Koen Vanmechelen maakte al kunst over de pandemie voor die begon: ‘Ik ben altijd in crisis’

Koen Vanmechelen: 'De grote crisis ontstaat voor we ons ervan bewust zijn.'
Laurens De Jaegher Medewerker KnackFocus.be

De kunstenaar is niet verheven boven de mens. En de mens niet boven de natuur. Artiest Koen Vanmechelen pleit voor bescheidenheid: we moeten wat meer naar kippen kijken. En naar elkaar.

Kunstenaar Koen Vanmechelen zag zijn expo’s in het binnen- en buitenland in het water vallen onder de druk van de coronacrisis. De kinderrechtendagen die hij mee organiseerde in België moesten eraan geloven, net zoals de cosmocafes in Rabat, Bangkok en Londen. Die laatste zijn gesprekken over mensenrechten die hij in verschillende landen organiseert. Maar daarvoor hoef je helemaal je deur niet uit, leren we nu op de harde manier. Vanmechelen gaat nu vanuit zijn huiskamer in gesprek met de wereld.

De artiest zoekt al even crisis op. Al van voor het coronavirus de wereld in greep houdt. Volgens Vanmechelen is de huidige pandemie te herleiden tot het eeuwenoude conflict tussen natuur en cultuur. Nature en nurture, in het feministisch en psychologisch discours. De conceptuele kunstenaar laat zich vaak inspireren door de natuur. In zijn Cosmopolitan Chicken Project kruiste hij kippenrassen uit verschillende landen om te tonen hoe diversiteit ons kan beïnvloeden. Ook als we het over de huidige gezondheidscrisis hebben, vindt Vanmechelen een conclusie in het kippenhok.

Nu zo goed als het hele land stil is, gaat u vanuit uw woonkamer in conversatie met de wereld.

Vanmechelen: Ik wil praten met mensen over hun situatie en dingen meedelen die niet iedereen weet of die het nieuws niet halen. In België hebben we een sterk sociaal netwerk, maar in andere landen worden grenzen gesloten en komen militairen op straat. Het is heel belangrijk om te blijven communiceren. Ik bekijk alles als kunst: ook praten en gedachten uitwisselen.

Uw kunst zoekt de delicate balans op tussen cultuur en natuur. De mens dringt zich bij die laatste alsmaar meer op.

Vanmechelen: Daar gaat Cosmopolitan Chicken Project over. Geloof het of niet: ons profiel lijkt op dat van de kip. Als je graag de toekomst leest, moet je kijken naar wat er met de kippen gebeurt. De kip is samen met de mens het meest gedomesticeerde dier dat op deze planeet rondloopt. Hoeveel keer hebben we kippen, die zo geglobaliseerd zijn, al moeten ophokken om te vluchten voor een of ander virus? Wij zijn als mens ook heel globaal actief. We vergeten dat wij ook maar een onderdeel zijn van de natuur. De mens bestiert of bezit de natuur helemaal niet. De natuur schrijft zijn eigen wetten. Als wij ons daar als mens boven wanen, komen we vroeg of laat in de miserie. Zoals nu. Zolang we geen goede balans vinden, stuiten we op dit soort zaken. Maar dat kan ook als we wel een balans vinden. De natuur is onvoorspelbaar.

Je zal het maar meemaken: een president die niet luistert naar de wetenschap

Kunnen we dit soort situaties voorkomen?

Vanmechelen: De grote crisis ontstaat voor we ons ervan bewust zijn. Het virus woekert in de onwetendheid. We kunnen nooit alles voorzien. Maar we weten wel veel, waarom wordt die kennis niet meer gedeeld? We weten waar de gevaren zitten en wat er eventueel zou kunnen ontstaan. We moeten beter luisteren naar de vakgebieden die ons daar iets over kunnen vertellen. Vandaag is dat de wetenschap. Ik ben heel blij dat de wetenschap het van de politiek overneemt op dit moment. Je zal het maar meemaken: een president die niet luistert naar de wetenschap. Ik laat mij als kunstenaar ook omringen door andere vakgebieden. Zo kunnen nieuwe ideeën ontstaan.

Denkt u dat de mens, eens dit voorbij is, geleerd zal hebben dat hij niet boven de natuur staat?

Vanmechelen: Ik waag me niet aan voorspellingen. Maar als er ons als mensen iets onderscheidt van dieren, is het wel hoe we instaan voor elkaar. Er ontstaat vandaag heel veel generositeit. De vraag is of we die generositeit ook op een bepaalde manier in ons systeem kunnen gieten.

Biedt de coronacrisis u ook inzichten voor nieuwe werken?

Vanmechelen: Ik maakte al tentoonstellingen waarin dit soort crisissen naar boven komen. Heel wat curatoren vragen mij nu of ik kunst aan het maken ben over de coronacrisis. Maar ik heb de werken gemaakt nog voor de crisis begon. En bovendien: ik leef in crisis, ik ben altijd in crisis.

Hoe ziet u de toekomst voor uzelf als kunstenaar?

Vanmechelen: Ik denk dat ik als kunstenaar zelf ook muteer. Op alles wat gebeurt, zo ontstaan nieuwe dingen – wat niet wil zeggen dat die altijd succesvol zijn. De kunstenaar is niet verheven boven de mens. In de eerste plaats ben ik een mens.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content