FASSBINDER FOREVER. DE 13 JAAR LANGE CARRIèRE VAN RWF GEVAT IN 13 FILMS WAARONDER DE AFREKENING MET ZICHZELF ‘IN EINEM JAHR MIT 13 MONDEN’.

FILMS: * EXTRA’S: *(A-FILM)

FOCUSTRAKTEERT

win VIJF boxen fassbinder (3 en 4), VIJF BRIAN DE PALMA BOXEN EN VIJF DVD’S VAN ‘TO KILL A MOCKINGBIRD’. Zie pagina 6

Fassbinder Box 3 en 4

Toen uitgerekend op Rainer Werner Fassbinders verjaardag in mei 1978 zijn minnaar Armin Meier zelfmoord pleegde, verscheen de man die sneller filmde dan zijn schaduw niet eens op de begrafenis. Hij reageerde op deze tragedie zoals hij op alles in zijn leven reageerde: met het maken van een film. De meest radicale, de meest wanhopige ook in een ontzaglijk oeuvre dat al niet met zijn momenten van uitbundige vreugde te koop loopt.

De generiek van In einem Jahr mit 13 Monden (1978) laat een extreme egotrip vermoeden. Zoals meestal schreef RWF zelf het scenario, maar hij trad ook op als uitvoerend producent, koos zelf de decors, nam plaats achter de camera en monteerde eigenhandig de film. Alsof hij zo weinig mogelijk inmenging wou in wat overduidelijk zijn meest persoonlijke film werd, door de Canadese recensent Jay Scott zo treffend omschreven als ‘ a document that metamorphosed a wake into a work of art’.

De titel van deze schokkend intieme en therapeutische film verwijst ironisch (want voor RWF komt het onheil niet uit de hemel, maar uit de mens zelve) naar het geloof dat astrologen hechten aan een jaar waarin dertien nieuwe manen aan het firmament verschijnen. We volgen de laatste vijf dagen in het leven van een man die onder een verkeerd gesternte en in een verkeerd lichaam werd geboren. Erwin (Volker Spengler) is een getrouwde man die tot vrouw werd omgebouwd en werd afgewezen door de minnaar die hem tot deze ingreep aanzette.

De openingsscène introduceert deze transseksueel als een outcast onder de outcasts: Elvira/Erwin loopt tijdens de vroege ochtenduren te scharrelen langs de Rijnoever in Frankfurt en wordt door een bende homo’s in elkaar getimmerd. Dat alles op het Adagietto uit Mahlers Vijfde Symfonie, jawel, het muziekstukje dat voor eeuwig wordt geïdentificeerd met Visconti’s Death In Venice. In een onafwendbare neerwaartse spiraal glijdt Elvira langzaam naar de zelfmoord af. In haar vertwijfelde speurtocht naar liefde en begrip wordt ze verraden door alle mensen met wie ze in aanraking komt, zelfs door de prostituee (Ingrid Caven) die haar beste vriendin is. De non die zich over Elvira ontfermde nadat ze door haar moeder werd gedumpt, wordt gespeeld door Lilo Penpeit, de moeder van de cineast. Fassbinder permitteert zich hier als filmer alle vrijheden. De franjeloze, brutaal didactische stijl die hij hanteert sluit meer aan bij de vormexperimenten van Godard dan bij de sierlijke melodrama’s van Douglas Sirk die zijn latere werk zo sterk hebben beïnvloed. Hij laat beelden en geluiden frontaal met elkaar botsen. De vroegere episodes uit Elvira’s lijdensweg komen niet tot leven in flashbacks, maar worden verteld in tergend statisch geënsceneerde en vaak nauwelijks te begrijpen monologen.

Extra’s. In Einem Jahr mit 13 Monden is een van de vele onmisbare titels in de twee nieuwe Fassbinder-boxen van telkens vijf films, geplukt uit een even onuitputtelijk als verbazend oeuvre van een veertigtal films, gemaakt in dertien jaar zelfopgelegde dwangarbeid. RWF stierf op 10 juni 1982 aan een overdosis cocaïne, slaappillen, uitputting en razernij. Hij was 36 jaar oud. Het werk dat hij nalaat is immens, overweldigend, schokkend. En even intens in zijn beklemmende depressiviteit als in zijn gulzige stilistische beheersing (of overdaad, want Fassbinder zwalpte voortdurend tussen deze twee polen). De andere negen titels van box 3 en 4 zijn: Liebe ist kälter als der Tod (’69), Götter der Pest (’69), Der amerikanische Soldat (’70), Warnung vor einer heiligen Nutte (’70), Der Händler der vier Jahreszeiten (’71), Martha (’73), Effi Briest (’74), Satansbraten (’76), Chinesisches Roulette (’76). Maar onder het bonusmateriaal (met veel archiefbeelden, kritische getuigenissen en gedegen documentaires) schuilen ook nog drie extra lange speelfilms, wat het totaal andermaal op 13 brengt. Warum läuft Herr R. Amok? (’69), Rio das Mortes (’70) en Angst vor der Angst (’75) zijn rariteiten die demonstreren welke grote evolutie Fassbinder in enkele jaren aflegde. Wie nog altijd niet wist wat te vragen voor zijn kerst, hoeft nu niet langer te twijfelen.

Patrick Duynslaegher