DE FAVORIET VAN DE PRESIDENT. Een cowboyfilm, daar kan weinig tegenop, en Zeker niet als het een klassieker met mythische allures is.

FILM: **** Extra’s: 0 (Paramount)

High Noon (1952)

Proefde een overwinning ooit zo bitter en bleef de held ooit zo eenzaam achter als aan het eind van High Noon? In de archetypische rol van marshal Will Kane moet Gary Cooper, toonbeeld van verweerde rechtschapenheid, helemaal op zijn eentje in de verlaten straten van Hadleyville de schurken trotseren die zich komen wreken op de celstraf van hun leider. Zijn deputies laten hem in de steek, iedereen die hem zou kunnen helpen, houdt zich lafhartig afzijdig. Zelfs zijn aanstaande Quaker bruid (Grace Kelly) keurt ondanks de smekende titelsong Do Not Forsake Me, Oh My Darling, zijn onverzettelijke houding af. Cooper mag dan nog de finale showdown overleven, in de beroemde slotscène smakt hij walgend zijn marshal-badge tegen de grond.

Fred Zinnemann maakte met High Noon zowat het prototype van de edelwestern: de cowboyfilm waarin de actie ondergeschikt wordt gemaakt aan de bespiegeling over ethische en/of maatschappelijke kwesties. Het genre reikt gewoon de basisconflicten aan om de diverse dilemma’s (individu versus groep, geweld versus geweldloosheid, law & order versus anarchie) op de spits te drijven en het publiek een lesje te serveren in burgerzin. Dat de hele populatie van Hadleyville in zijn broek doet voor vier geweldenaars, werd her en der geïnterpreteerd als een aanval tegen de groeiende silent majority. De blacklisting van scenarist Carl Foreman zorgde er dan weer voor dat de film vaak werd gelezen als een allegorie over het McCarthyisme (de heksenjacht op communisten in de amusementsindustrie). Niet iedereen in Hollywood was even opgetogen met dit verhaal van een onbeschroomd kwetsbare wetsdienaar die de burgers die hij hoort te beschermen om hulp smeekt. Howard Hawks riposteerde zelfs met de western Rio Bravo (1959) waarin sheriff John Wayne alle hulp weigert, tenzij het gelijkgestemde professionals zijn die hem de hand reiken.

De loner die tegen de stroom in koppig zijn eigen weg gaat en doet wat hij moet doen ( ‘I’ve got to, that’s the whole thing’, zo klinkt Coopers zuinige motivatie), sprak en spreekt zeer tot de verbeelding van Amerikaanse presidenten. Uit de archieven van het filmzaaltje van het Witte Huis blijkt High Noon zeer geliefd te zijn bij diverse Commanders-in-Chief. Eisenhower bekeek de prent driemaal (misschien geïnspireerd door de Franse titel Le train sifflera 3 fois), Clinton maar liefst twintig keer en George W. Bush minstens een keer.

Al deze sociaal-politieke kanttekeningen bij High Noon zouden ons bijna doen vergeten dat deze mythische western ook cinematografisch hoge toppen scheert. De filmtijd stemt overeen met de reële tijd in een drama dat begint om 10 u. 40 en zijn climax beleeft als de klok twaalf uur slaat. Na een desastreuze preview werd de spanning nog opgedreven door de prent drastisch te hermonteren, met vele inserts van Coopers gespannen gezicht en close-ups van de wijzers van uurwerken die genadeloos opschuiven naar High Noon.

Patrick Duynslaegher