Te bed of niet te bed

Op zijn 25e verjaardag kruipt Malcom in bed om er de komende twintig jaar niet meer uit te komen. Dat is de essentie van het zowel pijnlijke als lachwekkende debuut van multitalent David Whitehouse.

David Whitehouse,

Contact (origineLe titeL: Bed), 295 blz., euro 19,95.

De jongere broer van Malcolm – Mal voor de vrienden – is de naamloze verteller die lijdzaam toekijkt hoe zijn moeder Mal tot walvisproporties vetmest terwijl zijn vader zich op zolder verbergt om aan een geheim project te knutselen. En dan is er nog Lou, het meisje op wie beide broers verliefd zijn. Als planeten trekken alle gezinsleden lome baantjes rond Malcom, die elke dag aan zwaarte(kracht) wint. Aan de slaapkamermuur hangt een optelklok die ongenadig de uren, dagen en jaren uitrekent.

Terwijl Malcom uitdijt en een mediahype wordt, probeert zijn jongere broer – altijd wordt hij aangesproken als ‘de broer van’ – tevergeefs een eigen leven te leiden. Even lijkt hij zich van al dat lillende vlees te kunnen losrukken als hij samen met Lou naar Amerika reist, waar een oudere vrouw hen onder haar hoede neemt. Ook zij heeft haar man de dood in gevoederd en een verblijf van een paar weken groeit uit tot jaren – alsof Hans en Grietje onderdak vinden bij een goedaardige heks. Maar net zoals Karl Rossmann in Kafka’s Amerika al mocht ondervinden: vluchten kan, ontsnappen niet. Malcoms doodsbed lonkt. De klok tikt.

De hamvraag is natuurlijk: waarom? Wat bezielt Malcom om zijn gezin met zoveel inertie te gijzelen? Wil hij zijn ruziënde ouders bij elkaar houden? Weigert hij te beantwoorden aan de torenhoge verwachtingen die de hedendaagse ratrace ons oplegt? Of is het banaal liefdesverdriet? Debutant Whitehouse laat de antwoorden wijselijk in het midden en focust op de gezinsrelaties. Handig heen en weer zappend doorheen de tijd, toont hij hoe elk familielid een molensteen meetorst. Lou wil haar rouwende vader krampachtig redden van de eenzaamheid, Malcoms vader moet op zijn beurt een ramp uit zijn tijd als liftenbouwer verwerken en de verteller staat al zijn hele leven in de almaar wassende schaduw van zijn excentrieke broer. En zit Malcom niet gevangen in zichzelf? Al tijdens zijn jeugd had hij de onweerstaanbare drang om de sociale conventies op de proef te stellen door naakt in het openbaar te verschijnen. Misschien blijft hij noodgedwongen zijn eigen karikatuur belichamen, omdat hij nu eenmaal voor niets anders deugt. Alleen de moederfiguren zijn bij Whitehouse eendimensionaal: ze bestaan slechts om te koken en hun kroost als ganzen badkuipen eten door de strot te rammen.

Enkel bij het uitgangspunt – dikke man ligt hele roman in bed – moet je even aan de 19e-eeuwse Oblomov denken, daarna wordt die referentie talentvol uitgewist. Whitehouse zet een beklemmend drama neer over de vernietigende kracht van de liefde. Met je debuut een klassieke Rus de vergetelheid induwen, het is niet iedereen gegeven. Whitehouse doet het met verve. Roderik Six

SLeuteLzin: Toekijken hoe iemand sterft, dat is liefde.