maakt de nieuwe film van Michael Mann brandend actueel. Mann brengt een meesterlijke, selectieve ‘biopic’ over tien sleuteljaren (van 1964 tot 1974) in het leven van Muhammed Ali, de Afro-Amerikaanse bokslegende die ook een moslim is.

Kort na 11 september verschenen Ali en hoofdrolspeler Will Smith op een Amerikaanse tv-marathon om geld in te zamelen voor de slachtoffers en reddingswerkers. Ondanks zijn ziekte van Parkinson, sprak de bevende kampioen krachtige taal: ‘ You know, I’m a boxer… and a man of truth. And I wouldn’t be here to represent islam if it was really like the terrorists made it look.‘

Collateral Damage

vanaf 20 maart in de bioscoop.

Arnold Schwarzenegger als een brandweerman die in Zuid-Amerika de Colombiaanse terroristen opspoort (Libiërs in de eerste scriptversie) die verantwoordelijk zijn voor de dood van vrouw en kind bij een terroristische bomaanslag in een kantoorgebouw in Los Angeles waar het Amerikaanse consulaat gevestigd is, maar waarbij vooral burgerslachtoffers vielen. Een van de eerste films die sneuvelde na 11 september. Warner Bros stelde uit ‘respect voor de slachtoffers en hun families’ de release voor onbepaalde duur uit. Uit respect voor de toeschouwer tout court zouden ze misschien beter deze prent van Andrew Davis ( The Fugitive) definitief afvoeren. De regisseur beweert echter méér gemaakt te hebben dan een vrijblijvend actievehikel: ‘Ik hoop met deze film de aandacht te vestigen op de Colombiaanse tragedie. Onder het mom van een drugsoorlog raken we verwikkeld in een grootscheepse militaire operatie.’

We Were Soldiers

vanaf 10 april in de bioscoop.

Deze Paramount-productie gaat in maart – drie maanden vroeger dan voorzien – in Amerika in première. We Were Soldiers vertelt het ware verhaal van vierhonderd Amerikaanse infanteristen – vaak nog tieners – die in 1965 door de Vietcong in de Ia Drang-vallei (de eerste beslissende slag in de oorlog in Vietnam) in een hinderlaag worden gelokt en moeten vechten tegen een overmacht van tweeduizend Vietnamezen. Mel Gibson is de kolonel van de omsingelde troepen. Geschreven en geregisseerd door Randall Wallace, de oscar-winnende scenarist van Braveheart. Wat niet veel goeds voorspelt.

Windtalkers

vanaf 24 juli in de bioscoop.

‘ I just want to send a message that war has to be stopped‘, zegt John Woo over zijn WO-II-epos met Nicolas Cage, Christian Slater en Frances O’Connor. Marinier Cage moet lijfwacht spelen van een van de Navajo-indianen die tijdens de oorlog in de Stille Zuidzee als ‘code talkers’ werden ingeschakeld en via de radio, in hun eigen taal, geheime boodschappen stuurden die onmogelijk door de Japanners konden worden ontcijferd. (Hun oorlogsbijdrage bleef overigens een militair geheim tot in 1969.) Net wanneer hij met zijn ‘code talker’ (Adam Beach) bevriend raakt, ontdekt Cage dat hij de man ook moet vermoorden indien hij gevangen wordt genomen.

De geplande herfst 2001-release werd uitgesteld tot de zomer 2002. Volgens MGM heeft dit niks te maken met de inhoud van de film, wel met het ‘ uncertain marketing environment‘ na 11 september. Volgens de laatste alarmerende berichten is actiechoreograaf John Woo ( Face/Off) in een stevig gevecht gewikkeld met de studio over de ‘final cut’.

Charlotte Gray

vanaf 6 maart in de bioscoop.

Cate Blanchett als een kranige Schotse vrouw die tijdens de zoektocht naar haar vriend/lover – een vermiste piloot – per parachute in Frankrijk gedropt wordt, boodschappen overbrengt van de Britse inlichtingendienst en ook in de armen belandt van een Franse verzetstrijder (Billy Crudup). Volgens de Australische regisseuse Gillian Armstrong is deze bewerking van Sebastian Faulks’ Britse bestseller uit 1998 minder een echte oorlogsfilm dan een odyssee van een gewone vrouw die door de omstandigheden buitengewone dingen doet.

Dark Blue World

Nog geen release-datum in België.

WO-II-drama van de Tsjechische regisseur Jan Sverak (van het oscar-winnende Kola) over de beproefde vriendschap tussen twee Tsjechische piloten die aan de nazi’s ontsnappen, ingelijfd worden bij de Royal Air Force en voor hetzelfde meisje (Tara Fitzgerald) vallen.

Buffalo Soldiers

Nog geen release-datum in België.

Zwarte komedie van de Australische regisseur Gregor Jordan over een Amerikaanse militaire basis in Berlijn in 1989, net voor de val van de Muur, die als façade dient voor een lucratief heroïnehandeltje. Joaquin Phoenix is de militaire ambtenaar die zijn zwartemarktactiviteiten bedreigd ziet door de komst van een taaie sonofabitch sergeant (Scott Glenn). De boosaardige, onsentimentele toon vloekt nog geen klein beetje in het huidige klimaat.

Rambo IV

Zomer van 2002 in de bioscoop.

Wie dacht dat de Rambo-sage was afgesloten, heeft buiten de nieuwe oorlogsstemming gerekend. In de laatste Rambo-film (1988) hielp Sylvester Stallone dappere Afghanen tegen de Sovjet-troepen die het land waren binnengevallen. In Rambo IV zal de Amerikaanse krachtpatser, met steun van veel special effects, vechten tegen de Taliban en terroristenleider Osama bin Laden. Uit veiligheidsoverwegingen wordt niet ter plekke gefilmd, maar in de Verenigde Staten.