Niets is voor eeuwig, helden al helemaal niet. Elke week diepen wij een held op die onterecht bedolven werd onder de waan van de dag.

‘Hij heeft mijn pad geëffend.’ Mooie woorden van Stephen King aan het adres van de Amerikaanse cultauteur H.P. Lovecraft (1890-1937), op zijn beurt een groot bewonderaar van Edgar Allan Poe (1809-1849), met wie hij, naast zijn voorliefde voor het macabere, ook een gelijkaardige levensloop deelt. Beiden verloren op jonge leeftijd hun vader – Lovecraft senior stierf aan de gevolgen van syfilis -, beiden kenden een leven vol armoede en ziekte: Poe stierf op zijn veertigste, Lovecraft haalde, ondervoed en doorwoekerd met kanker, de vijftig niet.

Lovecraft gold nochtans als een wonderkind. Hij beschikte over een fotografisch geheugen en reciteerde als peuter al ellenlange gedichten. Maar als enig kind opgevoed door een overbezorgde en neurotische moeder toonde hij vaak minachting tegenover zijn eigen talent en hij geloofde niet dat zijn literatuur veel voorstelde. Liever corrigeerde hij teksten van anderen en ging hij aan de slag als redacteur en ghostwriter voor pulpmagazine Weird Tales. Zo schreef hij het verhaal Under the Piramids voor ontsnappingskunstenaar Houdini, die zeer opgezet was met zijn avontuur en Lovecraft probeerde te overtuigen van verdere samenwerking. Maar Lovecraft was een eenzelvig man: ‘De mensheid amuseert me niet, ik ben meer geïnteresseerd in landschappen en architectuur.’ Desondanks onderhield hij een uitgebreide correspondentie met collega-auteurs, en gaandeweg raakten meer van zijn eigen verhalen gepubliceerd. Lovecraft maalde echter niet om auteursrecht, zodat zijn financiële toestand nooit evenredig met zijn toenemende populariteit steeg, en hij stond zelfs toe dat collega’s zijn ideeën overnamen en verder uitwerkten. Vooral de Cthulhu-mythologie die hij creëerde, werd geplunderd en aangevuld, steeds met Lovecrafts zegen, en de bastaardverhalen rond het monster inspireerden hem op zijn beurt om nieuwe Cthulhu-legendes te schrijven.

Lovecraft muntte de term ‘cosmic horror’. Daarbij wordt de mens als een nietig wezen neergepoot op een wereld vol occulte geheimen. Onder de dunne aardkorst verschuilen zich oude goden en monsters die gedijen in naamloze woestijnsteden, riolen en kerkhoven. Ondanks wetenschappelijke kennis en ratio blijven die monsters de echte heersers die ons, menselijke mieren, hoogstens gedogen.

Lovecraft speelt in elk verhaal slim in op het verwachtingspatroon van de lezer. Zo krijg je de huiveringwekkende Cthulhu zelden te zien – de beschrijvingen zijn tweedehands of ’tarten elke verbeelding’ – en vaak verwijst hij naar authentiek aandoende manuscripten zoals De vermis mysteriis van Ludwig Prinn, de Cultes de goules van Compte d’Erlette en de Necronomicon zelf, het verboden Arabisch dodenboek dat ook in de Evil Dead-filmreeks wordt aangehaald.

BEROEMDE FANS

Zijn invloed op horror en sf is nauwelijks te overschatten. Maar ook Houellebecq was al vroeg gefascineerd door Lovecrafts ‘antimodernisme’. Zijn spel met (valse) bronnen kwam hem op lof van Borges te staan en maakt hem literairder dan zijn pulpcollega’s, die meestal recht op hun gore doel afgaan. Guillermo del Toro werkte aan een verfilming van At the Mountains of Madness, tot Universal er twee jaar geleden de stekker uit trok. Het aantal B-films en metalbands – Metallica’s The Call of Ktulu – die een beroep deden op Lovecrafts horror nog terzijde gelaten, kun je moeilijk om de game Alone in the Dark heen.

LEESTIP

Tijdens zijn leven publiceerde Lovecraft slechts één bundel, een slonzig paperbackje met enkele van zijn ‘Weird Tales’. Pas na zijn vroegtijdige dood begonnen aanhangers met het samenrapen van de talloze teksten die hij in verschillende magazines had geplaatst, vaak onder een schuilnaam. Het standaardwerk om Lovecraft te leren kennen is ongetwijfeld Necronomicon, prachtig uitgegeven door Orion Books: zwarte neplederen kaft, goudopdruk en verlucht met illustraties van Les Edwards; een satanische bijbel die elke Jehovagetuige de straat uit doet vluchten. RODERIK SIX