Natalie Portman (24) is nooit bang geweest om risico’s te nemen, maar met ‘V for Vendetta’ steekt ze haar nek wel heel ver uit. ‘Ik weet beter dan de meeste mensen hoe gruwelijk terrorisme is.’

Meespelen in een film die sympathie vraagt voor een terrorist terwijl je zelf uit een land komt dat dagelijks af te rekenen heeft met zelfmoordaanslagen, je moet het maar doen. Maar voor Natalie Portman – geboren in Jeruzalem als Natalie Hershlag, dochter van een Joodse dokter en een kunstenares uit Ohio – is het de evidentie zelf. Portman is dan ook opgetrokken uit ijzeren principes. Ze is een overtuigd veganiste, draagt nepdiamanten omdat echte te vaak uit conflictgebieden afkomstig zijn en rijdt niet met een energieverslindende 4×4, zoals zoveel Hollywoodsterren, maar met een Toyota Prius, die deels door elektriciteit wordt aangedreven. Portman, die psychologie studeerde aan Harvard, levert ook geen half werk af. Op het moment dat ze lof en een Oscarnominatie kreeg voor haar rol als stripteaseuse in Closer besloot ze om naar Jeruzalem te trekken en daar een half jaar lang Hebreeuws, Arabisch, geschiedenis van Israël, geschiedenis van de islam en de antropologie van geweld te gaan studeren. Ze had met andere woorden de theorie goed onder de knie toen ze aan V for Vendetta begon.

‘Iedereen in mijn familie oefent een job uit waarbij hij of zij andere mensen helpt’, zei je ooit. Geeft een film als ‘V for Vendetta’ je hetzelfde gevoel?

Natalie Portman: Mijn familie heeft me geleerd dat ik moet proberen de wereld mooier te maken voor anderen en ik ben ervan overtuigd dat cinema daarbij kan helpen. Zowel een film maken als een film bekijken is een oefening in empathie. Als kijker beeld je je twee uur lang in hoe het leven van iemand anders eruitziet. Wat zijn problemen zijn, hoe hij zich moet voelen, wat ze denken en meemaken. Wie dat regelmatig doet, zal zich misschien in de realiteit ook in iemand anders kunnen inleven. Als ze op het werk een conflict hebben, zullen ze misschien de reflex hebben om na te denken waarom die andere persoon zo reageert. Cinema breidt je verbeelding uit en dat vind ik een bijzonder belangrijke sociale functie.

Wat moeten de mensen dan meepikken van ‘V for Vendetta’?

Portman: Ze moeten er vooral over praten. Ik heb al gemerkt dat de mensen heel sterk reageren op de film. Als ze daardoor van gedachten wisselen over geweld, zich afvragen wanneer het gerechtvaardigd is, dan is dat al een hele stap vooruit. Voor mij is het een vraagstuk zonder eenduidig antwoord en dus automatisch ook een essentieel onderwerp voor reflectie en discussie.

Voor iemand die geboren is in Jeruzalem moet het echt wel een heikel onderwerp zijn.

Portman: Absoluut. Ik weet beter dan de meeste mensen hoe gruwelijk terrorisme is, hoeveel lijden het teweegbrengt bij onschuldige mensen. Dat was ook een van de redenen waarom V for Vendetta me meteen fascineerde. Voor de gemiddelde Amerikaan is terrorisme een nieuw fenomeen, voor Israël is het een constante. Je wordt er elke dag mee geconfronteerd, je kent verschillende mensen van wie het leven erdoor getekend werd. Met die ervaring kun je niet anders dan bepaalde vragen stellen.

Welke vragen bedoel je precies?

Portman: Of staatsgeweld meer legitiem is dan individueel geweld. Is er een verschil tussen iemand die zelfmoord pleegt als terreurdaad en iemand die bereid is zijn leven te geven voor zijn land? Dat zijn belangrijke thema’s. De lijnen die we trekken tussen burgers en soldaten, tussen persoonlijk geweld en staatsgeweld, zijn vaak heel dun en willekeurig. De mensen opdelen in zulke categorieën maakt de gevolgen van geweld bijna triviaal. In wezen maakt het niet uit waarom of hoe je het doet, de misdaad is dezelfde. Die moeder is haar kind kwijt. Of je die kogel nu bewust afgevuurd hebt, of je een goeie reden had om het te doen, of je het deed omdat je leiders ertoe opriepen, dat is niet meer relevant. We moeten ervoor oppassen om dat niet uit het oog te verliezen. Hopelijk is V for Vendetta provocerend genoeg om die discussie op gang te trekken.

Het doet onvermijdelijk denken aan wat Steven Spielberg probeerde te vertellen in ‘Munich’. Kon je je vinden in zijn argumenten?

Portman: Ik vond het in elk geval heel dapper van hem om een grote film te maken rond dat onderwerp. En ik ga volledig akkoord met de boodschap dat wraak altijd autodestructief is, dat je er uiteindelijk zelf door opgevreten wordt. Munich bevat een hoop accurate observaties en ideeën, ook al is het allesbehalve een historisch document. (lachje) Maar dat zijn films nooit en eigenlijk zijn ze ook niet zo bedoeld. Een film geeft per definitie meer een standpunt weer dan een pagina uit de geschiedenis. Munich heeft zijn zwakke plekken, maar hij heeft de mensen tenminste aan de praat gekregen. En dat is het enige wat telt.

Door Ruben Nollet