MIZOGUCHI TOONT HET ONZICHTBARE. DE DIGITALE UITGAVE IN PRACHTIG GERESTAUREERDE PRINTS VAN DE LATE MEESTERWERKEN VAN MIZOGUCHI IS HET CINEFIEL EVENEMENT VAN HET JAAR.

FILMS: **** extra’s: ****

(Opening; Franse import)

Films. Mizoguchi. Hij is een van die mythische namen die het hart van de filmfan sneller doen kloppen. Samen met Akira Kurosawa en Yasujiro Ozu is Kenji Mizoguchi een van de grote meesters van de Japanse cinema. Het ontbreekt zijn dweepzuchtige bewonderaars inderdaad niet aan superlatieven. Zonder verpinken poneerde de Franse filmhistoricus Jean Douchet dat ‘Kenji Mizoguchi voor de film is wat Johann Sebastian Bach voor de muziek is, Cervantes voor de literatuur, Shakespeare voor het theater en Titiaan voor de schilderkunst.’ (Excusez du peu!)

Mizoguchi maakte tussen 1922 en 1956 (jaar van zijn dood) bijna negentig films. De meeste van zijn stille films zijn helaas verloren gegaan. Onder kenners heerst onenigheid over wat nu precies zijn grootste periode was. Een harde kern zweert hoofdzakelijk bij zijn films uit de jaren dertig (zoals Zusters van Gion en De Vertelling van een laatbloeiende chrysant), terwijl vooral Franse exegeten zijn latere periode uitroepen tot de jaren van grootste bloei en meest sublieme cinematografische expressie. De Franse uitgever Opening bundelde nu negen films uit die latere periode in twee boxen. Ze omvatten zeven historische drama’s: Miss Oyu (1951), La Vie de O-Haru, femme galante (1952) , Les Contes de la lune vague après la pluie (1953), Les Amants crucifiés (1954), L’Intendant Sansho (1954), L’Impératrice Yang Kwei Fei (1955) en Le Héros sacrilège (1955); en twee hedendaagse verhalen: Les Musiciens de Gion (1935) en La Rue de la honte (1956).

Mizoguchi was een regisseur met een bijzonder karakteristieke stijl en thematiek – onafscheidbaar trouwens. Zijn grote thema was het lot van de vrouw in de Japanse samenleving. Mizoguchi, wiens zuster een geisha was en die in zijn jonge jaren de rosse buurten van Tokio en Kobe afschuimde, was geobsedeerd door prostituees (het fameuze laatste shot van zijn finale film toont een meisje dat tijdens haar eerste dag in het bordeel de toeschouwer wenkt). Meer in het algemeen toonde hij met groot inlevingsvermogen vrouwen die zich in een situatie van onderdrukking bevinden of proberen in de wereld vooruit te komen. Of de verhalen nu spelen in het Meiji-tijdperk of een hedendaagse setting hebben, Mizoguchi schildert in zijn melodrama’s zeer heftige emotionele conflicten, stormachtige en tragisch aflopende liefdes en seksuele hartstochten.

Enerzijds kenmerken zijn films zich door sensualiteit, wreedheid en een scherpe kijk op sociale verhoudingen die gedomineerd worden door geldhandel. Anderzijds straalt de gebeeldhouwde perfectie van zijn shots ook sereniteit uit en een verborgen mystiek. Mizoguchi is een meester in de organisatie van plan-séquences. Liefst beschrijft hij de handelingen in lange totalen die een zekere afstandelijkheid creëren. Met close-ups springt hij zuinig om; het spel met licht en kleur (zoals in de oogstrelende zeldzame kleurenfilms L’Impératrice Yang Kwei Fei en Le Héros sacrilège) kan rijk extravagant zijn. De camera beweegt veel, afwisselend zijn die bewegingen ‘onzichtbaar’ of juist zeer opmerkelijk, zoals in zijn geroemde rijders en dolly-shots. Van een Mizoguchi-film gaat een overweldigende schoonheid uit, zonder dat je hem ooit van mooifilmen kan beschuldigen, want elke stilistische keuze is moreel en ethisch onderbouwd.

Extra’s. Ook het bonusmateriaal is à la hauteur. Jean Douchet analyseert de geraffineerde kunst van Mizoguchi; Noel Simsolo leidt elke film deskundig in en voegt er nog twee documentaires aan toe met de visie van critici en regisseurs. De recensenten gaan in op de grondbeginselen van zijn ongeëvenaarde mise-en-scène, de sacrale dimensie in zijn werk, de ongelooflijke kracht van de geweldscènes (de ontvoering in L’Intendant Sansho), de verhouding tussen geld en sentiment (een motief dat ook het werk van Godard en Bresson domineert). Volgens Chabrol slaagt de auteur van De Gekruisigde Geliefden erin om ‘het onzichtbare te tonen’. Patrick Duynslaegher

Patrick Duynslaegher