EEN GROTE Jean-Claude CARRIÈRE

'LE SOUPIRANT'

Scenaristen de anonieme collega’s van regisseurs? Niet zo voor Jean-Claude Carrière. De Fransman leverde scenario’s aan Jacques Deray, Louis Malle, Milos Forman, Luis Buñuel en beaucoup d’autres. Zijn tachtigste verjaardag vindt hij geen reden om te stoppen. ‘Niet zolang ze me blijven vragen, jongeman.’ De man geeft tekst en uitleg bij negen van zijn klassiekers – zo kan er zeker nog eentje bij.

LE SOUPIRANT (1962)

Debuutfilm van de clown Pierre Étaix, discipel van Jacques Tati en bewonderaar van Buster Keaton.

‘Mijn eerste langspeelfilm was één grote initiatie, het betreden van de magische grot. Ik schreef niet alleen het scenario, maar fungeerde ook als assistent en hielp bij het geluid. Niemand had het grote succes verwacht. Betaald werden we amper, maar we kregen wel een klein percentage – de producent was zowaar eerlijk. Van mijn deel kon ik twee jaar verder. Étaix werd een vriend voor het leven.’

LE JOURNAL D’UNE FEMME DE CHAMBRE (1964)

Luis Buñuel laakt hypocrisie met het relaas van een kamermeid uit Parijs die seksuele spanningen ontketent in een plattelandsgezin.

‘Mijn eerste romanadaptatie van velen. Ik vond het fantastisch dat ik naar Spanje mocht om te werken met Buñuel, een buitengewoon man. Hij vertrouwde me toe dat het zijn laatste film zou worden – wist ik veel dat we nog twintig jaar gingen samenwerken. Omdat hij vond dat ik de pastoor moest spelen, debuteerde ik als acteur. Af en toe eens meespelen, is een goede zaak voor een scenarist: je ervaart zelf alle problemen waarmee je de acteurs opzadelt. Een acteur is geen marionet.’

BELLE DE JOUR (1967)

Meesterwerk van Buñuel met een sublieme Catherine Deneuve als bourgeoise met sadomasochistische fantasieën.

‘De middelmatige roman van Joseph Kessel bevatte niets van wat de film groot maakt. Wij vonden niet dat we als mannen het recht hebben om op avontuur te gaan in het universum van de vrouwelijke seksualiteit en elimineerden dus alle overduidelijke erotiek. De fantasieën uit de film werden ons door vrouwen toevertrouwd. De discrete charme komt volgens mij van het contrast tussen de artificiële manier waarop we het leven van het getrouwde stel weergeven – als in een stationsroman – en de waarachtige benadering van de vrouwelijke verbeelding. Deneuve door Yves Saint Laurent laten kleden bleek een gouden zet.’

DIE BLECHTROMMEL (1979)

Gouden Palm-winnende romanadaptatie van Volker Schlöndorff, die nazi-Duitsland toont door de ogen van een jongen die niet wil groeien.

‘Een van mijn favoriete films. Ik werd erbij gehaald omdat Schlöndorff dit door en door Duitse werk door een buitenstaander wilde laten aanpassen. Een mooie vondst? De jongen die met zijn stem glas kan laten springen. De mix van rêverie en geschiedenis was ongezien. Alle respect ook voor David Bennent: nooit heb ik een acteur zich zo met het personage weten identificeren. Je kunt zelfs Günter Grass’ geweldige boek niet meer lezen zonder aan hem te denken.’

SLACHTVEE (1979)

Het gestileerde debuut van de Antwerpse dichter Patrick Conrad over een slachthuisarbeider die verneemt dat hij kanker heeft en besluit de Antwerpse onderwereld te fileren.

‘Ik houd van België: het is een surrealistisch land en een voorbeeld voor de wereld. Het surrealisme heeft hier diepe wortels, en kunstenaars als Jean Ray, René Magritte, Marcel Mariën en Louis Scutenaire hebben die stroming een bijzonder cachet gegeven. We hebben geprobeerd iets van die traditie in de film te loodsen – misschien daarom dat er een nogal sombere, vreemde visie op België van uitgaat. Nu vraag ik me af: wat is er eigenlijk van Patrick geworden?’

MAX MON AMOUR (1986)

Nagisa Oshima daagt de brave burger uit met een satire over de liefde van een vrouw voor een aap.

‘Hoewel de film geen succes werd, blijf ik er een zwak voor hebben. Voor het publiek wrong er iets – de liefde tussen een vrouw en een aap? – maar ons ging het meer om de notie van de vreemdeling dan om bestialiteit. Mijn favoriete filosoof, Clément Rosset, schreef met Lettre sur les Chimpanzés een voor mij fundamentele tekst. De vraag naar de grens tussen dierlijkheid en menselijkheid achtervolgt me al mijn hele leven. Mijn eerste documentaire ging trouwens over seksualiteit bij dieren.’

MILOU EN MAI (1990)

Louis Malle filmt een familiereünie die uiteenspat door de alarmerende nieuwsverslagen over mei 68.

‘De enige Franse film over mei 68 – al heb ik ook wel het scenario geschreven van Taking Off van Milos Forman en The Unbearable Lightness of Being van Philip Kaufman, die andere films over de toenmalige onlusten. Ik heb een foto van Louis Malle bij me. Wat hield ik van die intelligente, zachte en gevoelige man! Geen twee keer maakte hij dezelfde film. Tijdens de betogingen in Parijs stonden we schouder aan schouder. Het was trouwens zijn idee om de film niet in de hoofdstad, maar in de provincie te situeren. Vandaag is Milou en Mai haast een historisch drama.’

VALMONT (1989)

Milos Formans verfilming van de legendarische brievenroman van Choderlos de Laclos verschijnt kort na die van Stephen Frears en wordt schromelijk onderschat.

‘Milos en ik zijn als broers. We hebben samen maar drie films gemaakt, maar onze vriendschap gaat erg diep. De invasie van Praag, de scheiding van zijn familie en zijn moeilijke eerste jaar in Amerika: ik heb het van dichtbij meegemaakt. Spijtig dat Valmont amper zes maanden na Dangerous Liaisons in de zalen kwam, waardoor de film geen succes werd. Intussen is hij cult – gelukkig maar. Heb je gezien hoe het Colin Firth en Annette Bening nu vergaat?’

BIRTH (2004)

In dit ondergewaardeerde, unheimliche drama van Jonathan Glazer beweert een jongetje van tien de reïncarnatie te zijn van een overleden echtgenoot.

‘Birth is niet cult, maar cultst. Veel jongeren kennen me alleen maar als de scenarist van deze film. Nochtans was de release geen succes – het Amerikaanse productiehuis haatte de prent. Maar heb je die mise-en-scène gezien? Dat Glazer sindsdien geen film meer heeft gemaakt, vind ik onbegrijpelijk. Ook het verhaal is geweldig: een maximaal obstakel staat de liefde in de weg. De vrouw voelt dat de liefde van de jongen mooier en meer verheven is dan ze ooit zal krijgen, maar de jongen is tien. Leuk detail: Kidman stond ons gratis tien extra opnamedagen toe.’

CYCLUS JEAN-CLAUDE CARRIÈRE

7/9-31/10, Cinematek.

Op 7/9 leidt hij de screening van Luis Buñuels ‘La voie lactée’ in, naar aanleiding van de Screenwriting Research Conference.

Info: cinematek.be; screenwriting.be/conf.

DOOR NIELS RUËLL

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content