‘Het is niet omdat George W. Bush Jr. in zijn hele leven niet één boek heeft gekoesterd, dat de rest van Amerika ook onbelezen is.’ Gwyneth Paltrow over ‘Possession’ en over haar liefde voor poëzie, oscars, Coldplay en yoga. Door Ruben Nollet

‘possession’ vanaf deze week in de bioscoop

Het probleem met supersterren is dat je makkelijk vergeet dat het ook maar mensen zijn’, zegt de Amerikaanse regisseur Neil LaBute over Gwyneth Paltrow. In zijn prima Possession, de verfilming van A.S. Byatts romantische bestseller, speelt de actrice een koele Britse literatuurwetenschapper die samen met een Amerikaanse collega (rol van LaButes fetisjacteur Aaron Eckhart) op zoek gaat naar de waarheid achter een vermeende romance tussen twee 19e-eeuwse dichters. Tel daar de bizarre komedie The Royal Tenenbaums bij waar ze eerder dit jaar in te zien was (haar cameo in de Austin Powers-aflevering Goldmember laten we gemakshalve buiten beschouwing) en kan je niet anders dan concluderen dat de actrice uit Shakespeare in Love en The Talented Mr. Ripley haar positie als filmster rustig en verstandig beheert. Ze werkt niet overdreven veel en kiest (in tegenstelling tot pakweg Jennifer Lopez) haar projecten goed uit. Wat ze dan weer wel met la Lopez deelt, is de niet aflatende obsessie van de wereldpers voor haar privéleven. Ze kan zich niet in het openbaar vertonen met een man of ze is volgens de gespecialiseerde bladen en societypagina’s al half verloofd met hem. De voorbije maanden passeerden zo onder meer prins Felipe van Spanje, rockgod Bryan Adams, de Braziliaanse regisseur Walter Salles en (hoe kan het anders) haar tegenspeler Aaron Eckhart de revue, terwijl het dezer dagen Coldplay-zan- ger Chris Martin is die volgens insiders haar hart heeft gestolen. Begin september, toen we met haar aan tafel zaten op het Festival van de Amerikaanse Film in Deauville, moest ze nog hartelijk lachen met het gerucht: ‘Ik heb die kerel nog nooit ontmoet! Ik vind Coldplay een fantastische band, ik ben een grote fan, hij is een goeie zanger, maar ik ken hem niet.’ Intussen is ze al een paar keer backstage gesignaleerd op een Coldplay-concert, met de nodige speculaties tot gevolg. Maar de actrice laat er haar goeie humeur niet onder lijden. Miramax-chef (en Paltrows beschermheer) Harvey Weinstein heeft ongetwijfeld gelijk als hij stelt dat je haar nog het best kunt omschrijven als ‘lumineus’. Ze mag dan een gevolg van 70 mensen met zich meesleuren als ze naar Engeland afzakt (waar ze momenteel de rol van Sylvia Plath speelt voor de opnames van The Beekeeper’s Daughter), in persoon is ze de beminnelijkheid zelve. Het moet ook gezegd dat ze ons te woord stond op een moment dat haar leven nog koek en ei was. Een paar weken later werd de familie Paltrow echter getroffen door een drama. Haar vader, de regisseur Bruce Paltrow, was naar Rome gekomen om Gwyneths dertigste verjaardag te vieren; een paar dagen later bezweek hij aan de gevolgen van een zware longontsteking. Haar goeie vriend William Shakespeare zei het 400 jaar geleden al: the slings and arrows of outrageous fortune…

Wat is jouw definitie van bezetenheid?

Gwyneth Paltrow: Dat iets zo diep onder je huid kruipt dat het je manier van denken verandert. Dat het je een nieuw perspectief geeft op de dingen, of dat je jezelf in een nieuw daglicht ziet. Dat je zo geabsorbeerd bent door iets dat het je op een of andere manier voorgoed verandert.

Heb je dat gevoel zelf al mogen ervaren?

Paltrow: O ja. Ik denk dat ik constant bezeten ben door iets. Als ik een geweldig schilderij zie dat me ontroert, of als ik een prachtig boek gelezen heb en bezeten ben door zijn taal. Ik ben een heel openhartig persoon en ik word gemakkelijk meegesleept.

Moet je om te acteren ook niet bezeten zijn door het personage dat je speelt?

Paltrow: Absoluut. Als je goed werk wil leveren en echt geloofwaardig wil zijn, moet je bezeten zijn door de geest van dat personage. Zeker als je je haar karaktertrekken wilt eigen maken, die zelf niet in je schuilen.

Heb je dan achteraf ook een exorcisme nodig om er weer van af te geraken?

Paltrow: Nee, dat personage verlaat me geleidelijk, heb ik gemerkt. Ik doe niet bewust iets om het uit te drijven en weer mezelf te worden. Ik laat het gewoon langzaam varen.

Volgens Neil LaBute gaat Possession over een soort emotionele archeologie. Ben je het daarmee eens?

Paltrow: Ja, in die zin dat mijn werk daarop neerkomt. Het is heel belangrijk dat ik begrijp hoe mijn personage de persoon is geworden die ze is. Laag na laag moet ik blootleggen welke weg die persoon afgelegd heeft, hoe ze zoveel angst tegenover anderen verzameld heeft, waar ze haar passie voor literatuur opgestoken heeft, wat het betekent dat ze zo passioneel bezig kan zijn met iemand anders zijn leven, maar niet met haar eigen.

Je bent eigenlijk een detective, als ik het zo hoor.

Paltrow: Heel zeker. Ik steek veel werk in dat onderzoek, om het mysterie van mijn personage op te helderen, om die puzzel in elkaar te leggen.

De film pleit voor boeken als een link met het verleden, een bron van ervaring waar je naar hartenlust uit kan putten. Dat lijkt me vooral dankbaar voor Amerikanen, die niet die rijke geschiedenis hebben om op terug te vallen. Hoe komt het dan dat lezen zo laag staat op de hobbylijst van de meeste Amerikanen?

Paltrow: ( lachje) Ik denk dat Amerikanen wel degelijk veel lezen, hoor. Kijk maar naar de verkoopresultaten van de Amerikaanse uitgevers. Het grappige is dat Oprah Winfrey daarop zo’n ongelooflijke invloed heeft gehad. Ze heeft de waardering voor literatuur weer helemaal aangewakkerd. Er is een diepe kloof tussen de mensen in de grote steden en op het platteland, en het is geweldig dat Oprah ook die laatste weer aan het lezen heeft gekregen. En ze prijst in haar talkshow boeken aan die veel dieper gaan dan de gemiddelde lectuur. We lezen dus wel, hoor. Je denkt gewoon dat we onbelezen zijn omdat we George W. Bush als president hebben, een man die in zijn hele leven nog geen boek onder ogen heeft gekregen. ( lacht)

Was je al een fan van Victoriaanse poëzie voor je aan deze film begon?

Paltrow: Van poëzie in het algemeen. Mijn volgende film, The Beekeeper’s Daughter, zal trouwens ook weer over twee dichters gaan, Sylvia Plath en Ted Hughes. Dit wordt mijn poëziejaar. ( lachje)

Possession legt een romance van 150 jaar geleden naast een hedendaagse liefdeshistorie. Is liefde en romantiek in onze tijd niet een stuk complexer en angstaanjagender geworden?

Paltrow: Het is complexer omdat wij vrouwen veel onafhankelijker zijn geworden. We hebben het moeilijk om onszelf ervan te overtuigen dat we zo’n ouderwets model van romantiek kunnen bereiken. Op zich is het mogelijk en sommige vrouwen slagen er ook in. Maar ik heb mijn werk nodig om te valideren wie ik ben. Ik ben een artiest en dus voel ik me gedreven om te werken en te zeggen wat ik te zeggen heb. Het soort ouderwetse eeuwige liefde dat als romantisch ideaal geldt, is voor veel vrouwen makkelijker vol te houden als ze niet de drang voelen om hun eigen ding te doen.

Christabel LaMotte, de 19e-eeuwse dichteres uit de film, stond toch ook op eigen benen?

Paltrow: Ja, maar zij wordt dan weer tegengehouden door de conventies en regels van de Victoriaanse maatschappij. Zij en Ash kunnen wel zeggen dat ze vrij zijn om hun passie en liefde te verkennen, maar dat is bedrog. Ze kunnen niet samen zijn, ze moeten het allemaal geheimhouden. Nu leven we in een maatschappij waar we in theorie vrij zijn om te doen wat we willen, maar leggen we onszelf beperkingen op. Dat is een interessante ironie, vind ik.

Het probleem is natuurlijk ook om daar kinderen in te passen.

Paltrow: ( zucht) Ik weet het. Mijn ouders vragen me de hele tijd wanneer er nu eindelijk kleinkinderen zullen komen. Maar het is niet alsof ik een druk op mijn schouders voel. Ze weten dat ik er niet klaar voor ben.

Possession is een film over onmogelijke en verboden liefde. Heeft een vrouw met zoveel macht, succes en roem als jij het niet per definitie lastig op romantisch vlak?

Paltrow: Ja, maar dat heeft volgens mij niet te maken met succes of macht. Ik ben opgegroeid in een fantastische familie. Mijn vader is al even ongelooflijk als mijn grootvader, en mijn broer is ook al uitzonderlijk. Ik ben opgegroeid te midden van mannen met een hilarisch gevoel voor humor, veel minzaamheid, enorme integriteit, een scher-pe intelligentie en hopen kennis. Dat is mijn referentiekader. Vind maar eens een man die daaraan beantwoordt! ( lachje) Dat ik een vrouw met een zekere macht ben, maakt het er natuurlijk niet makkelijker op, maar ik ben vooral heel kieskeurig. Het valt niet mee om iemand te vinden die naast die mannen kan gaan staan.

Intussen word je wel vrolijk aan allerlei bekende namen gelinkt.

Paltrow: ( lacht) Ik hoef ook maar buiten te komen met iemand en er wordt geschreven dat we een item zijn. Daar moet ik soms hartelijk om lachen. Ik las bijvoorbeeld een tijdje terug dat ik met Bryan Adams zou zijn omdat we samen gezien waren. Maar Bryan is gewoon een oude en goeie vriend. Ik heb hem trouwens één van mijn vriendinnen aan de hand gedaan.

Een van de terugkerende thema’s in de film is hoe slecht Amerikanen behandeld worden als ze naar Groot-Brittannië komen. Heb je dat zelf ook al ervaren?

Paltrow: De Britten hebben altijd een haat-liefdeverhouding gehad met mij. Soms hebben ze me graag, soms kunnen ze me niet uitstaan. Maar ze aanvaarden me uiteindelijk wel: ze laten me mijn werk doen, gunnen me de vrijheid om creatief te zijn. Ik denk dat ze respect hebben voor het feit dat ik veel van Groot-Brittannië en haar cultuur hou, dat ik er graag kom en een beetje bijdraag tot het culturele leven daar. Dat kunnen ze appreciëren. Ook al leggen ze me graag over hun knie. ( lachje)

De Britse paparazzi staan wereldwijd bekend als de ergste van hun soort. Hoe ga jij daarmee om?

Paltrow: Soms is het bijzonder lastig, soms valt het wel mee. Eerlijk gezegd is het een pak erger in Los Angeles. Als ik naar LA ga, word ik achtervolgd door vijf bestelwagens en zitten ze me constant op de hielen. Dat is een nachtmerrie. De Britse paparazzi hebben doorgaans nog een beetje manieren: eens ze hun foto’s hebben, laten ze me met rust.

Vind je het niet erg dat je niet zomaar op een terrasje kan gaan zitten?

Paltrow: Ik kan wel op een terras gaan zitten, maar niet overal en op elk moment. Het zal je verbazen, maar ik kan af en toe wel mijn anonieme zelf zijn. Ik denk dat veel afhangt van het soort energie dat je uitstraalt als je naar buiten gaat. Als je jezelf kleiner maakt en niet de indruk geeft een bekende persoon te zijn, lukt het wel. Ik ga zonder problemen naar de markt, ik kan de metro nemen, ik ga naar musea, ik doe eigenlijk alles wat ik wil.

Wat doe je om je te ontspannen?

Paltrow: Ik doe elke dag een uurtje yoga. Het is een heel belangrijk moment van de dag voor mij. Lichamelijk is het niet van de poes, maar geestelijk is het enorm rustgevend; het is tegelijk een ademhalingsoefening en een meditatie. Ik heb er nood aan, al was het maar om contact te leggen met de essentie van het leven en los te komen van de dagdagelijkse individualistische of materialistische besognes.

Je bent pas 30 geworden. Intimideert dat getal jou?

Paltrow: Nee, ik vind het wel spannend. Ik ben ook nog heel jong, denk ik. Ik heb me geweldig geamuseerd als twintiger. Het is een tjokvol decennium geweest. Ik heb ongeveer 30 films achter de rug en ik heb bijna de hele wereld gezien. Maar ergens ben ik ook blij dat die jaren achter de rug zijn. Ik kijk uit naar het volgende hoofdstuk.

Waar bewaar je de oscar die je voor Shakespeare in Love gekregen hebt?

Paltrow: Hij staat in mijn slaapkamer. De enige man die daar te vinden is. ( lacht) Hij staat op een boekenplankje in een hoek.

Zet je hem regelmatig in de was?

Paltrow: ( lacht) Nee, ik laat hem zoals hij is. Met een paar goeie boeken naast hem.

‘We leven in een maatschappij waar we in theorie vrij zijn om te doen wat we willen, maar we leggen onszelf beperkingen op. Een interessante ironie.’