Langzaam maar zeker zijn in Afrika eigen esthetische en culturele codes ontstaan. Dat fotografie daarin een belangrijke rol speelt, blijkt in Bozar.
Terwijl de Afrikaanse gemeenschap in Matonge feest vierde, openden in Bozar drie fototentoonstellingen de deuren.
In het afschudden van het koloniale juk speelde ook de fotografie een belangrijke rol. De voorbije vijftig jaar slaagde de Afrikaanse gemeenschap er steeds meer in om zichzelf te tonen. Ze leerden terug naar zichzelf kijken door eigen codes te hanteren in hun foto’s. Het koloniale westen overheerst niet langer de beeldvorming.
Hoe die exotische clichés vervielen en het echte Afrika naar boven kwam, toont ‘Een bruikbare droom’ in de Terarkenzaal. De titel ontleende curator Simon Njami aan de Guinese schrijver Tierno Monenembo. “De titel drukt een soort hopeloze poëzie uit, het is een oxymoron. Een droom is niet letterlijk bruikbaar, maar hij vormt wel de motor tot verandering”, stelt Njami.
Dromen
Die dromen laat de tentoonstelling zien. Van plezier maken op café over ritjes met een Amerikaanse slee tot het dansen van de twist. Om die eigen identiteit te ontdekken en verbeelden hebben heel wat fotografen gebruikt gemaakt van het portret. Die tonen zowel de vreugdes en het groeiende zelfbewustzijn als de wondes zoals op de portretten van genocideslachtoffers.
Dat dromen als motor blijven fungeren, blijkt op het einde van de expo. Op de foto’s van de broertjes Essop staren twee mannen, gepakt en gezakt, over de weidse oceaan.
Permeke achterna
Ook het oeuvre van Roger Ballen zweeft tussen droom en realiteit. Daarom wijdt Bozar een retrospectieve tentoonstelling aan het werk van deze gerenommeerde Zuid-Afrikaanse fotograaf met Amerikaanse roots.
In het begin van zijn carrière beoefende Ballen een meer documentaire stijl, zoals blijkt uit reeksen als ‘Platteland: Images from Rural South Africa’ (1994). Of uit het beeld van de Permeke-achtige figuren ‘Dressie & Cassie, twins’ (1993).
Geleidelijk aan geeft Ballen zijn foto’s een meer artistieke inslag. Meer en meer besteedt hij aandacht aan de textuur, compositie en montage van zowel objecten en – opvallend veel – dieren. Dat resulteert in een bijzonder eigen, ietwat surrealistische stijl.
Afrika in Brussel
Tot slot presenteert Bozar het resultaat van ‘Pôze III/Africa Town’ van Vincen Beeckman. Via de beelden die de bewoners zelf schoten met wegwerptoestelletjes en de portretten uit de mobiele fotostudio brengt Beeckman het Afrikaanse leven in Brussel in beeld.
Meer werk van Vincen Beeckman is deze zomer te zien bij Iselp. In zijn tentoonstelling ‘Medium’ zoekt hij een antwoord op de vraag ‘hoe word ik beroemd?’. Eerst legde hij die vraag voor aan verschillende waarzeggers, daarna trok hij met hun advies in het achterhoofd op reportage.
Elien Haentjens
De drie expo’s in Bozar lopen tot 26 september. De expo ‘Medium’ van Vincen Beeckman bij Iselp loopt tot 21 augustus. Alle tentoonstellingen kaderen in de Zomer van de fotografie.
