De ‘galaxy far, far away’ uit George Lucas’ lucratieve sciencefictionsaga bevindt zich plots heel dichtbij nu totaalspektakel Star Wars in Concert op dinsdag 30 maart in het Antwerpse sportpaleis neerdaalt. Bovendien blijkt Belgisch meester-dirigent Dirk Brossé dit muzikale ruimteschip te besturen. ‘Ik was de enige die het kon.’

Vind jij ook niet dat die Jedi zich te gemakkelijk liet doden in Episode III?’ Geef toe: die vraag verwacht je niet van een bevallige blondine van om en bij de 25. In een zaal waar Star Wars in Concert langskomt, blijkt echter alles mogelijk. Onze stoffige Star Wars-kennis zorgt ervoor dat de diehard liefhebster het al snel op een lopen zet, maar aan fans van George Lucas’ populaire scifireeks in de Dublinse O2 Arena geen gebrek. Links zien we een als premiejager Boba Fett verklede kerel, rechts staan enkele in Ewokpakjes gehulde kinderen te joelen.

‘Voor de geeks is dit een hoogdag’, glimlacht de Amerikaanse toermanager Joe als hij ons net niet met de ogen ziet rollen. ‘Het is een unieke kans. De bezoeker kan de kostuums en attributen bekijken, zelf laserzwaarden, T-shirts en andere merchandise op de kop tikken én natuurlijk de legendarische muziek van John Williams live horen.’ Daar is het ons om te doen. Zelfs als je niet wild bent van het ruimtesprookje over de familie Skywalker, de Rebel Alliance en de doorslechte Emperor, aan de score die Williams voor de zes episodes schreef, valt niet te tornen. Dat bevestigt de Belgische meester-dirigent Dirk Brossé samen met zijn orkest en koor tijdens het twee uur durende concert. Op een gigantisch scherm worden montages kristalhelder geprojec-teerd, de lasershow zou zelfs de meest rabiate discotheekganger doen verstommen en Anthony Daniels – oftewel de stem van de gouden robot C-3PO – praat de composities naadloos aan elkaar. Toch is het de muziek die het hem doet. Van de oppeppende 20th Century Fox-tune over de onvergetelijke Main Theme tot de gitzwarte Imperial March: geen levende ziel blijft onbewogen bij deze topcomposities.

Hoe komt Brossé – toch de erudiete dirigent die jaarlijks het muzikale gedeelte van de World Soundtrack Awards overziet – bij zo’n commercieel spektakel terecht? ‘Iets meer dan een jaar geleden kreeg ik telefoon van de mensen van John Williams’, vertelt de Gentenaar enthousiast. ‘Ze vroegen me of ik ge-interesseerd was in dit toen voor mij nog duistere project. Voor ik het wist, zat ik op een vliegtuig richting Los Angeles. Bleek dat men in tijdsnood zat omdat de oorspronkelijke dirigent had moeten afhaken. De reden? Hij kreeg de muziek niet synchroon met de beelden. Dankzij mijn jarenlange ervaring op het Filmfestival van Gent is zoiets voor mij een makkie. Sterker nog: ik bleek de enige te zijn die alles perfect kreeg .’ (Lacht)

Is zo’n show niet wat populistisch voor een dirigent die in de meest prestigieuze zalen ter wereld heeft geconcerteerd?

Dirk Brossé: Ik beschouw het als een uiterst boeiende uitdaging. Dat je wordt uitgenodigd door John Williams – toch wel een van de grootste filmcomponisten aller tijden – zorgt voor de nodige druk. Gelukkig ontving zijn kamp me met open armen. Als dan ook nog blijkt dat je de enige dirigent bent die aan hun eisen voldoet, is dat een enorm compliment. Bovendien heb ik intussen een hechte band met John opgebouwd. We bellen regelmatig om bepaalde elementen van de show bij te sturen. Kers op de taart is het contact met het publiek. Ik had wel al eens voor een grote massa geconcerteerd, maar tijdens het Amerikaanse deel van de tournee, speelden we elke avond voor zo’n twintigduizend joelende fans.

Zie je een groot verschil tussen het Amerikaanse en het Europese publiek?

Brossé: Het lijken wel twee verschillende werelden. Amerikanen zijn soms echt hysterisch. Anthony moet nog maar ‘Luke’ of ‘Leia’ zeggen of iedereen staat recht en begint te gillen. Europeanen reageren een stuk gereserveerder. Ze zijn wel enthousiast, maar betonen de nodige eerbied tijdens het concert. Het is eens iets anders dan Joe Shmoe die met een lichtzwaard in de hand vervaarlijk mee staat te dirigeren. (Lacht)

Je zei net dat je regelmatig met Williams belt om dingen bij te sturen. Wat kan er aan een monsterproductie als deze nog veranderen?

Brossé: Achter Star Wars in Concert schuilen twee kampen. Enerzijds zijn er John Williams en George Lucas, anderzijds is er het evenementenbureau met wie het duo een licentiedeal heeft afgesloten. De eerste partij wil dat alles op de best mogelijke manier aan het publiek gepresenteerd wordt, terwijl de tweede groep iets aan zijn investering wil overhouden. Daardoor ontstaan er bijvoorbeeld discussies over de grootte van het orkest en het koor. Williams wil dat er dagelijks honderd koristen op het podium staan, de geldschieters menen dat we het met dertig man ook redden. Tijdens zulke gesprekken fungeer ik als ambassadeur van de rede en zeg ik wat wel en niet kan.

Best een frustrerende taak, niet?

Brossé: Het is een kwestie van geven en nemen. Zakenlui behandelen muzikanten vaak als robotten, maar ik weet dat goede musici niet kunnen faken. Je kunt op één dag geen vijftig muzikale orgasmen beleven. Het heeft met dosering te maken. Vandaag hebben we twee shows gespeeld, dat vind ik op het randje. Dit soort concerten zijn zowel fysiek als mentaal enorm veeleisend.

Kun je persoonlijke toetsen aanbrengen in een megaproject als dit?

Brossé: Oorspronkelijk werkte het orkest met een clicktrack, een elektronische metronoom die het hele concert meeloopt. ‘Weg met dat ding!’, was het eerste dat ik zei. Het zorgt ervoor dat je optreden superstrak zit, maar tegelijkertijd heeft de muziek geen ademruimte meer. Ik vroeg aan John om de partituren aan te passen zodat ik zelf als clicktrack kon fungeren. Aanvankelijk reageerde hij lacherig, maar toen hij zag dat ik het kon, feliciteerde hij me. Hij zei zelfs dat hij zoiets zelf nooit zou kunnen. Voor alle duidelijkheid: zonder mijn ervaring op het Filmfestival van Gent was dit ook voor mij een ‘mission impossible’.

Heb je het grote brein achter de ‘Star Wars’-hype, George Lucas, al ontmoet?

Brossé: Met hem heb ik alleen nog maar informeel gepraat. Als hij naar een concert komt kijken, brengt hij altijd een bezoekje aan de muzikanten en schudt hij ons allemaal de hand. Met de productie heeft hij echter niets te maken. De CEO van Lucasfilm en diens onderdanen komen echter wel geregeld langs om te controleren of alles goed zit.

Wel vreemd voor iemand die qua machtsgeilheid wel eens vergeleken wordt met de ‘Emperor himself’.

Brossé: Blijkbaar is hij een echte controlefreak die niets uit handen wil geven. Over onze show zei hij echter: ‘I couldn’t think of better people and a better way to do it.’ Om dat te horen uit de mond van zo’n figuur: dat doet je toch iets.

Je moet een jaar of zestien geweest zijn toen de eerste ‘Star Wars’-prent in de zalen speelde. Herinner je je daar nog iets van?

Brossé: Goh, dat is zo lang geleden. Ik moet toegeven dat ik nooit een grote Star Wars-fan ben geweest. Toch herinner ik me dat Johns score een grote impact op me had. Eigenlijk is de muziek een van de hoofdpersonages. In veel films sluimert de score op de achtergrond, in Star Wars kun je er niet omheen. Bovendien zijn Williams’ partituren enorm invloedrijk geweest voor de muziek van de blockbusters nadien. De meeste componisten uit de jaren 70 focusten zich op synthesizerscores en andere goedkope alternatieven. Door met grote orkesten te werken, borduurde Williams echter verder op de traditie van klassieke filmcomponisten als Franz Waxman en Bernard Herrmann.

Een vraag van een échte leek: is de rol van een dirigent werkelijk zo bepalend voor de muziek die een orkest voortbrengt?

Brossé: Vergelijk het met het landen van een zware Boeing 747. Als passagier sta je nooit echt stil bij het vakmanschap van de piloot. Het lijkt of het allemaal vanzelf gaat. Kenners weten echter dat het millimeterwerk betreft. Hetzelfde geldt voor een dirigent. Mijn werk valt niet op, maar ik kan wel voor accenten zorgen die het geheel een eigen klankkleur geven.

Hoe ben je in de filmbranche beland?

Brossé: Star Wars made me do it! Dat meen ik echt. Het is voornamelijk de score van John die me destijds in de richting van de filmmuziek heeft geduwd. Spijtig genoeg leven we in een tijdperk waarin alles zo goedkoop mogelijk moet gebeuren. Daardoor wordt vaak naar elektronische scores gegrepen, wat mij totaal niet ligt. Ik vind de staat waarin de hedendaagse filmmuziek zich bevindt ronduit bedroevend.

Wat bedoel je daarmee?

Brossé: Doordat de periodes waarin de partituren moeten worden afgeleverd steeds verkorten, wordt het onmenselijk om puur vanuit je metier te componeren. Vandaar dat veel cineasten dezer dagen een beroep doen op een bureau in Londen – dat ik niet bij naam zal noemen – dat muziek op bestelling maakt. Jij vertelt hen wat over het fragment, hoe lang de scène duurt en wat het tempo moet zijn, en zij sturen je een elektronisch frame op die nadien nog op smaak gebracht kan worden. Vergelijk het met een Italiaans afhaalrestaurant waar de pizzabodems opgestapeld klaar liggen. Alleen de toppings – tomaten, ansjovis, salami, enzovoort – moeten nog toegevoegd worden. Resultaat: iedereen bestelt dezelfde eenheidsworst. Geef mij maar de periode waarin iedereen – van Ennio Morricone over Jerry Goldsmith tot John Williams – zijn eigen geluid had.

STAR WARS IN CONCERT

30/3, Sportpaleis, Antwerpen. Tickets & info: www.teleticketservice.com

Door Steven Tuffin

‘Goede musici kunnen niet faken. Je kunt op één dag geen vijftig muzikale orgasmen beleven.’