In Irak maken niet enkel de explosies een hels lawaai. Acht jaar geleden richtten vier vrienden uit Bagdad een heavymetalband op en probeerden ze te midden van de chaos overeind te blijven. De docu ‘Heavy Metal in Baghdad’ vertelt hun even hallucinante als schrijnende verhaal.

In 2003 trok Gideon Yago, een jonge reporter van MTV News, naar Koeweit en Irak om verslag uit te brengen over het dagelijkse leven in het belegerde land. Tijdens een van zijn reportages ontdekte hij in Bagdad zowaar een heavymetalgroep. Als Acrassicauda – de Latijnse naam van een zeer giftige zwarte Iraakse schorpioen – waagden vier jonge kerels letterlijk lijf en leden om hun geliefde genre te be-oefenen. Yago schreef een stuk over de band in Vice Magazine, dat er een item in zag voor de dvd The Vice Guide to Travel.

Toen Suroosh Alvi en Eddy Moretti, respectievelijk medeoprichter van het tijdschrift en hoofd van de filmafdeling, een optreden van Acrassicauda in Bagdad wilden filmen, beseften ze dat een fragment onmogelijk het hele verhaal kon vertellen. En zo ontstond Heavy Metal in Baghdad, een ruwe, maar fascinerende docu over muziek maken tegen beter weten in én het droeve lot van het Iraakse volk. De film volgt Acrassicauda van het eerste optreden in 2003 tot zijn vlucht naar Syrië (en Turkije in 2007). Hij zegt meer dan de meeste tv-reportages. ‘We waren op zoek naar een ongewone band,’ vertellen Alvi en Moretti, ‘en we zijn teruggekeerd met het verhaal van twee miljoen Iraakse vluchtelingen.’

‘We maken geen politieke muziek’, stelt de zanger van Acrassicauda. Maar kunnen ze wel anders?

Moretti: Ja, maar ik geloof hem ook als hij zegt dat een song als Massacre niet over deze oorlog gaat. Amper twintig hebben die kerels al drie oorlogen meegemaakt, het conflict met Iran, de eerste Golfoorlog en nu de Amerikaanse invasie. Voor hen is het een manier van leven. ‘We leven in een heavymetal-wereld’, formuleren ze het zelf.

Had je verwacht om zulke mensen te ontmoeten?

Alvi: Eerlijk gezegd niet. Het was schokkend om te zien hoe weinig we van hun cultuur afwisten. Of dat er in Irak ook verfijnde en hoogopgeleide mensen wonen, die goed Engels praten en een heldere blik hebben op de situatie in hun land en de wereld. Vandaag zijn ze echter vluchtelingen, zeker nu de VN die status bevestigd hebben. Ze hebben geen geld. Het spaargeld dat ze hadden toen ze Irak verlieten, is al lang op.

Moretti: De gevolgen van de vluchtelingenstroom is desastreus voor Irak. 40 procent van de middenklasse heeft het land verlaten. Dat is een enorme braindrain en plaatst een grote hypotheek op de heropbouw van Irak. Nu klinkt het wel dat velen terugkomen omdat de toestand erop is verbeterd. Maar de waarheid is dat de meesten niet anders kunnen omdat hun geld op is. Dat hoor je nauwelijks in het nieuws.

Alvi: En bij hun terugkomst moeten ze vaststellen dat het land is opgedeeld en dat er anderen in hun huis wonen.

De film vermijdt het thema religie. Waarom?

Alvi: Omdat ze er zelf niet over begonnen. Maar het is wel belangrijk om te weten dat Acrassicauda als band het vroegere Irak vertegenwoordigt. Je hebt zowel een sjia, als een soenniet en een christen in de groep en samen spelen ze metal. Er ontbreekt enkel een Koerd om het plaatje compleet te maken. (lacht) De bassist zegt het ook in de film: de hele godsdienstscheiding is mediapropaganda. Hij is soenniet en zijn vrouw is sjia, en dat is geen probleem.

Je hoort de leden over een platendeal en een tournee met Metallica fantaseren. Is dat het gedroomde happy end ?

Alvi: Ik denk dat ze het liefst weer bij hun families zouden zijn, ergens op een vreedzame plek waar ze zonder angst en paranoia kunnen leven en vrij muziek maken. Dat platencontract is iets waarvan ze als band dromen, net als om het voorprogramma van Iron Maiden of Slipknot te mogen spelen in Turkije. De manager van Slipknot heeft ons trouwens een mail gestuurd met de vraag of Acrassicauda de middelen heeft om door Amerika te toeren. Het antwoord is jammer genoeg neen, om over de bureaucratische hindernissen nog maar te zwijgen.

Moretti: De leden van Mastodon hebben ons ook al laten weten dat ze Acrassicauda heel graag als voorprogramma willen als ze ooit in Turkije spelen. Hun persoonlijke ambities zijn echter veel bescheidener. Gitarist Tony wil gitaarleraar worden, Firas wil een computerwinkel, zanger Faisal een videotheek en drummer Marwan een platenzaak.

Alvi: Ik durfde hem niet te vertellen dat niemand nog platen koopt. (lacht) Zo lang leven ze al in die tragische zeepbel.

Hebben jullie altijd baarden gehad, of lieten jullie ze groeien voor Irak ?

Alvi: Ik ben gewoon te lui om me te scheren. Al konden we met onze baarden blijkbaar makkelijk voor Irakezen doorgaan. Eddy is Canadees met Italiaanse roots, ik ben een Pakistaanse Canadees. We moesten enkel als Irakezen leren stappen. We werden gek in ons hotel , en onze begeleiders raadden ons aan om buiten ons hemd uit de broek te trekken, flipflops te dragen en te wandelen alsof we doodmoe waren van de hitte. Dan zou niemand ons scheef bekijken. (lacht)

heavy metal in baghdad

Meer info op filmfestival.be

De documentaire wordt op dinsdag 14/10 om 20.55 uur al uitgezonden op Canvas+.

door Ruben Nollet