E-READER – Heeft het internet een invloed op onze hersenen? 170 wetenschappers en kunstenaars proberen die vraag te beantwoorden.

John Brockman e.a., Maven Publishing/EPO, 330 blz.

Sinds 1998 stelt John Brockman van The Edge Foundation, een vereniging van wetenschappers en intellectuelen, ieder jaar aan zijn leden één vraag die ze met een kort essay moeten beantwoorden. Voorbeelden uit de afgelopen jaren zijn onder meer ‘Wat denk je dat waar is, maar kun je niet bewijzen?’ en ‘Waarover ben je van gedachten veranderd?’, de vraag van vorig jaar is meteen ook de titel van dit boek. Het is natuurlijk een erg actueel thema: ook al bestaat het internet eigenlijk nog niet lang genoeg om al ernstige uitspraken te doen over de gevolgen op onze hersenen of onze manier van denken, toch zijn er de afgelopen jaren al tientallen werken verschenen waarin de invloed wordt onderzocht.

Hier krijgen 170 wetenschappers en kunstenaars, onder wie grote namen als Richard Dawkins, Steven Pinker, Daniel C. Dennet, Nassim Nicholas Taleb en Brian Eno, de kans om op telkens een paar pagina’s uit te leggen wat de komst van het internet voor hen heeft betekend.

Omdat er zoveel verschillende mensen aan bod komen, is dit een heel divers boek. Optimisten als Kevin Kelly, oprichter van het tijdschrift Wired, mogen een lofzang houden op de mogelijkheden van het internet, terwijl enkele pagina’s verder iemand datzelfde wereldwijde web omschrijft als ‘de grootste afleiding van serieus denken sinds de televisie is uitgevonden’. Sommige auteurs wijzen op de nefaste gevolgen die het internet nu al heeft op onze hersenen, terwijl een evolutiebioloog komt zeggen dat het internet onze hersenen totnogtoe net veel te weinig heeft veranderd: omdat we de informatie die we daar vinden nog altijd bekijken door onze bril als jagers-verzamelaars, kunnen we er niet goed mee omgaan, wat bijvoorbeeld leidt tot een groter gevoel van onveiligheid.

Wie naar een eenduidig antwoord op zoek is, komt dus bedrogen uit. Het boek is echter zeker en vast de moeite als overzicht van de vragen die wetenschappers uit alle vakgebieden zich vandaag over het internet stellen. Twee Canadese psychologen die onderzoek doen naar de betekenis van ‘vriendschap’ op sites als Facebook en Twitter, vrezen bijvoorbeeld dat ons sociaal leven op internet tot een stijging van het aantal psychische ziekteszal leiden. Net zoals er in grote steden meer mensen met psychische problemen kampen, zou de ‘virtuele stad’ van internet haar burgers ziek kunnen maken. Ter illustratie verwijzen ze naar een patiënte die bij hen in therapie kwam: ze was zo eenzaam dat ze in een depressie was geraakt, maar tijdens de gesprekken zat ze wel doodleuk berichtjes op Twitter te posten…

STEFAAN WERBROUCK