Het courtroom-drama is al minstens zo oud als de sprekende film. De feiten, niets dan de feiten in 100 films over fictieve en waar gebeurde rechtszaken. Door Patrick Duynslaegher

1. The Trial of Mary Dugan (1929; Bayard Veillier) Voor zijn eerste sprekende hoofdfilm koos MGM meteen voor de verfilming van een rechtbankdrama.

2. M (1931; Fritz Lang) De Berlijnse onderwereld berecht zelf een kindermoordenaar (Peter Lorre).

3. Fury (1936; Fritz Lang) Vals beschuldigd van moord wordt Spencer Tracy bijna gelyncht door een volksgerecht.

4. The Life of Emile Zola (1937; William Dieterle) Paul Muni als de Franse romancier die het tijdens een antisemitisch (schijn)proces opneemt voor legerkapitein Dreyfus.

5. They Won’t Forget (1937; Mervyn LeRoy) Vroege aanklacht tegen de schandaalsfeer die de rechtspraak verpest. Toen al.

6. Young Mr. Lincoln (1939; John Ford) De toekomstige president (Henry Fonda) verdedigt als plattelandsadvocaat een van moord verdachte onschuldige.

7. Vredens dag (1943; Carl T. Dreyer) Religieus middeleeuws gerechtsdrama waarin een vrouw haar schoondochter van hekserij beschuldigt.

8. The Ox-Bow Incident (1943; William Wellman) Henry Fonda wil het lynchen verhinderen in deze aanklacht tegen blinde volkswoede.

9. The Paradine Case (1947; Alfred Hitchcock) Hitchcocks enige courtroom-drama, met Gregory Peck als jonge advocaat die toegroeit naar de van echtelijke moord beschuldigde Alida Valli.

10. The Lady from Shanghai (1948; Orson Welles) Everett Sloane is de advocaat die zichzelf oproept én ondervraagt als getuige ten laste.

11. Justice est faite (1950; André Cayatte) Vrouw staat terecht wegens euthanasie op ongeneeslijk zieke geliefde.

12. Adam’s Rib (1950; George Cukor) Met elkaar getrouwde openbare aanklager (Tracy) en advocate (Hepburn) zetten hun gekibbel op de rechtbank thuis rustig verder.

13. Rashomon (1951; Akira Kurosawa) Vier getuigen geven elk hun verslag van de waarheid over een moorddadige verkrachting.

14. Nous sommes tous des assassins (1952; André Cayatte) Kansarme misdadige broers wachten in de gevangenis op mogelijke gratieverlening. Pamflet tegen de doodstraf.

15. The Caine Mutiny (1954; Edward Dmytryk) Een krankzinnige kapitein (Humphrey Bogart) die aanleiding gaf tot muiterij wordt door de krijgsraad berecht.

16. The Court-Martial of Billy Mitchell (1955; Otto Preminger) Een generaal (Cary Cooper) die voor erkenning van de luchtmacht ijvert, staat wegens openlijk verzet terecht.

17. Trial (1955; Mark Robson) Rechtszaak tegen Mexicaans jongetje als (anti)communisten-allegorie.

18. Beyond a Reasonable Doubt (1956; Fritz Lang) Een journalist (Dana Andrews) doet zich schuldig voor om zwakten in het juridisch systeem bloot te leggen, maar kan na zijn veroordeling zijn onschuld niet meer bewijzen.

19. Twelve Angry Men (1957; Sidney Lumet) Als enige twijfelt Henry Fonda aan de schuld van een 16-jarige beticht van vadermoord, maar een voor een weet hij zijn medejuryleden voor zijn zaak te winnen.

20. Witness for the Prosecution (1957; Billy Wilder) Marlene Dietrich als getuige à charge, maar met verborgen agenda. Naar een toneelstuk van Agatha Christie.

21. I Want to Live (1958; Robert Wise) Een prostituee (Susan Hayward) wordt van moord beschuldigd en gaat naar de gaskamer.

22. Compulsion (1959; Richard Fleischer) Reconstructie van de beruchte Leopold-Loeb zaak uit 1924, toen twee studenten een jonge medestudent vermoordden voor de intellectuele kick.

23. Anatomy of a Murder (1959; Otto Preminger) Gedetailleerde studie van procedures tijdens een rechtszaak tegen een luitenant, beschuldigd van moord op de verkrachter van zijn vrouw. Met James Stewart.

24. The Trials of Oscar Wilde (1960; Ken Hughes) Wilde (Peter Finch) klaagt de vader van een vriendje aan wegens laster, maar wordt zelf van sodomie beschuldigd.

25. Sergeant Rutledge (1960; John Ford) Het proces tegen een zwarte cavaleriesoldaat (Woody Strode) brengt racistische vooroordelen aan het licht.

26. Inherit the Wind (1960; Stanley Kramer) Proces tegen een leerkracht die Darwin boven de bijbel stelt. Met Kirk Douglas.

27. La vérité (1960; Henri-Georges Clouzot) Brigitte Bardot als amorele moordenares die tijdens een rechtszaak tot zelfmoord wordt gedreven.

28. Judgment at Nuremberg (1961; Stanley Kramer) Dramatisch verslag van het monsterproces tegen Duitse oorlogsmisdadigers.

29. The Children’s Hour (1961; William Wyler) Twee leraressen (Audrey Hepburn en Shirley MacLaine) worden aangeklaagd wegens lesbische affaire.

30. Le Septième juré (1961; Georges Lautner) Rechtbankdrama met veel kritiek op de hypocriete goegemeente.

31. Victim (1961; Basil Dearden) Dirk Bogarde als een Engels advocaat die omwille van zijn homoseksualiteit wordt gechanteerd.

32. To Kill a Mockingbird (1962; Robert Mulligan) Advocaat Gregory Peck komt in Alabama anno 1932 op voor de rechten van een zwarte beschuldigd van verkrachting op een blank meisje.

33. The Trial (1962; Orson Welles) Barokke verfilming van Kafka’s roman over een kantoorklerk (Anthony Perkins) die nooit te weten komt waarvan hij wordt beschuldigd.

34. Le proces de Jeanne d’Arc (1962; Robert Bresson) Proces wegens godslastering tegen de maagd van Orleans.

35. Le glaive et la balance (1963; André Cayatte) Juridisch vraagstuk rond de onschuld van een van de drie beschuldigden van moord op een ontvoerd kind.

36. Death By Hanging (1968; Nagisa Oshima) Vernietigende aanklacht tegen de doodstraf rond de zaak van een Koreaans student die een Japans meisje verkracht en vermoordt.

37. L’Aveu (1970; Costa-Gavras) Tsjechische politicus Arthur London (Yves Montand) wordt slachtoffer van stalinistische schijnprocessen.

38. Mourir d’aimer (1971; André Cayatte) Dramatisering van de beruchte affaire-Gabrielle Russier, de jonge lerares (Annie Girardot) die gearresteerd werd voor verleiding van haar vroegrijpe leerling.

39. The Trial of the Cattonsville Nine (1972; Gordon Davidson) Filmbewerking van een toneelstuk van Daniel Berrigan over een geruchtmakend proces van anti-Vietnambetogers die legeroproepen verbrandden.

40. Verdict (1974; André Cayatte) Jean Gabin als onbuigzame rechter wiens zoon wordt ontvoerd om een uitspraak te beïnvloeden.

41. The Memory of Justice (1975; Marcel Ophuls) Vertrekkend van het Neurenberg-tribunaal onderzoekt Ophuls een soortgelijke nationale schuld in Algerije en Vietnam.

42. The Man in the Glass Booth (1975; Arthur Hiller) Op de zaak Eichmann geïnspireerde toneelverfilming waarin een industrieel (Maximilian Schell) wegens nazi-misdaden in Israël terechtstaat.

43. The Trial of Lee Harvey Oswald (1977; David Greene) Wat zou er gebeurd zijn mocht Kennedy-moordenaar Oswald (Ben Gazarra) zelf niet zijn vermoord, maar terechtstond voor zijn daad?

44. Le pull-over rouge (1979; Michel Drach) Filmversie van de opzienbarende Ranucci-affaire: jongeman wordt onder druk van openbare opinie en ondanks gebrek aan bewijs ter dood gebracht.

45…. And Justice for All (1979; Norman Jewison) Satire op corrupte rechtspraak, met Al Pacino als witte ridder van de advocatuur.

46. Mijn Vriend (1979; Fons Rademakers) Reconstructie van de zaak- Jespers, de Gentse rechter die zelf werd beschuldigd van moord (verdrinking in bad) op zijn echtgenote.

47. The Trials of Alger Hiss (1979; John Lowenthal) Deze documentaire heropent het onderzoek naar de medewerker van Roosevelt die in 1949 terechtstond voor spionage voor de communisten.

48. Breaker Morant (1980; Bruce Beresford) Waar gebeurd verhaal van drie Australische soldaten die omwille van Brits politiek opportunisme voor de krijgsraad verschijnen.

49. Le Retour de Martin Guerre (1981; Daniel Vigne) Teruggekeerde echtgenoot moet tijdens middeleeuwse rechtszaak zijn identiteit proberen te bewijzen.

50. The Verdict (1982; Sidney Lumet) Dronken advocaat Paul Newman herpakt zich in een rechtsgeding tegen medische wanpraktijken.

51. The Star Chamber (1983; Peter Hyams) Een geheim genootschap van rechters rekent zelf af met misdadigers die wegens procedurefouten vrijuit zijn gegaan. Met Michael Douglas.

52. The Tokyo Trial (1983; Masaki Kobayashi) Vier en een half uur archiefmateriaal over het tribunaal voor Japanse oorlogsmisdadigers.

53. A Soldier’s Story (1984; Norman Jewison) Zwarte officier stuit op racistisch verzet tijdens zijn onderzoek naar een moord in een opleidingskamp.

54. Stammheim (1985; Reinhard Hauff) Omstreden docudrama over het proces tegen leden van de Rote Armee Fraktion.

55. Jagged Edge (1985; Richard Marquand) Advocate Glenn Close wordt verliefd op haar cliënt (James Bridges).

56. Agnes of God (1985; Norman Jewison) Gerechtspsychiater (Jane Fonda) moet uitmaken of de non die haar boreling wurgde, gestoord, heilig of moordzuchtig is.

57. Dance with a Stranger (1985; Mike Newell) Biopic van Ruth Ellis (Miranda Richardson) die de geschiedenis inging als de laatste vrouw die in Engeland tot de strop werd veroordeeld.

58. Legal Eagles (1986; Ivan Reitman) Machtige advocaat (Robert Redford) helpt raadsvrouwe (Debra Winger) in zaak van brandstichting en schilderijendiefstal.

59. Suspect (1987; Peter Yates) Advocate Cher sluit voor de goede zaak een geheim verbond met jurylid Dennis Quaid.

60. Nuts (1987; Martin Ritt) Luxeprostituee staat terecht voor doodslag en vecht om toerekeningsvatbaar te worden verklaard. Barbra Streisand toerekeningsvatbaar ? You must be kidding!

61. A Cry in the Dark (1988; Fred Schepisi) Meryl Streep als de meest gehate vrouw van Australië die terechtstaat voor overacting (grapje!) en moord op haar baby.

62. Rampage (1988; William Friedkin) Serial killer-thriller rond de kwestie van doodstraf voor geestesgestoorden.

63. The Caine Mutiny Court-Martial (1988; Robert Altman) Altmans remake (voor tv) van de klassieker, met Brad Davis in de Bogey-rol.

64. The Accused (1988; Jonathan Kaplan) ‘ Blame the victim‘: Jodie Foster spant proces in tegen haar verkrachter, maar heeft het volgens de verdediging zelf gezocht.

65. The Thin Blue Line (1988; Errol Morris) Morris bewees met deze documentaire de onschuld van een ter dood veroordeelde zwerver. Vonnis werd herroepen en slachtoffer van gerechtelijke dwaling vrijgesproken.

66. The Music Box (1989; Costa-Gavras) Advocate Jessica Lange verdedigt haar van oorlogsmisdaden betichte vader (Armin Mueller-Stahl).

67. A Short Film About Killing (1989; Krzysztof Kieslowski) Meest radicale hoofdstuk uit De Decaloog: een dubbele aanklacht tegen de doodstraf.

68. True Believer (1989; Joseph Ruben) Een marginale advocaat (James Woods) neemt de verdediging op van een Koreaan die al acht jaar onschuldig in de cel zit.

69. A Dry White Season (1989; Euzhan Palcy) Anti-apartheidsfilm met Marlon Brando als advocaat, gespecialiseerd in mensenrechten.

70. Reversal of Fortune (1990; Barbet Schroeder) Steradvocaat Dershowitz verdedigt Claus von Bulow (Jeremy Irons) voor de insulinevergiftiging van zijn vrouw (Glenn Close).

71. Presumed Innocent (1990; Alan Pakula) Legal thriller waarin een officier van justitie (Harrison Ford) zelf van moord wordt beschuldigd.

72. Let Him Have It (1991; Peter Medak) Waar gebeurd tragisch levensverhaal van Derek Bentley, een achterlijke jongen, veroordeeld voor een moord waar hij nauwelijks iets mee te maken had.

73. Class Action (1991; Michael Apted) Gene Hackman klaagt fabricagefout bij auto’s aan, terwijl zijn vervreemde dochter (Mary Elizabeth Mastrantonio) de belangen van het automerk verdedigt.

74. The Firm (1991; Sydney Pollack) Jonge briljante jurist (Tom Cruise) wordt gerekruteerd door een firma in dienst van de maffia.

75. A Few Good Men (1992; Rob Reiner) Gladde Harvard-advocaat (Tom Cruise) verdedigt twee jonge mariniers, beticht van moord.

76. Body of Evidence (1992; Uli Edel) Madonna heeft haar minnaar, een oude miljardair met hartproblemen, vermoord. Haar lichaam is het moordwapen.

77. Philadelphia (1993; Jonathan Demme) Advocatenkantoor wordt voor de rechter gesleept wanneer het een werknemer met aids (Tom Hanks) ontslaat.

78. Guilty as Sin (1993; Sidney Lumet) Ambitieuze advocate (Rebecca DeMornay) twijfelt aan de onschuld van haar cliënt (Don Johnson).

79. The Trial (1993; David Jones) Kafka’s Der Prozess bewerkt door Harold Pinter, met Kyle MacLaghlan als Jozef K.

80. In the Name of the Father (1993; Jim Sheridan) Reconstructie van de ‘Guildford Four’, een pijnlijke bladzijde uit de Britse rechtspraak. Met Daniel Day-Lewis.

81. The Client (1994; Joel Schumacher) Advocate (Susan Sarandon) neemt een jongen in bescherming die getuige was van de zelfmoord van maffia-advocaat.

82. Losing Isaiah (1995; Stephen Gyllenhaal) Gewezen crackverslaafde (Halle Berry) vecht in de rechtszaal om haar kind terug te krijgen van de adoptiemoeder (Jessica Lange).

83. Primal Fear (1996; Gregory Hoblit) Gehaaide advocaat (Richard Gere) verdedigt jonge stotteraar (Edward Norton) die de aartsbisschop van Chicago vermoordde.

84. The Juror (1996; Brian Gibson) Demi Moore zetelt in de jury van een maffiaproces en gaat er aan als ze haar collega’s niet tot een vrijspraak weet te bewegen.

85. The Chamber (1996; James Foley) Gene Hackman wacht op zijn executie terwijl kleinzoon en raadsman Chris O’Donnell het zwarte schaap in de familie probeert te redden. Naar John Grisham.

86. A Time to Kill (1996; Joel Schumacher) Matthew McConaughey verdedigt de zwarte die de verkrachters van zijn dochter neerknalde. Naar John Grisham.

87. Sleepers (1996; Barry Levinson) Dustin Hoffman verdedigt twee gangsters voor de moord op de man (Kevin Bacon) die hen als adolescent folterde en misbruikte.

88. The Crucible (1996; Nicholas Hytner) Verfilming van Arthur Millers toneelstuk over een heksenproces in 1692 in Salem, Massachusetts.

89. The Sweet Hereafter (1979; Atom Egoyan) Advocaat Ian Holm wil de nabestaanden van slachtoffers van een busongeval een schadeclaim aansmeren.

90. 12 Angry Men (1997; William Friedkin) Voor tv gemaakte remake van de courtroom-klassieker van Sidney Lumet.

91. The Rainmaker (1997; Francis Coppola) Groentje Matt Damon neemt het op tegen verzekeringsmaatschappij. Beste John Grisham-verfilming totnogtoe.

92. Red Corner (1997; Jon Avnet) Richard Gere als Amerikaanse zakenman die slachtoffer wordt van Chinese rechtspraak.

93. Amistad (1997; Steven Spielberg) Proces van 53 Afrikaanse slaven die zich meester maakten van hun Spaans schip beroert de Amerikaanse publieke opinie anno 1830.

94. The Devil’s Advocate (1997; Taylor Hackford) Al Pacino als de diabolische opperadvocaat die jonge rekruut Keanu Reeves in bekoring leidt.

95. A Civil Action (1999; Steven Zaillian) John Travolta klaagt grote bedrijven aan verantwoordelijk voor leukemie van kinderen.

96. The Hurricane (1999; Norman Jewison) Waar gebeurd verhaal van Afro-Amerikaanse kampioen middengewichten Rubin ‘Hurricane’ Carter (Denzel Washington) die twintig jaar in de nor gedraaid werd voor een moord die hij niet beging.

97. Erin Brockovich (2000; Steven Soderbergh) Julia Roberts en Albert Finney dagen bedrijf verantwoordelijk voor watervergiftiging voor de rechter.

98. I Am Sam (2002; Jessie Nelson) Michelle Pfeiffer als advocate van een achterlijke man (Sean Penn) die niet wil gescheiden worden van zijn tienerdochter.

99. Capturing the Friedmans (2003; Andrew Jarecki) Documentair onderzoek over vader en zoon beschuldigd van pedofilie.

100. Runaway Jury (2004; Gary Fleder) Jonge idealist (John Cusack) wurmt zich in de jury om een proces te manipuleren tegen de sigarettenindustrie. Naar John Grisham.

Patrick Duynslaegher

‘Elke getuigenis is dramatiek in zijn meest pure, meest complexe en meest ongekunstelde vorm.’

‘Een advocaat treedt doorgaans niet alleen op als acteur, maar ook als costumier en als regisseur.’

‘Rechtszaakdrama teert op een eenvoudige, gemakkelijk te herhalen formule. Vandaar het overaanbod.’

‘SOMMIGE Cliënten verbaasden er zich over dat ik nooit ‘objection your honour!’ riep.’