De Oekraïense kunstenaar en activist Nikita Kadan is opnieuw in Mechelen, deze keer niet alleen met martelvaatwerk, maar ook met brokstukken van zijn land. ‘Het is er kiezen tussen fascisme en criminaliteit.’
NIKITA KADAN, WEGVEGEN EN OVERPLAKKEN, GALERIE TRANSIT, MECHELEN, TOT 19/5
Net als op de mensenrechtenexpo Newtopia, een paar maanden geleden, toont Nikita Kadan (°1982) in galerie Transit Procedure Room, een reeks borden met de gruwelijkste marteltaferelen. De tekeningen op het goudomrande servies ogen als illustraties uit een schoolboek. De mannen en vrouwen die in de serie gemarteld, gewurgd, gemolesteerd of met brandende sigaretten toegetakeld worden, ogen angstaanjagend kalm. Kadan maakt kunst over een samenleving die tot 1991 onder het Sovjetjuk kreunde, waar in 2004, na vervalste verkiezingsuitslagen, de Oranjerevolutie uitbrak en waar geld vandaag de enige wet is. De gemanipuleerde archieffoto’s, de brokstukkenverzameling en de onzichtbare tekeningen die Kadan ook in Mechelen toont, getuigen van een natie die de spons over de geschiedenis haalt. Het verleden redden zodat een toekomst mogelijk is, dat is in een notendop wat de man uit Kiev ambieert.
Je bent kunstenaar en activist in het woelige Kiev. Wat moeten we ons bij een dergelijke duobaan voorstellen?
NIKITA KADAN: Ik zie kunst en activisme als één geheel. Kunst is altijd een politieke daad, wat je doet als kunstenaar heeft altijd een politieke betekenis. Die acties hoeven geen directe impact te hebben: traag is net zo goed. Waar het om draait, is dat je met kunst culturele mechanismen kunt veranderen. Dat gaat langzaam, maar het gebeurt wel degelijk.
Heeft dat activisme ook een concrete kant? Maak je wel eens een spandoek?
KADAN: Kunst komt altijd op de eerste plaats, maar naast foto’s en installaties maak ik inderdaad ook posters, al dan niet anoniem. Ook de afbraak van historische gebouwen kan ik niet zomaar over mijn kant laten gaan. Als het moet, zorg ik zelfs voor de aanvoer van antifascistisch materiaal. Het fascisme is erg in zwang in Oekraïne.
Extreemrechts en een losgeslagen zucht naar gewin gaan er hand in hand?
KADAN: Het land zit ondertussen volledig in de greep van de markt. Elk onderdeel van het publieke leven is gecommercialiseerd. Dat geldt ook voor de stadsontwikkeling, en reken maar dat daar een luchtje aan zit. Het land kampt al tijden met corruptie en criminaliteit. De politiek is ongenuanceerd extreemrechts – ook de oppositie helt zwaar over naar de rechterzijde. Eigenlijk is het er kiezen tussen fascisme of criminaliteit.
Hunkeren de mensen naar een terugkeer van het oude Sovjetregime?
KADAN: ik geloof niet dat er ooit iets terugkomt. Momenteel zijn de wilde krachten van de markt aan zet. Dat gaat gepaard met een merkwaardig gebrek aan historisch besef. Veel Oekraïners doen alsof er nooit een verleden, laat staan een Sovjetverleden, is geweest. Maar het lijkt ook alsof er geen sprake meer is van een toekomst. De toekomst is uit de mode, we leven in een eeuwig heden.
Maar jij gelooft wel in een betere toekomst?
KADAN: Jazeker. Ik ben ervan overtuigd dat de mensen een nieuwe en humanere toekomst kunnen bedenken. Aan dat eeuwige heden komt ooit een eind.
(E.F.)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
