Toen Elvis Costello een jaar geleden in opdracht van het blad ‘Vanity Fair’ een Top?500 Albums Aller Tijden samenstelde, schreef hij in de inleiding: ‘Je zult in mijn lijst zo goed als geen titels terugvinden van de jaren ’80, de era die God vergat.’ God en Costello kunnen evenwel niet verhinderen dat er al twee jaar een hardnekkige eightiesrevival woedt. Door Peter Van Dyck

New Order, ‘Get Ready’ (Warner)

The Human League, ‘Secrets’ (Papillon/Roadrunner)

Fad Gadget, ‘The Best Of’ (Mute)

Zoot Woman, ‘Living In A Magazine’ (Wall Of Sound)

Ladytron, ‘604’ (Labels)

Neon Electronics, ‘System Riviera’ (Dancedelic-D/LC Music) uit op 15/10

Hier liggen 10 exemplaren van de nieuwe New Order en 5 van de jongste worp van The Human League. Briefkaart naar Focus-New Order of Focus- The Human League, op het bekende adres.

Voor alle duidelijkheid: dé eighties bestaan niet. Je had grofweg geschetst twee soorten eighties. Die van de zwarte raven en de doemdenkerij was er één van. Maar je had ook het andere extreme: die van de weelderige kleuren en van de kitsch. Het flitsende yuppie-universum van de eerste Pac Man-computerspelletjes, MTV en Miami Vice, van de lichaamscultuur, de aerobics-video’s van Jane Fonda, de zweetbandjes en van het gedweep met dure merken als Millet en Lacoste. Het is die wereld van oppervlakkige uiterlijkheden waar velen opnieuw naar hunkeren. Als een reactie op het politiek correcte denken en het minimalisme van de jaren ’90. Dáárom willen mensen nu massaal uit de bol gaan op de complexloze hits van twintig jaar geleden.

Matthew Rettenbaum, de auteur van de eighties-bijbels Encyclopedia Madonnica en Totally Awesome 80s: ‘We houden allemaal van de periode waarin we opgroeiden en tiener waren. We mythologiseren die tijd. Voor mij bieden de Dallas- en Dynastie-look van de jaren ’80 het perfecte tegenwicht voor het grijze doemdenken van de hedendaagse muziek, televisie en film. Het depressieve van grunge en het afstandelijke van techno stuiten me tegen de borst. De eighties waren fun en dat is niet verkeerd.’

De new romantics Duran Duran, Wham!, Spandau Ballet en Haircut 100 waren fel opgemaakt, lieten hun haar verven en droegen blitse pakken. En wat meer is: zij hadden vrolijke deuntjes. Het trio Zoot Woman heeft goed geluisterd én gekeken naar het flamboyante The Human League-brein Phil Oakey, destijds eigenaar van een asymmetrisch kapsel. Het drietal, geleid door dance-producer Jacques Lu Cont alias Les Rythmes Digitales, meet zich de look van elektronische popsterren aan, gestoken in crèmekleurige pakjes. Groepslid Johnny Blake: ‘We behoren niet tot de school van bands die in baggy broeken en T-shirts het podium opstappen.’

Daniel Hunt van Ladytron, dat net als Zoot Woman op de trein van de eighties-renaissance springt, ziet het anders: ‘In de jaren ’80 droeg men kitscherige outfits en tonnen make-up. Dat zal je ons niet zien doen. Het imago staat bij ons niet op de eerste plaats. Je moet daarmee oppassen. Neem nu de eightieshit Fade To Grey van Visage: een fantastisch nummer, maar wat een afschuwelijke video, met de zanger verkleed als harlekijn. Het nummer klinkt nog steeds heel goed, het is tijdloos. Alleen is de geloofwaardigheid weg, wegens die video.’

Een gruwel

De new romantics zijn onvoorwaardelijk omhelsd door Ward Ramaekers, schrijver van het boekje Johnny en Marina, die onder zijn DJ-pseudoniem Don Johnson _ een knipoog naar Miami Vice, inderdaad _ op het einde van vorige eeuw The 80’s Hits Nights begon te organiseren. Partygangers die een Millet droegen, mochten gratis binnen. Peter Hook, als bassist van New Order een van de grondleggers van de elektronische muziek in de jaren ’80, zou voor geen geld naar zo’n retrofuif willen gaan. ‘Muzikaal was dat decennium een gruwel’, verzuchtte hij onlangs in de Volkskrant. ‘Je had ons, The Smiths, U2 en de Pet Shop Boys aan de ene kant: die kunnen nog altijd. Maar wat te zeggen van Hue & Cry, T’Pau, Cutting Crew, Johnny Hates Jazz en Rick fucking Astley. Fucking awful.’ De man overdrijft. Elke era deelt in de kwaliteit én in de rommel. Akkoord, Fra Lippo Lippi en Kajagoogoo waren dieptepunten, maar is wat tegenwoordig de hitlijsten bevolkt _ Steps, Vengaboys of Anton Aus Tirol _ dan zoveel beter? Trouwens, als Soulwax live iets van Nik Kershaw of Don’t You Want Me van The Human League vanonder het stof haalt, kan je een glimlach moeilijk onderdrukken, maar denk je tegelijkertijd: toch wel een aardig nummer. Als The Flying Dewaele Brothers mixen de Gentenaars ook, net als Les Rythmes Digitales, graag Billie Jean van Michael Jackson met een eigentijdse track.

De jaren ’80 stonden voor de doorbraak van de elektronische muziek. De new wave en synthpop van OMD, Ultravox, Visage, Gary Numan, Soft Cell en The Human League liggen dicht bij de hedendaagse dance. Ze vormden, zo beseffen we nu, de schakel tussen disco en acid house. ‘Het was muziek die nooit een officiële plek in de muziekgeschiedenis heeft gekregen’, meent Daniel Hunt van Ladytron en dat wil hij met een eerbetoon rechtzetten. Hij grijpt terug naar de analoge sound van de oude synthesizers. Hun warme, organische en zeer karakteristieke klank werd plots weer trendy. Wat de weg vrijmaakte voor de recente comebacks van The Human League en New Order.

Stuart Price (de echte naam van Les Rythmes Digitales) kocht bij de start van zijn carrière alle synthesizers die op de hoes van Dare, de meest succesvolle plaat van The Human League, stonden. Hij mag gerust de aanstoker van de revival worden genoemd. Al van bij zijn eerste Les Rythmes Digitales-releases gooide hij house en techno samen met eighties-elektro in de wok. Op Living In A Magazine, het album dat hij met Zoot Woman maakte, citeert hij schaamteloos uit het oeuvre van dé pioniers Kraftwerk, Hall & Oates, Roxy Music, The Stranglers, The Human League, Nik Kershaw en Howard Jones. Het resultaat is ouderwets en toch ook op een of andere manier futuristisch.

Ook het Belgische duo Yum verstopt allerminst zijn bewondering voor wat twee decennia geleden op de popmarkt verscheen. Dance-producer King Britt ( zie kaderstuk) nodigde op zijn Re-Members Only de eighties-iconen Martin Fry (ABC) en Alison Moyet (Yazoo) uit. De Nederlandse funkateer Bastian is er trots op dat hij zijn tracks assembleert op een afgedankte Commodore 64-computer. De French touch van Air, Daft Punk, Dimitri From Paris en Mirwais is niet weinig schatplichtig aan iemand als Fad Gadget. Deze Brit, die in de jaren ’90 onder zijn geboortenaam Frank Tovey de folktoer opging, is niet ongevoelig voor de huidige aandacht. Gewapend met de nieuwe compilatie The Best Of Fad Gadget toert hij momenteel in het voorprogramma van de eveneens herboren Depeche Mode door Europa.

Luister ook naar Whatever, het kersverse album van Green Velvet, en hoor waar de roots van de techno lagen: bij Fad Gadget, Kraftwerk, DAF en Gary Numan. Als Green Velvet op een feestje moet draaien, zit Los Niños Del Parque van Liaisons Dangereuses gegarandeerd in zijn platenbak. Dit stompende, repetitieve, donkere en maffe dansnummer _ techno avant la lettre _ is ook de lieveling van de Japanner Ken Ishii.

DJ Damon Wild puurde zijn industriële techno-sound uit een verbinding tussen Chicago acid house en elektronische experimenten van Cabaret Voltaire. Die groep was beïnvloed door de krautrock van Can en Kraftwerk en de ambientplaten van Brian Eno en gaf op zijn beurt de fakkel door aan The Human League, Depeche Mode en New Order. Cabaret Voltaire was er vroeg bij om samples en loops te gebruiken. Het vertaalde de cut-up-technieken van auteur William Burroughs naar de muziek, een revolutionaire zet.

Na een bezoek aan het house-mekka Chicago in ’89 nam de groep Hypnotised op. Een jaar later maakte groepslid Richard Kirk solo de technosingle Testone. Terwijl zijn collega Stephen Mallinder in ’93 naar Australië emigreerde en daarmee het einde van Cabaret Voltaire inluidde, ging Kirk samenwerken met house- en techno-artiesten en bracht hij dance-georiënteerd materiaal uit.

Belgen

Laten we de Belgen niet vergeten. Het baanbrekende werk op het elektrodomein van Telex, Front 242, The Neon Judgement en Poésie Noire wordt regelmatig geroemd door internationale DJ’s. Dave Clarke liet op een mixalbum weer de oude Neon Judgement-track The Fashion Party opdoemen. Dirk Da Davo, de helft van het Leuvense duo, voelt zich vereerd. ‘De Belgen hebben zeker de fundamenten voor de hedendaagse dansmuziek gelegd. We waren grondleggers, tot de new beat aanbrak. Dat werd uitgemolken en leidde tot zelfmoord. Als we in Spanje of Zweden komen, merken we dat The Neon Judgement nog altijd fel gewaardeerd wordt: dat doet deugd.’

Nostalgische reflexen zijn meestal een signaal dat er iets aan de hand is. Het lijkt erop dat house en techno zich hebben vastgelopen. Ze verliezen het contact met de grond. Door hun wortels te herontdekken, herbronnen ze. Dirk Da Davo ziet een aantal eighties-acts overeind blijven: Crash Course In Science, Flower Pot Men, New Order, Sisters Of Mercy en de vroege DAF. ‘De groepen hadden toen meer een eigen identiteit. Technoplaten kan je moeilijk nog van elkaar onderscheiden. Al zie ik dat in de toekomst veranderen. Er is opnieuw een behoefte aan gezichten.’

Green Velvet hoeft hij dat niet te vertellen. Die heeft het belang van een duidelijk imago al langer ingezien, en met succes. House en techno zijn in zijn ogen te abstract geworden. Uitstekend om je in clubs op te amuseren, maar ongeschikt om thuis de cd-speler in te schuiven. ‘Ik mis vooral de boodschap die in de jaren ’80 in de muziek zat’, zegt Da Davo. ‘Uit heel wat van die platen sprak een gevoel van onvrede. De artiesten verwoordden wat er bij de volledig in het zwart geklede kids leefde. Clubmuziek is tegenwoordig louter entertainment geworden. De jongeren van nu willen blijkbaar niet aan het denken worden gezet. Ze willen in de disco hun kopzorgen even kunnen vergeten. Er is een duidelijk gebrek aan karakter in de contemporaine dansmuziek. Tegen de schenen schoppen, is uit den boze. Alles is onschadelijk en mainstream geworden.’

In Da Davo’s kraaknieuwe project Neon Electronics _ van wie de single Nice And Sexy zopas uit kwam, binnenkort gevolgd door de debuut-cd System Riviera _ klinkt het eighties-erfgoed nog enigszins door. ‘Ik ben wie ik ben. Neon Electronics is dansmuziek van nu, mét een gezicht en nog altijd vrij donker. Uiteraard draag ik mijn verleden mee. Dertigers reageren: dat is die gast van The Neon Judgement, dat kennen we al. Jongeren beschouwen wat ik breng als iets nieuws.’

Het valt op dat de eighties-party’s vooral een studentenpubliek trekken. De oudere jongeren vinden hun weg moeilijker naar de retrotrips. Jongelui kijken frisser tegen die muziek aan. Zij associëren het niet met het wufte beeld dat er voor vele dertigers rond hangt. Onbevooroordeeld vissen ze in tweedehandszaken platen uit jaren ’80 op en komen ze tot de vaststelling dat het best coole muziek is. Rembert De Smet, lang geleden zanger van de new wave band 2 Belgen: ‘Vanuit het verleden zoeken ze een nieuwe start. Ze zetten zich af tegen wat er op dit moment leeft.’ Dirk Da Davo: ‘Toen in de vroege nineties de grunge opkwam, was elektronische muziek een tijdlang niet langer cool. Nu is ze dat weer wél. Het is een logische evolutie. Alles keert terug, in cycli van tien jaar.’

New wave en later ook house profiteerden, in het kielzog van de punkgolf, van de geest van onafhankelijkheid en de doe-het-zelfethiek. Was ons land tot dan toe qua jongerencultuur een wasteland, plots schoten de gestencilde fanzines en clubs als paddestoelen uit de grond. Het was ook de tijd van de betogingen tegen de kernraketten. De nucleaire dreiging inspireerde tot een paar naar de keel grijpende songs: Missiles van The Sound en This World Over van XTC. Toch was de revolte en de anarchie in onze streken vaak slechts een façade. De grootste punkhit was niet toevallig een parodie: Ça Plane Pour Moi van Plastic Bertrand. Rembert De Smet: ‘Ik vind, achteraf bekeken, de toenmalige geest wat dunnetjes. Want eigenlijk baadden we in luxe. Mei ’68 ging in mijn ogen toch dieper.’

Gothic

Wars van ironie waren de gothic-aanhangers. Te herkennen aan het vleermuisuniform: vogelnestcoupe en lange zwarte jassen. ‘Ik denk dat gothic logisch voortvloeide uit het nihilisme van de punkbeweging. Punk was tegen alles, wij probeerden niet in kunstmatige anarchie te vervallen en lieten ruimte open voor andere thema’s: een zoektocht naar het onbekende, het spirituele’, vertelde zanger Peter Murphy van gothic-voortrekkers Bauhaus.

De compilatiereeks Dressed In Black en het zomerfestival Eurorock mogen dan wijzen op een hernieuwde belangstelling voor new wave en gothic, deze subcultuur is nooit weggeweest. Ze bleef sluimeren. De die-hards organiseerden zich via internet. Intussen heeft elk land zijn eigen Eurorock-achtig festival. Eighties-groepen worden voor de gelegenheid heropgericht. Zoals Sigue Sigue Sputnik vorige zomer. Ook The Neon Judgement blinken hun puntschoenen weer op, zo blijkt.

Da Davo: ‘In mei staan we op het grootste Europese evenement in Leipzig. Het voelt raar, hoor: ineens die oude nummers spelen. Alsof de tijd is blijven stilstaan. Toch vind ik dat we beter klinken dan ooit.’ Dat de mensen Bauhaus _ in ’98 na 15 jaar weer bij elkaar gekomen _ en Fad Gadget weer live aan het werk willen zien, is te begrijpen. Ze stonden bekend voor hun theatrale en provocerende liveacts. Fad Gadget was de Iggy Pop van de elektronische muziek: hij danste elastisch, durfde zich in pek en veren te hullen en rukte in het vuur van de strijd en plein public wel eens zijn schaamhaar uit. Dat is andere koek dan techno-producers die zich tijdens optredens achter een toren apparatuur verstoppen of gitaarbands die quasi onverschillig hun ding staan te doen op een podium.