Peter van Dongen
1 Waarom heb je Familieziek verstript in plaats van een eigen verhaal te vertellen?
Peter van Dongen: Adriaan van Dis heeft het me negen jaar geleden zelf gevraagd. Hij kende mijn werk al een tijdje. Hij was in 2003 in een tv-programma te gast waarin ook mijn Indonesiëstrip Rampokan ter sprake kwam en hij heeft die toen meegepikt. Adriaan vond me de geknipte persoon om Familieziek in een strip om te zetten, omdat hij me niets hoefde uit te leggen over Indonesië. Toen hij het me vroeg, was mijn zoontje net geboren, waardoor ik me niet meer kon concentreren op een eigen Indonesiëverhaal. Het project waaraan ik werkte, ging net zoals Familieziek over immigratie. Ik had het boek trouwens al gelezen voor Van Dis het me vroeg.
2 Hoe is de samenwerking verlopen?
Van Dongen: ‘Burn the book’, zei hij. Hij heeft me vrijgelaten. Onze geschiedenissen zijn vergelijkbaar. Er zijn in ons beider families mensen onthoofd. De moeder van Adriaan had drie dochters uit een eerder huwelijk en mijn moeder had twee zussen. Dat nodigde uit om persoonlijke dingen in de strip te verwerken. Zo krijgt de vader een flashback over een scheepsramp en zit er in de strip ook een scène in een bunker die je niet in de roman vindt. In de roman oefent de vader met de zoon schuinschrift aan tafel, in de strip gaan ze naar het strand en schrijven ze ook in het zand. Daar kom ik tot de essentie, want ze schrijven het woord ‘rechtsherstel’. Om dat herstel te verkrijgen, schreef de vader van Adriaan lange brieven naar verzekeringsmaatschappijen. Het eerste verhaal, waarin de moeder voor de zoveelste keer haar koffers pakt, heb ik dan weer vrij letterlijk gevolgd.
3 Is het koloniale verleden in Indonesië nog actueel in Nederland?
Van Dongen: Het komt nu weer in de picture. Het NIOD, het Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies, voert op vraag van de regering een nieuw onderzoek naar het geweld in Nederlands-Indië. Maar er is ook veel onwetendheid. Toen ik jong was, werd er op school niet over gesproken. Nu is het veel beter. De herinnering wordt ook in stand gehouden door mensen zoals ik. Toen de Indische Nederlanders in Nederland werden opgevangen, noemde men ze ‘dubbelebonnenvreters’, profiteurs. Weinig mensen weten dat ze alles aan de Nederlandse regering moesten terugbetalen. Zestig tot zeventig procent van hun loon werd ingehouden. Die mensen kregen geen ruimte om hun verhalen te vertellen. De verwerking van de oorlog in Europa beheerste alles in Nederland. Wanneer Indische mensen klaagden, kregen ze te horen: ‘Niet zeuren, want bij jullie scheen de zon.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
