Een Guatemalteekse thriller met geesten, spannende droomscènes, een kikkerplaag, spookachtige muziek en een beangstigend dienstmeisje: huil mee met La Llorona.
La Llorona is u misschien onbekend, maar in Latijns-Amerika is het een zeer bekend stukje folklore. In dat kampvuurverhaal verdrinkt een moeder haar twee zonen nadat ze haar man heeft betrapt met een ander. Buiten zinnen van verdriet en woede – ‘la llorona’ betekent ‘de wenende vrouw’ – kiest ze daarop ook zelf voor de verdrinkingsdood. Maar ze mag de hemel niet in tot ze de zielen van haar zonen heeft gevonden.
In de film met diezelfde naam – de derde van regisseur Jayro Bustamante, die eerder zijn talent toonde met Ixcanul (2015) en Temblores (2018) – draait het om een ex-generaal die schuldig wordt bevonden aan de volkerenmoord op de Maya’s, maar wegens zijn zwakke gezondheid snel weer vrij komt. Door aanhoudende protesten raakt hij samen met zijn familie en de nieuwe inheemse dienstmeid geïsoleerd in zijn woning. Maar La Llorona is teruggekeerd en roept hem ter verantwoording voor de dood van haar ‘kinderen’: de indiaanse slachtoffers van de jaren tachtig.
Jayro Bustamante: Eigenlijk is het verhaal van La Llorona een misogyne moralistische mythe die voorschrijft hoe vrouwen zich moeten gedragen en onderwerpen. Ik wilde van haar een moderne figuur maken die symbool staat voor een land dat nog steeds weent om alle slachtoffers van de genocide op de Maya’s.
Maar je vertrekt wel vanuit het perspectief van een van de beulen.
Bustamante: Ik wil vertellen over de slachtoffers, maar ook de vraag stellen hoe je voort kunt leven na zo’n misdaad. Hoe kun je jezelf nog een held noemen nadat je je aan genocide schuldig hebt gemaakt? Daarom focus ik op drie generaties. De oude generaal en zijn vrouw leven in ontkenning. Om hun ziel te raken is er een Llorona nodig. De dochter – mijn generatie, zeg maar – begint zich vragen te stellen. Maar uiteindelijk blijft ook zij het liefst in haar comfortabele bubbel. Het kleindochtertje begrijpt het niet goed en zoekt naar antwoorden. In Guatemala leren kinderen namelijk niks over onze recente geschiedenis. Ze krijgen gewoon een lijst van presidenten. Het is meer een les in patriotisme dan iets anders.
‘Jongeren die na mijn film thuiskomen en ‘Guatemalteekse genocide’ googelen: dat is mijn ultieme overwinning.’
Op die lijst van presidenten staat dictator Efraín Ríos Montt, die van 1982 tot 1983 aan de macht was en naar schatting 70.000 mensen heeft laten doden en verdwijnen. De generaal in La Llorona lijkt niet toevallig sprekend op hem.
Bustamante: Qua uiterlijk, ja, maar Montt en zijn familie zijn oninteressant, daarom wilde ik niet te dicht bij de realiteit blijven. Ik wilde onderzoeken hoe het komt dat mensen apathisch bleven toen dat alles gebeurde. We accepteren en zwijgen. In 2013 werd Montt veroordeeld, maar tien dagen later al werd dat verdict nietig verklaard. Toen hij naar huis mocht, manifesteerde er niemand. De enigen die hem bleven achtervolgen, waren de zielen van zijn slachtoffers.
Samen met Ixcanul, over een Maya-meisje, en Temblores, over een homoseksuele vader, vormt deze film een triptiek over het leven in Guatemala.
Bustamante: Met die drie films wilde ik de drie grootste beledigingen tonen die je in Guatemala naar het hoofd geslingerd kunt krijgen: indiaan, homoseksueel en communist – dat laatste niet in de politieke zin, maar duidend op iemand die voor mensenrechten strijdt. Ik ben alledrie. Tijdens de militaire dictatuur in de jaren tachtig was er een heuse braindrain. Heel veel verhalen zijn op die manier niet verteld. Mijn generatie is opgegroeid in angst. Maar we zijn eindelijk beginnen te praten.
Tekst gaat verder onder de trailer.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Je vermengt in La Llorona heel wat genres: thriller, horror, familiedrama, magisch realisme…
Bustamante: De zoveelste politieke film, daar heeft niemand iets aan. Omdat het belangrijk is dat jongeren mijn verhalen horen, hebben we in Guatemala een enquête uitgevoerd naar welke genres ze bekijken. Superhelden en horror, zo bleek. (lacht) Toen wist ik dat ik horror in mijn volgende film wilde, al is het resultaat geen rechttoe-rechtaanhuiverfilm. Jongeren die na mijn film thuiskomen en ‘Guatemalteekse genocide’ googelen: dat is mijn ultieme overwinning.
Je goede bedoelingen worden je in je thuisland niet in dank afgenomen. Waarom precies?
Bustamante: Volgens Guatemalteken ben ik een mislukte guerrillastrijder. (lacht) Ze vinden mijn films te kritisch en willen reclame zien voor het land. Ze nemen me kwalijk dat ik blijkbaar nooit geleerd heb om mijn ogen te sluiten voor onrecht. Een politica beweerde dat ik voor Temblores geld had gekregen van de Europese Unie om traditionele gezinnen uiteen te scheuren. Mensen slikken die onzin en dus trekken ze niet naar de bioscoop. Guatemala is nog steeds een dictatuur, maar dan zonder dictator. Kom je op voor mensenrechten, dan ben je meteen een communist.
Heel wat Guatemalteken zijn zelfs trots op hoe ze discrimineren of zelf gediscrimineerd worden. Ze zijn blij dat ze niet in een progressief land wonen. De verkiezing van Trump opende de doos van Pandora ook bij ons. Toen Trump zei dat hij een muur wilde bouwen, stelde onze president meteen voor werkkrachten te sturen. Hoe belachelijk kan het worden?
La Llorona
Vanaf 22/1 in de bioscoop.
Jayro Bustamante
In 1977 geboren in Guatemala-Stad in een gemeenschap van Maya-origine.
Komt in aanraking met cinema in een filmclub waar hij achtergelaten VHS-tapes van westerse toeristen bekijkt. ¡Átame! van Pedro Almodóvar zorgt bij hem voor de déclic.
Studeert eerst communicatie – in Guatemala is er geen filmindustrie – en later regie in Parijs en scenario in Rome.
Debuteert in 2015 met Ixcanul (over een Mayameisje dat bij een vulkaan woont), goed voor de Zilveren Beer in Berlijn.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
