‘I’ve been waiting for a guide to come and take me by the hand.’ Zo begint Closer van Joy Division, dat monument van mistroostigheid waarrond de AB deze week een luistersessie op poten zet. Die is uitverkocht, maar geen nood: uw gids presenteert zes andere platen waar slechts een touw met een lus aan vast te knopen valt. Want wat zou de popmuziek zijn zonder overdosissen angst, wanhoop, pijn en treurnis op zijn tijd?

THE MARBLE INDEX

NICO, 1969

Als een vervloekte monoliet in een ijzige vlakte, zo staat Nico op haar tweede plaat te zingen. En waaien dat het doet. In haar handen een harmonium dat ze geen moment het snikken kan beletten. John Cales ornamenten – viola, piano, glockenspiel, misthoorn – fladderen eromheen, maar The Marble Index is geheel en al Nico’s statement: na Chelsea Girl (1967) haar eerste plaat met eigen composities. Beschrijvingen lopen steevast stuk op ‘avant-garde’, ‘compromisloos’, ‘gothic’, ‘aardedonker’, ‘Europese folk’ en ‘verontrustend’. Om aan de broedende doem nog beter gestalte te kunnen geven, koos de blondine voor een zwarte garderobe en dito haar. Volgens producer Frazier Mohawk was The Marble Index zelfs geen plaat, maar ‘een gat waarin je valt’. Uiteraard keken de consumenten wel uit. John Cale was niet verrast: ‘Zelfmoord verkoopt niet.’

HET DONKERSTE TEKSTFRAGMENT

It’s holding me against my will / And doesn’t leave me still / Amazons are riding out / To find a meaning for / The name, my name

(Facing the Wind)

THE IDIOT

IGGY POP, 1977

Van simplistisch, agressief en krachtig naar grauw, decadent en koud. Iggy Pop had gebroken met The Stooges en dat mocht op zijn eerste soloplaat geweten zijn. Maar The Idiot was evengoed David Bowies speelterrein: als producer en cosongschrijver nam hij alvast de aanloop naar zijn Berlijnse periode. De bleke funk en barse disco van Bowies Lowen ‘Heroes’ ontkiemden hier al, op songs waaruit onthechting spreekt, geflirt met de dood, verdorvenheid zelfs. ‘You shouldn’t mess with me’, kreunt Iggy op China Girl, hier in zijn originele versie, voor Bowie er een hit uit puurde, ‘I’ll ruin everything you are‘. Er was iets met The Idiot. De plaat lag bij Ian Curtis op de draaitafel toen hij in 1980 dood werd teruggevonden met de strop rond de nek. En Trent Reznor gebruikte een ritmesample uit Nightclubbing voor een song op zijn nihilistische The Downward Spiral. Naam van die song: Closer.

HET DONKERSTE TEKSTFRAGMENT

We’re walking down the / Street of chance / Where the chance is always / Slim or none

(Baby)

PORNOGRAPHY

THE CURE, 1982

De plaat met de welgemikte openingszin ‘It doesn’t matter if we all die’. Kwestie dat de eerste indruk de juiste is. Niet dat de muziek die uit de instrumenten gulpt de luisteraar in het ootje probeert te nemen. Diepvriessynths, monotone drums, in zelfmedelijden gesopte gitaren en helemaal vooraan een radeloos jankende Robert Smith. Pornography verruilde de waan van de dag – kartonnen popgroepjes als Bananarama en Wham! – voor een andere: die van drank, drugs en ego. Seventeen Seconds (1980) en Faith (1981) hadden al lucht gegeven aan de persoonlijkheidshaperingen van Smith, maar het claustrofobische en verstikkende Pornography spande wel de kroon. De zanger/vogelnesthouder verloor in die periode elke, maar dan ook elke dierbare vriend door zijn ontaarde en zelfzuchtige gedrag, gaf hij later te kennen. En ondertussen de rest van zijn medemensen maar met een nieuw genre opschepen – gothic, wat anders.

HET DONKERSTE TEKSTFRAGMENT

Cover me with earth / Draped in black / Static / White sound

(A Short Term Effect)

FIXED WATER

SOPHIA, 1996

Liefde is waardeloos. Aan depressies komt nooit ofte nimmer een eind. En de vuilnisbak buitenzetten terwijl het verdriet van de week nog woedt, dat is echt wel te veel gevraagd, ja. Een vrolijke Frans was Robin Proper-Sheppard al niet toen hij The God Machine begin jaren negentig langs torenhoge gitaarkliffen en hel-en-ontijrock manoeuvreerde. Na de dood van bassist en boezemvriend Jimmy Fernandez verbrokkelde zijn groep, en ook zijn lief liep weg. Maar kijk: Gary Sheppard (yep, zijn echte naam) bleef lang genoeg bij de pakken zitten om te beseffen dat hij zijn slaapkamergetreur best op 2000 exemplaren liet persen als hij er nog enig nut aan wilde verlenen. Het resultaat was het sobere en akoestische Fixed Water. Amper acht songs waarin alles wat op hart, maag en ziel lag te sudderen werd weggeschraapt in één trefzekere, maar trage beweging. Muziek op het ritme van een begrafenisstoet.

HET DONKERSTE TEKSTFRAGMENT

Death comes so slow / When it’s all you want / And it takes the ones that don’t

(So Slow)

THE DRIFT

SCOTT WALKER, 2006

Met popmuziek heeft Scott Walker al sinds lang geen uitstaans meer. Melodieën? Songstructuren? Ook maar iets van aanknopingspunten? Laat varen die hoop. The Drift is het geluid van de totale zonsverduistering, de vleesgeworden nachtmerrie. Scott Walker, dankzij zijn bronzen stem met The Walker Brothers ooit een bakvisidool, graaft in 68 minuten vol grimmige, aan pure horror grenzende avant-garde naar naakte waarheden over het mensdom. Aan concrete inspiratiebronnen geen gebrek. De vliegtuigen die zich in de Twin Towers boorden, de Italiaanse fascistische dictator Mussolini en zijn maîtresse Clara Petacci, Elvis Presleys doodgeboren tweelingbroer Jesse, Disneyfiguurtjes als Donald Duck en Bambi: Walker weeft er een dicht web van symboliek en metaforen rond. Überpretentieuze kunst, of gebeden die de dystopie moeten voorkomen? Naar welke kant u ook neigt, The Drift snijdt door merg en been.

HET DONKERSTE TEKSTFRAGMENT

Famine is a tall tall tower / A building left in the night / Jesse are you listening?

(Jesse)

HOSPICE

ANTLERS, 2009

Waarom geen Berlin of Tonight’s the Night in deze lijst? Omdat Lou Reed en Neil Young, hoe zwartgallig ook het verhaal dat ze op die respectieve platen ophingen, tenminste nog enige muzikale verlichting boden. Niets daarvan op Hospice van het Amerikaanse groepje The Antlers. Dat lardeert hier fragiele, porseleinen postrock met teneergeslagen folk, en geeft geen moment de indruk dat er een zonnestraal door het wolkendek zal breken. Zanger-gitarist Peter Silberman bedacht namelijk een songcyclus over een terminale kankerpatiënte en haar verzorger. Niet droefgeestig genoeg? En wat als de wegkwijnende vrouw manipulatief en vilein blijkt te zijn, en haar verpleger goedgelovig? Resultaat: een hard in de ziel knijpende muzikale raconte van emotionele chantage en de verwoestende kracht van liefde.

HET DONKERSTE TEKSTFRAGMENT

It was easier to lock the doors and kill the phones / Than to show my skin / Because the hardest thing is never to repent for someone else / It’s letting people in

(Wake)

DOOR KURT BLONDEEL