Dark room. Artistiek zwart zit weer in de lift: Boijmans ontvangt kunstenaars met duistere neigingen op ‘Dark’.

Dark

MUSEUM BOIJMANS VAN BEUNINGEN

MUSEUMPARK 18-20 IN ROTTERDAM, TOT 17 APRIL. WWW.BOIJMANS.NL

Volgens de laatste berichten mogen we niet langer op zoek gaan naar het ‘kritische object’ in de kunst. Een zoveelste pisbak a la Duchamp? Een haai op sterk water? Vergeet het maar. De scene snakt tegenwoordig naar kunstenaars met een interessante attitude. Wie nog steeds artistieke producten aflevert, is uit. Wie het kunstenaarschap uitdraagt (met alle mogelijke poses, positioneringen en scenario’s van dien) is in. Wellicht daarom dat de romantiek momenteel aan een opgemerkte comeback bezig is. De periode levert immers een relatief bruikbaar voorbeeld: dat van de artiest-zonderling die boodschappen brengt vanuit een donker en hallucinerend bestaan. Ook de groepstentoonstelling Dark mikt op donkerte en een dito state of mind. Aan de basis van de trend ligt volgens co-curator Rein Wolfs ‘een streven naar authenticiteit: een nog weinig gebruikt en onpragmatisch begrip in een gecommercialiseerde samenleving’. Op het appel verschenen geen neo-romantische kunstenaars die rechtstreeks refereren aan helden als Blake of Caspar David Friedrich, wel artiesten met een belangstelling voor de duistere kant van het leven, al kun je ook spreken van een wat curieus allegaartje dat niet zomaar bij elkaar te houden valt. Dat er twee generaties naast elkaar verschijnen, Amerikanen naast Belgen en Nederlanders en sarcasten naast kunstenaars die netjes binnen de lijnen kleuren, maakt Dark er niet logischer op. Maar ondanks het grillige totaalbeeld duiken ook bijdragen op die de tentoonstelling over de streep helpen. Zo is Kara Walker present met een reeks uitgeknipte silhouetten waarin ze racisme en genderkwesties aankaart. De Brit Angus Fairhurst toont The Birth of Consistency, een glimmende, zwarte gorilla die zich zoals Narcissus spiegelt in een waterplas. Van de Amerikaan Gregory Crewdson is onder meer Ophelia te zien, een ge- ensceneerde foto van een vrouw die verdronk in een ondergelopen woonkamer. Marc Bijl zette een grote, bijenkorfvormige etalage neer in een met tekst volgeschreven zaal. De etalage laadde hij vol met spiegels en in logo’s verpakte verwijzingen naar macht en multinationals. Een uit de kluiten gewassen poging tot maatschappijkritiek, maar toch is de installatie kenschetsend voor nogal wat werk op Dark. In heel wat gevallen is de intentie belangrijker dan de overtuigingskracht en durft de kunst al eens naar vormeloosheid of vaagheid te neigen. Zo leverde Terence Koh ‘formerly known as asian punkboy’ een verblindend witte installatie die grotendeels bestaat uit cocaïne- achtig poeder. De ijzige witheid werkt, maar de naar drugs en hallucinaties verwijzende lading doet dat minder. Kortom, wie het doet voor het nochtans relevante concept komt uit op een hybride groepsshow die maar nu en dan verklaart wat een donkere geesteshouding dan wel inhoudt. Van alles wat en hier en daar een doodskop, maar eerder zuinig met scheppingen die in de kleren blijven hangen.

Els Fiers