Wanneer iedereen hem dreigt te vergeten, duikt hij weer op, The King of Pop, om zijn koninkrijk te herstellen. En al kan je Michael Jacksons huidige muzikale prestaties nog moeilijk relevant noemen, elke beweging van hem lijkt wereldnieuws. Op 29 oktober verschijnt zijn nieuwe plaat ‘Invincible’, maar de popster bestaat de jongste jaren vooral bij de gratie van de sensationele verhalen die over hem circuleren. Door Mieke Debruyne. Foto’s: Laura de Koning

‘Invincible’. Uit op 29/10 (Epic Sony)

Het feestvarken zat de hele tijd aan de zijde van Elizabeth Taylor het gebeuren vanop een balkon gade te slaan. Uiteindelijk wandelde hij het podium op, met zijn broers in zijn kielzog, voor het eerste optreden van The Jackson Five sinds bijna twintig jaar. Daarna deed Michael in zijn uppie nog eens over wat hij het beste kan: een uitzinnnige massa entertainen. Als afsluiter zongen alle aanwezige artiesten We are the world, onder leiding van Quincy Jones. Michael hield zich ondertussen druk bezig met iedereen omhelzen en ‘ I love you, I love you so much‘ roepen.

Enkele dagen later sneuvelden de Twin Towers, een perfecte timing voor het promotieplan van Jacksons nieuwe plaat. Een gelegenheid om nog eens te bewijzen over welke goede inborst hij beschikt. Volledig in de traditie van We are the world wil hij nu het nummer What more can I give opnemen, samen met onder meer Destiny’s Child en Britney Spears. De plaat zou 2,25 miljard frank (bijna 56 miljoen euro) moeten opbrengen, bestemd voor de familieleden van de slachtoffers. Bovendien zou het lied volgens Michael de hele bevolking helpen bij haar rouwproces. Want: ‘ We have demonstrated time and again that music can touch our soul. It is time we use that power to help us begin the proces of healing immediately.’ Pijnlijk dat ze hem er liever niet bij hadden op de benefiethappening A tribute to Heroes, uit angst dat alle aandacht naar het popicoon zou gaan in plaats van naar de slachtoffers van de ramp.

Karikatuur

Enkele weken later zapte ik op het juiste moment naar MTV, net toen de videoclip, naar goede gewoonte een minimovie, van de nieuwe single You rock my world begon. Jackson had Chris Tucker, Michael Madsen en Marlon Brando gestrikt om te figureren in de clip. De gebruikelijke trukendoos werd bovengehaald: schrille kreetjes, variaties op de moonwalkdanspasjes, een groepschoreografie, een duel tussen twee bendes. En ook deze keer deed hij wanhopig zijn best om te zijn wat hij niet is: de zelfverzekerde Cassanova die de heetste chick van de bar versiert, de stoere bad boy die er niet voor terugschrikt om een rel te schoppen in een ruige bar en de met flessen gooiende vechtersbaas die vlotjes een stel derderangsgangsters in elkaar timmert. Pas op het einde zien we zijn ware gedaante, wanneer hij met zijn Minnie Mouse-stemmetje bij de mooie deerne polst: ‘ Are you okay?’

Bijna de hele clip door gaat zijn gelaat schuil onder zijn hoed. Toen ik eindelijk een glimp van zijn gezicht opving, schrok ik me te pletter. Plots drong het tot me door: eigenlijk bestaat hij niet meer, hij is allang gestorven. Deze karikatuur is zelfs niet meer de schaduw van de jongen die ooit met zoveel soul Don’t stop till you get enough zong. Geen kleur meer, geen lippen meer, geen neus meer. Dit was een computergestuurde tekening, of waarom niet, een lookalike bij wie de verbouwingen wat uit de hand waren gelopen. In 1993 ontving de popster The Living Legend Award, maar van ‘levend’ was hier nog nauwelijks sprake.

Jackson lacht de werkelijkheid uit en probeert de wetten van de natuur naar zijn hand te zetten. Niemand is er zo goed in geslaagd om tot geen enkele sekse, ras of leeftijdsgroep te behoren.

Sinds Thriller, begin de jaren ’80, is zijn huid steeds bleker geworden. Hij zou lijden aan de huidziekte vitiligo, die zijn pigmenten aantast. Maar volgens de roddels onderging hij een bleachment-treatment. Wat er ook van zij, een song met als titel Black and white is in die optiek hilarisch.

Door om de drie danspassen verwoed in zijn kruis te krabben, probeert hij ons ervan te overtuigen dat hij echt wel een man is, maar ondertussen gaat hij er steeds meer uitzien als een wanstaltige dragqueen. Met zijn fijne gelaatstrekken lijkt hij op zijn zus Janet. In de clip van Scream, een duet van broer en zus, wordt dit gegeven als gimmick gebruikt. In bepaalde shots zijn de twee haast niet uit elkaar te houden.

Ondanks zijn erotisch getinte teksten en zijn aandoenlijk streven naar sex-appeal straalt de popster weinig seksueels uit. Hij werd wel vaak aan de zijde gezien van bevallige dames, maar de vage liaisons baadden steeds in een aura van platonische liefde. Hij trekt veel op met oudere vrouwen zoals Diana Ross (op wie hij sinds zijn nosejob ook een beetje is gaan lijken) en Elizabeth Taylor. Naar eigen zeggen is hij op beide vrouwen heel verliefd, maar zijn ze als een tweede moeder voor hem. Er waren ook nog de schoonheden Tatum O’Neill en Brooke Shields. De laatste liet uitschijnen dat er van seks niet echt sprake was. Toen Oprah Winfrey in haar beruchte interview hem de vraag stelde of hij nog maagd was, antwoordde hij verlegen: ‘ I’m a gentleman.’

Twee keer is hij getrouwd, maar allerlei omstandigheden wijzen erop dat het telkens om een strategische zet ging. In 1994 werd Lisa Marie Presley, de dochter van die andere King, zijn vrouw. Zo had de pers weer iets anders om over te schrijven, na de pedofilieschandalen. Nog geen twee jaar later gingen ze uit elkaar. Kort daarna huwde hij de assistente van zijn huidspecialist, Debbie Rowe. Geruchten beweren dat ze niet meer is dan een veredelde draagmoeder, die hem via kunstmatige inseminatie en in ruil voor een bom geld twee kinderen schonk, Prince Michael Jr. en Paris Katherine. In 1999 vroeg zij de scheiding aan.

Kindervriend

Maar Michael wil vooral de incarnatie zijn van zijn held Peter Pan, de jongen die weigert op te groeien. Het landgoed waar hij zijn optrekje neerplantte, heeft hij Neverland Valley Ranch genoemd, naar het land waar Peter Pan en zijn vrienden de Lost Boys vertoefden. In de weinige interviews die hij geeft, komt hij steeds terug op het feit dat ze zijn kindertijd van hem hebben afgenomen.

Neverland, een zoo annex pretpark, moet dat gemis compenseren. ‘ It was kids who never let me down‘, beweert hij. Enkel kinderen en dieren zijn in staat tot eerlijkheid. Alleen zij zijn welkom in Neverland. Zijn verzameling huisdieren is gigantisch: lama’s, krokodillen, giraffen, een Aziatische olifant die hij van Elizabeth Taylor cadeau kreeg en ook enkele exemplaren die speciaal zo gefokt zijn dat ze nooit groter worden, zoals de kleine hengst Cricket. Neverland is een paradijs voor kinderen, met een reuzenrad, een roetsjbaan, een schommel in de vorm van een zeemonster, een minispoorwegsysteem, zingende bloembedden en overal snoep, chocolade, popcorn en frisdrank. Hier brengt Michael zijn tijd door wanneer hij niet aan het werken is. Meestal in gezelschap van de kinderen die er op bezoek komen.

Hij richtte ook Heal the Kids op, een organisatie die het welzijn van de kinderen beoogt en de relatie tussen ouder en kind wil bevorderen. Zelf zou Michael door zijn vader mishandeld zijn geweest. Hij heeft zich altijd geprofileerd als de grote kindervriend, maar in 1993, naar aanleiding van de pedofilieschandalen, kreeg die term een dubieuze bijklank en zijn imago van de onschuldige Peter Pan een flinke deuk.

Zuurstofmaskers, verregaande plastische chirurgie en strenge diëten moeten zijn lijf behoeden voor de tand des tijd. Tot hij zich realiseerde dat ook hij gedoemd is tot ouder worden en de voortplantingsdrang de kop opstak. Toch blijft het moeilijk te vatten dat die uitgegroeide kleuter een gescheiden vader met twee kinderen is.

Veteraan

Veel meer dan die andere popiconen Madonna en Prince, is Michael Jackson een soort mythische figuur geworden. De excentrieke verhalen en sensationele roddels over de wereldvreemde popster zijn eindeloos: hij slaapt in een zuurstofkamer, hij kocht de beenderen van de elephant man, hij heeft een stel paspoppen in zijn slaapkamer die hij verkleedt en met wie hij eindeloze gesprekken voert, enzovoort. Omdat hij amper interviews geeft, gaan de mythes een eigen leven leiden. Uitspraken als ‘ I ie Jesus’ zijn olie op het vuur. Je zou haast vergeten dat hij een geniale muzikant en performer is, met een indrukwekkende carrière.

‘ I was a veteran when I was still a teenager‘, beweerde hij ooit. Toen Michael vijf was, besloot zijn vader dat hij oud genoeg was om mee te zingen in het groepje van zijn broers, dat familiefeestjes opluisterde. Samen vormden ze de Jackson Five en vrij snel werden ze ontdekt door Diana Ross. Zij stelde hen voor aan Motown-baas Berry Gordy en in 1969 tekenden ze hun eerste platencontract. Onder het ijzeren bewind van hun vader brachten ze in zeven jaar tijd dertien platen uit, waarvan verschillende de toptien haalden. Michael bleek een revelatie te zijn en werd de favoriet van het publiek. In 1976 ontstond er een conflict tussen papa Jackson en Gordy en de groep verhuisde naar het label Epic. Ze veranderden hun naam in The Jacksons, maar oogstten minder succes. Wat dan weer werd goedgemaakt door Michaels soloprojecten. In 1979 ontmoette Michael immers Quincy Jones, met wie hij in de studio dook. Het eerste product Off the Wall werd een hit. Zijn volgende solo-elpee Thriller sloeg in als een bom en werd met 40 miljoen exemplaren een van de bestverkochte platen aller tijden. De plaat was goed voor zeven Grammy Awards en kampeerde 37 weken lang op nummer een.

Jackson en Jones combineerden zwarte en blanke invloeden en creëerden zo een nieuwe sound, waarbij ze soul en rhythm & blues vermengen met rock. Ze maakten in hun productie ook op een vernieuwende manier gebruik van de opnametechnologie, die toen nog in haar kinderschoenen stond. Michael vond de videoclip opnieuw uit en maakte voor de titeltrack Thriller een heuse kortfilm die in de bioscopen werd vertoond.

In die periode bedacht hij ook de Moonwalk, de achterwaartse danspas die hij geleerd zou hebben van een stel ghettokids. Thriller was een fenomeen en Michael werd van de ene op de andere dag gebombardeerd tot popicoon.

Daarna is de karikatuur Michael Jackson ontstaan. Hoe meer hij zich ontpopte tot podiumbeest en getalenteerde entertainer met een hysterische pubermassa aan zijn voeten, hoe excentrieker hij zich ging gedragen off stage. Het succes van Thriller heeft hij nooit meer kunnen herhalen.

Ondertussen was die andere halfzwarte ster, Prince, op het toneel verschenen. Ook hij combineerde blanke en zwarte invloeden in zijn muziek. De twee werden vaak met elkaar vergeleken. Het imago van Prince was veel gewaagder, zijn teksten explicieter en zijn shows extravaganter. Michael volgde de carrière van zijn rivaal vol argwaan. Hij zou Prince enkele voorstellen hebben gedaan om samen te werken, onder andere om zijn tegenstander te spelen in de clip van Bad, geregisseerd door Martin Scorsese, maar de paarse hoogheid weigerde beleefd.

Nieuw imago

Michael besloot zijn halfzachte imago voorgoed achter zich te laten en resoluut voor de ruige look te gaan. Alle potsierlijke pogingen om de stoere bink uit te hangen ten spijt, als bad boy heeft hij ons nooit kunnen overtuigen. Eerst probeerde hij het met Bad, waarvan hij 20 miljoen exemplaren verkocht. Veel naar standaardnormen, maar na Thriller een anticlimax. In 1991 wou hij Dangerous zijn, maar ook dát bleek geen schot in de roos. In de clip van Black and white deed hij hard zijn best om gemeen in de camera te kijken, trashte een auto en scheurde de kleren van zijn lijf om zijn sprieterige borstkas te tonen, terwijl hij ondertussen als een gek in zijn kruis graaide. Maar hoe zwaarder hij zich inspande om de rough guy te zijn, hoe grotesker het resultaat.

In 1993 doken de geruchten over kindermisbruik op, hij speelde zijn monsterdeal met Pepsi kwijt en ook Sony zat met de handen in het haar. Men vreesde voor zijn carrière. En ook al werd zijn schuld nooit bewezen en stierven de verhalen uit, als muzikant is hij nooit meer echt teruggekeerd. Aan de release van HIStory ging een nooit geziene promotiecampagne vooraf. Een van de stunts was een video, waarin kolossale beelden van de zanger door de straten van een Oost-Europese stad werden gesleept. Maar in verhouding tot de poen die ertegenaan werd gegooid, was de opbrengst pover. Blood On The Dancefloor, in 1997, deed al helemaal geen stof meer opwaaien.

En nu doet The King of Pop, een titel die hij zichzelf heeft gegeven trouwens, opnieuw een poging zijn troon te beklimmen, met een plaat die de ambitieuze naam Invincible draagt. De verkoopcijfers van de eerste single You rock my world zouden alweer teleurstellen.

Hij mag dan wel niet onoverwinnelijk zijn, op het epitheton ‘onvergetelijk’ heeft hij allang recht. De meeste sterren veroveren pas het collectief geheugen nadat ze zijn gestorven. In maart dit jaar werd Jackson ingelijfd in The Rock and Roll Hal of Fame, waar hij de jongste artiest is.

Hij schonk zijn volk Blame it on the Boogie, Billy Jean en Beat it. Hij leerde hen de Moonwalk dansen en beïnvloedde een hele resem artiesten die schitterend werk afleveren.

Je kunt niet anders dan sympathie voelen voor deze tragische held. Hij blijft ontroeren. Is het niet als de pathetische karikatuur die hij vandaag geworden is, dan toch als het schattige jongetje dat ooit in zijn flitsende pakje vol energie ABC zong.

‘ An old soul in a young body‘, noemde Smokey Robinson hem. Nu zien we een kleine onbeholpen jongen in wat een mannenlichaam moet voorstellen. ‘ It hurts to be me‘ is een van zijn oneliners. Vreemd hoe een koning vooral medelijden opwekt.