0.20 – CANVAS

In de reeks Meesterwerken op Canvas staat vanavond De Nachtwacht centraal, het bekendste schilderij van Rembrandt van Rijn en een van de beroemdste doeken ter wereld.

De Nachtwacht is de naam waaronder het schilderij bij het grote publiek bekend is geworden. Eigenlijk heet het schilderij : De compagnie van kapitein Frans Banning Cocq en luitenant Willem van Ruytenburgh maakt zich gereed om uit te marcheren. Geef toe: dat bekt toch iets minder makkelijk.

Hoe komt De Nachtwacht aan zijn bijnaam? Nogal logisch: door de donkere kleur. Aan de ene kant was die kleur een bewuste keuze: Rembrandt wou zo via lichteffecten bepaalde stukken extra onder de aandacht brengen. Na een tijdje begon het vernis echter te verkleuren, zodat het schilderij nog donkerder werd dan de bedoeling was. Tegen de 18e eeuw stond Rembrandts werk dan ook bekend als ‘De Nachtwacht’.

De compagnie waarvan sprake was een van de schutterscompagnieën van Amsterdam, die in de 16e eeuw werden gesticht om de stad te verdedigen. In 1638 besloot een groep zichzelf te laten schilderen door Rembrandt, die niet ver van hun lokaal woonde. Het schild op het schilderij bevat de namen van de 18 schutters die voor het doek hebben betaald.

Oorspronkelijk hing het schilderij in de Doelenzaal van de compagnie. In 1715 verhuisde De Nachtwacht naar het stadhuis, waar het tussen twee ramen moest hangen. Omdat het te breed was, werd er rondom een strook van het doek afgesneden.

Later werd De Nachtwacht ook een paar keer het slachtoffer van vandalisme. Begin 1911 ging een gek het schilderij te lijf met een schoenmakersmes. Ruim zestig jaar later, in september 1975, deed een andere psychisch gestoorde man die aanval nog eens over, ditmaal met een tafelmes. En in april 1990 werd het doek nog eens met zwavelzuur bespoten.

Ter gelegenheid van het Rembrandtjaar – de schilder is in 2006 vierhonderd jaar geleden geboren – heeft de Britse regisseur Peter Greenaway zich ook op De Nachtwacht geworpen. Onder de titel Nightwatching brengt hij een eigen eerbetoon aan het schilderij. In juni onthult Greenaway in het Rijksmuseum een levende versie van De Nachtwacht, waarbij de 31 figuren in een theaterstuk figureren. Later op het jaar volgen dan nog een film en een opera.

Streetfight Amerikaanse documentaire over het straatgevecht om het burgemeesterschap van Newark, New Jersey van 2002 tussen oldtimer Sharpe James en nieuwkomer Cory Booker – beiden democratische en zwarte politici. Streetfight was dit jaar genomineerd voor een Oscar in de categorie ‘beste documentaire’ (23.45 – Ned3).

(S.W.)