Acht jaar lang kreeg hij de deur in zijn gezicht, maar uiteindelijk mocht hij zijn serie toch maken. Gesprek met Matthew Weiner, bedenker van ‘Mad Men’. ‘Het enige waarop ik heb moeten inbinden, was mijn salaris.’

Mad Men mag nu dan universeel bejubeld worden, jarenlang was er geen enkele Amerikaanse zender die er zich aan wilde wagen. Matthew Weiner schreef het scenario voor de pilootaflevering al in 1999, toen hij nog voor de sitcom Becker werkte. Maar omdat de omroepen hem allemaal wandelen stuurden, zond Weiner zijn script in 2002 als een soort sollicitatiebrief naar The Sopranos-chef David Chase. Die lijfde hem prompt in bij zijn serie en Weiner zou daar drie seizoenen lang als schrijver en producer werken – onder meer de adembenemende aflevering uit de zesde reeks waarin Christopher Moltisanti sterft, is van zijn hand. Toen The Sopranos ten einde liep, ging Chase zelf bij de top van HBO voor Mad Men pleiten, maar toch lieten de bazen het project schieten. Nadat Weiner ook tevergeefs bij Showtime – huis van Dexter en Californication – had aangeklopt, sprong de kleine zender AMC op het script. Voor die omroep, die tot dan klassieke films uitzond, was Mad Men de eerste dramaserie, en het werd meteen een schot in de roos. De reeks bleek een hit bij critici en kijkers (al is dat laatste bij een zender als AMC natuurlijk relatief: de kijkcijfers lagen gemiddeld rond het miljoen) en bij de Emmy’s van 2008 kreeg ze maar liefst zestien nominaties. Voor Weiner was de wraak helemaal zoet toen de baas van HBO Mad Men een briljante serie noemde, ‘waarvan het enige probleem is dat ze niet bij ons zit’.

Wat was eigenlijk het argument van HBO om ‘Mad Men’ af te wijzen?

Matthew Weiner: Geen, ze hebben gewoon niet geantwoord. (Lacht) Maar goed, in die periode lieten ze nooit iets van zich horen omdat ze toch keuze te over hadden. Iederéén wilde voor HBO werken, de bekroonde scenaristen stonden bij wijze van spreken in rijen voor hun deur. Naar wat ik achteraf gehoord heb, vonden ze mijn hoofdpersonage niet sympathiek genoeg, omdat hij ontrouw is en zoveel liegt. Dat vond ik, als iemand die drie jaar voor The Sopranos geschreven heeft, toch een beetje vreemd. (Lacht)

Hebben ze bij AMC lang getwijfeld? Ik las dat Jon Hamm zeven audities heeft moeten doen.

Weiner: Het was voor AMC natuurlijk een stevige gok om Mad Men te maken, en aangezien Jon totaal onbekend was, lag het niet voor de hand om hem te kiezen. Als je zoals bij Damages met Glenn Close kunt uitpakken, weet je dat je aandacht zult krijgen ongeacht de kwaliteit van de serie – de reeks is uitstekend voor alle duidelijkheid. Maar ik heb nooit getwijfeld. Toen ik Jon zag, wist ik: dit is hem. Dus heb ik tegen AMC gezegd: als jullie Jon niet willen, dan doe ik het niet.

Heb je compromissen moeten sluiten om ‘Mad Men’ gemaakt te krijgen?

Weiner: Neen. In de eerste aflevering zijn er drie zinnen anders in vergelijking met het script uit 1999. Het enige punt waarop ik heb moeten inbinden, was mijn salaris. (Lacht) Maar goed, ik denk dat er geen enkele artiest ter wereld is die geld niet voor creatieve vrijheid zou inruilen.

Krijg je veel reacties op de seksis-tische uitspraken in de reeks?

Weiner: Soms, maar veel van die dialogen heb ik niet eens verzonnen. Een zin van Don Draper als ‘I am not going to let a women talk to me like that’, die heb ik letterlijk gehoord toen ik opgroeide. Zo was het in die tijd. Ik heb veel gepraat met vrouwen die eind jaren 50 naar New York zijn getrokken om er als secretaresse te werken, en die zeggen allemaal dat ze zich tegen het einde van de dag nauwelijks nog mens voelden.

Waarom koos je eigenlijk voor 1960 als decor?

Weiner: Het waren de gouden jaren voor de Verenigde Staten. Het land stond op het toppunt van zijn macht en op artistiek gebied was het een ongelooflijk vruchtbare periode. En New York stond in het midden van die bloei: het was het centrum van de mode-industrie en van de tv-wereld, het was de grootste haven…. Tegelijk is er ook een grote kloof tussen hoe wij op die periode terugkijken en hoe de mensen leefden. Wij zeggen nu: ‘Oh, kijk eens hoe eenvoudig het toen was.’ Wij denken dat Leave it to Beaver(een brave Amerikaanse sitcom die in de jaren 50 en 60 in de VS bijzonder populair was; nvdr.) echt een weerspiegeling van de maatschappij was, terwijl de kijkers er toen ook mee lachten. Nu ja, niemand wil eraan denken dat zijn ouders seks hebben gehad, maar de gedachte dat ze elkaar bedrogen of zelfs maar zin hadden om vreemd te gaan, komt al helemaal niet bij ons op. (Lacht)

(S.W.)