De Amerikaanse literaire held John Cheever is al lang dood en begraven, maar zijn debuutroman Kroniek van de familie Wapshot knalt nog steeds van het blad. Of hoe goeie literatuur de eeuwige jeugd heeft.

In fel contrast met het oorverdovende gekwaak over rampspoed en apocalyps in de boekenwereld, blijven bepaalde uitgeverijen naarstig en koppig oerdegelijke literatuur uitgeven, dwars tegen alle hypes, modes en hipheden in. Hoe anders dan ‘moedig’ kun je de eerste Nederlandstalige uitgave van John Cheevers debuutroman uit 1957 betitelen? Niet dat je er iets van merkt, van die halve eeuw; Kroniek van de familie Wapshot heeft nog niks van zijn sprankeling verloren en zou zich makkelijk in het huidige tijdsgewricht staande kunnen houden. Nog springlevend zijn Cheevers personages. Hun strapatsen in het vroege Amerikaanse suburbia schilderen nog steeds een glimlach om je lippen.

Plaats van gebeuren: het fictieve havenstadje St. Botolphs, waar de familie Wapshot krampachtig het hoofd boven water tracht te houden. Terwijl veerman Leander Wapshot krabbelt om wat plezier en geld uit zijn leven te puren, zijn zijn zonen, Moses en Coverly, voor de rijkdom bestemd; het familiefortuin, beheerd door de hekserige nicht Honora, komt hen toe, zij het onder één voorwaarde: pas wanneer ze voor mannelijk nageslacht hebben gezorgd, kunnen ze de erfenis innen. Hoe moeilijk kan dat zijn? Zeker de potente Moses vindt voldoende vrouwelijk schoon op zijn pad om er de ware uit te pikken, en Cheever steekt het lot nog een handje toe door de bekoorlijke Rosalie in de havenstad te doen stranden. Terwijl de brave Coverly nog wat dubt over het juiste meisje, laat Moses er geen gras over groeien; een heroïsch zeiltochtje met Rosalie eindigt in een ledikant en de erfenis lijkt binnen. Maar dat is buiten Honora gerekend, die inspanning voor haar geld wil, en ze stuurt Moses naar New York, waar hij van nul mag beginnen. Omdat Coverly zijn broer niet kan missen, smokkelt hij zichzelf mee. Ze raken gescheiden en beiden beginnen aan vreemde carrières, de een als geheim agent, de ander als pionier in de ponsenkaartindustrie (zeg maar Apple en IBM avant la lettre). Het voorziet hen van geld en roem, maar de dames blijven altijd net buiten handbereik en een nieuwe mannelijke Wapshot laat op zich wachten.

Afgewisseld met hun queeste laat Cheever vader Leander aan het woord, die in hortend steno zijn memoires schrijft. Oppervlakkig een brave man, vanbinnen een getroebleerde geest met een rijk (of ingebeeld?) verleden. Juist daar toont Cheever zijn talent. De écriture brut schrijnt met het vloeiend vertelde, en vaak in kolder gedrenkte verhaal van de twee gebroeders die door Cheever van hot naar her worden gestuurd zonder dat het ongeloofwaardig wordt – ondanks de kastelen en raketbasissen. En eigenlijk is deze ludieke odyssee van de liefde maar een kapstok waar Cheever onderliggende thema’s aan ophangt: de opkomende middenklasse die zich een plek zoekt in het Amerika van de jaren vijftig, de nakende seksuele bevrijding en Cheevers eigen worsteling met zijn biseksualiteit. Maar het is vooral Cheevers vitale stijl en zijn oog voor detail dat zoveel leesplezier verschaft. Lentefris, ook na vijftig jaar. RODERIK SIX

KRONIEK VAN DE FAMILIE WAPSHOT ****

John Cheever, Van Gennep (originele titel: The Wapshot Chronicle), 333 blz., ? 19,90.

RODERIK SIX

CENTRALE ZIN

HIJ HAD ER VOL BEGEERTE OVER GEDACHT OM MET EEN PEDERAST IN ZEE TE GAAN EN VENUS HAD HEM HAAR NAAKTE RUG TOEGEKEERD EN WAS VOORGOED UIT ZIJN LEVEN VERDWENEN.