Haal uw little black dress uit de kast: zaterdag is het exact negentig jaar geleden dat wijlen Audrey Hepburn in Brussel op de wereld kwam. Haar zoon brengt haar nu even terug naar haar geboortestad.
Kent u iemand die Audrey Hepburn niet kent? Of sterker nog: iemand die haar niet mag? Terwijl ze ondertussen toch al meer dan een kwarteeuw overleden is en haar hoogdagen op het witte doek nog verder in het verleden liggen. Het beeld uit Breakfast at Tiffany’s (1961) waarop ze met ontbijtkoek en papieren kopje koffie cool in de vitrine van een juwelier kijkt, is nog steeds een posterklassieker. En zelfs wie die film nooit gezien heeft, weet hoe Hepburn daarin erbij loopt: grote zwarte zonnebril, haar wereldberoemde little black dress, lange zwarte handschoenen en een sigarettenhouder waar maar geen einde aan komt. Alleen dat laatste is ondertussen passé. In de mode is Hepburn al zestig jaar een referentiepunt, het bemoedigende voorbeeld van hoe je met stijl, smaak en elegantie altijd en overal het verschil kunt maken.
Het begin van de Tweede Wereldoorlog en de verdwijning van haar vader waren voor mijn moeder geen twee afzonderlijke maar één groot, verschrikkelijk ongeluk.
Géén verzetsheldin
Zaterdag is het dag op dag negentig jaar geleden dat Audrey Kathleen Ruston werd geboren in de Keienveldstraat 48 in Elsene. Haar oudste zoon Sean Hepburn Ferrer zet die verjaardag luister bij met Intimate Audrey, een tentoonstelling die hij exclusief voor Brussel ontwierp. Zes jaar woonde zijn moeder in Brussel, eerst in de Keienveldstraat, daarna in de Elsensesteenweg, de Louizalaan, de Bronstraat en de villa Sint-Cecilia in Linkebeek. Hepburn hield aan die jaren vage herinneringen over aan balletten en concerten die ze met haar moeder, de Nederlandse barones Ella van Heemstra, bijwoonde, maar associeerde Brussel vooral met de enige jaren dat haar vader in haar leven was. In plaats van zijn dochter verhaaltjes voor te lezen zette de Engelse opportunist Joseph Ruston (die later zijn familienaam veranderde in Hepburn-Ruston) zich actief in voor de British Union of Fascists en een nog ranziger antisemitische groepering. Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak, werd hij dan ook opgesloten. Op dat moment had hij zijn gezin al in de steek gelaten.
‘Het begin van de Tweede Wereldoorlog en de verdwijning van haar vader waren voor mijn moeder geen twee afzonderlijke maar één groot, verschrikkelijk ongeluk’, zegt Sean Ferrer. ‘Ze heeft daar lang mee geworsteld. Mijn vader (acteur Mel Ferrer, nvdr.) spoorde mijn grootvader via het Rode Kruis op en regelde een ontmoeting. Mijn moeder was toen amper 25 maar had al heel wat meegemaakt en had als actrice veel ervaring met emoties. Binnen de minuut zag ze in dat haar vader emotioneel verlamd was, niet in staat zijn gevoelens uit te drukken, niemand om te idealiseren. Hij was niet tégen haar maar zat in zichzelf opgesloten. Ze was die dag erg kwaad maar ook opgelucht dat ze hem daarna nooit meer moest zien. Ze heeft hem tot aan zijn dood wel financieel onderhouden. Dat was haar wraak.’
De gok van moeder Ella dat het in het Nederlandse Arnhem veiliger zou zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog, draaide verkeerd uit. Familieleden werden gedeporteerd of terechtgesteld. Aan het eind van de beruchte oorlogswinter 1944-45 was Audrey zwaar ziek door ondervoeding. In het begin dit jaar verschenen boek Dutch Girl: Audrey Hepburn and World War II maakt Robert Matzen van haar een heldin die hand-en-spandiensten leverde aan het verzet, danste om geld in te zamelen en Britse parachutisten verborg in de kelder. Volgens haar zoon is dat klinklare onzin. ‘Matzen heeft me gecontacteerd maar ik had al snel door dat hij niet te vertrouwen was. Die hysterische openingsscène waarin mijn grootouders op de thee zijn bij Hitler? Dat is verdomme nooit gebeurd! Tijdens de oorlog was mijn moeder geen heldin maar een kind dat een paar keer gebruikt is om een in haar schoen verstopte boodschap over te brengen naar tante Lilly aan de andere kant van de stad.’
Filmster én stijlicoon
Na de oorlog versierde Hepburn een plek op een Londense balletschool maar ze kwam tekort om het tot prima ballerina te schoppen. In het theater, vooral via dansrevues, werkte ze zich op. Het publiek was dol op haar, wat op onbegrip stootte bij haar concurrentes. ‘Wij kunnen wel dansen, zij doet alsof en toch kijkt iedereen naar haar’, zou er eentje gezegd hebben. Se non è vero, het vat in elk geval Hepburns charisma mooi samen.
Ook in de filmsector begon ze onderaan op de ladder. De grote sprong voorwaarts kwam er tijdens de opnames van Monte Carlo Baby (1951) aan de Côte d’Azur. De Franse schrijfster Colette zag in de frisse, elegante jongedame de perfecte persoon voor de hoofdrol in de musical die Broadway op haar roman Gigi wilde baseren. Amerika werd omvergeblazen, niet door Hepburns acteerwerk, wel door haar spontaniteit en levendige persoonlijkheid. Regisseur William Wyler koppelde haar daarop aan filmster Gregory Peck in Roman Holiday (1953). De romantische komedie over een grappige prinses die zich door een Amerikaanse journalist op een Vespa incognito door Rome laat rijden en hem van zijn cynisme geneest, werd een kaskraker. De 24-jarige nieuwkomer werd bekroond met de Oscar voor beste actrice. En overal ter wereld bootsten vrouwen Hepburns korte haarsnit na.
De bevestiging volgde meteen. In Sabrina (1954), een Assepoester-variatie van Billy Wilder, sprankelde Hepburn Humphrey Bogart van het scherm – goed voor een tweede Oscar-nominatie. Opnieuw betoverde ze mannen en waren vrouwen onder de indruk van haar stijlvolle, moderne uiterlijk. Voor haar kledij was ze een samenwerking aangegaan met de jonge Franse couturier Hubert de Givenchy, en dat werkte wonderwel. Hepburn en Givenchy zijn elkaar nooit meer uit het oog verloren.
Hepburn was een welgekomen contrapunt voor Marilyn Monroe. Ze liet de wereld zien dat je geen stevige boezem nodig hebt om mannen te bekoren, dat gratie en elegantie ook opvallen, dat jonge vrouwen er niet hoeven uit te zien als hun opgedirkte moeders, dat ballerina’s gerust stiletto’s kunnen vervangen en dat je er met eenvoudige, zelfverzekerde keuzes ook fabelachtig kunt uitzien als je niet beantwoordt aan het overheersende schoonheidsideaal en je niet over zeeën van tijd en geld beschikt om jezelf in een prinses om te toveren. Ze zag er niet alleen anders uit dan de filmsterren van dat moment, ze week ook af door resoluut en met veel smaak haar eigen, unieke stijl te ontwikkelen: glamoureus maar niet onmogelijk te kopiëren. Dat slaat vandaag nog steeds aan. ‘Audrey Hepburn is vandaag zelfs een groter icoon dan toen ze nog leefde’, knikt Ferrer. ‘De filmbusiness is erop achteruitgegaan, mijn moeder is erop vooruitgegaan. De helft van haar fans zijn tegenwoordig tieners en twintigers. Weinigen kennen het hele plaatje maar iedereen kent haar wel ergens van, de ene als actrice, de ander als stijlicoon. Slimmeriken weten dat ze een Unicef-ambassadeur was, fashionista’s weten dat ze de zonnebril en de trenchcoat populair heeft gemaakt. Bijna iedereen associeert haar met de little black dress. Ze behoort met Elvis, Marilyn Monroe, James Dean en Steve McQueen gewoon tot het select clubje iconen die níét uitdoven. Ik weet ook niet hoe dat komt. Ik vermoed dat de jongere generaties, in een wereld met Kardashians als rolmodel, instinctief aanvoelen dat mijn moeder niets fakete. Niet toevallig zijn het dezelfde generaties die teruggrijpen naar analoge objecten, verzot zijn op liveconcerten en vinylplaten verzamelen.’
Ze maakte confituur, ging wandelen met de hond, kookte pasta voor vrienden en haalde me op school op. Dat was de vrouw achter de ster.
Het stoort Hepburns zoon niet dat haar films mettertijd wat op de achtergrond geraakt zijn. Het zijn ook niet allemaal toppers als Roman Holiday, Breakfast at Tiffany’s of The Nun’s Story (1959). Hollywood solferde haar iets te gemakkelijk flinterdunne Assepoester-verhaaltjes op waarin haar véél oudere tegenspelers (Gregory Peck, Humphrey Bogart, Fred Astaire, Cary Grant, Gary Cooper, Humphrey Bogart, Henry Fonda, Rex Harrison, William Holden, Burt Lancaster) haar ravissant, onschuldig maar seksueel hongerig personage inwijden in de liefde. ‘Je kunt ook niet zeggen dat mijn moeder een uitzonderlijke actrice was maar ze was wel het perfecte voorbeeld van een echte filmster. Haar films waren het equivalent van de bistro om de hoek die lichte, verfijnde, lekkere maaltijden serveert. Naar het Frans sterrenrestaurant ga je één keer per jaar, naar de bistro wekelijks: dat is het verschil tussen een grote acteur en een filmster. Daarnaast was ze een stijlicoon en op het einde van haar leven heeft ze zich vijf jaar keihard ingezet voor Unicef. Dat zijn de drie pilaren van haar nalatenschap.’
Huiselijk
Het doet de Hepburn-cultus geen kwaad dat ze in Hollywood amper veertien jaar heeft geheerst. Ze heeft gewoon de tijd niet gehad om van haar voetstuk te vallen. Haar terugtocht uit de filmwereld zwengelde de legende alleen maar aan. In 1967 pakte ze nog uit met twee films en zag ze haar vertolking van belaagde blinde vrouw in de uitstekende thriller Wait until Dark beloond met een vijfde Oscar-nominatie. Op enkel coda’s na, zoals Always (1989) van Steven Spielberg, hield ze het daarna voor bekeken. ‘Mijn moeder had altijd gezegd dat ze er voltijds voor haar gezin wilde zijn en hield zich daar ook aan’, aldus Ferrer (zelf geboren in 1960). ‘Helaas viel dat samen met het einde van haar huwelijk met mijn vader, in 1968. Daar waren een miljoen redenen voor: ze was zeer jong getrouwd, er was een leeftijdsverschil, de acteercarrière van mijn vader glansde minder dan de hare. Men zegt soms dat hij een nare man was, maar hij was net als mijn oma een buldog die mijn moeder beschermde tegen producers met losse handjes, dieven en opportunisten. Hij was een perfectionist en omringde haar met de allerbeste schrijvers, regisseurs, cameralui, make-upmensen en ontwerpers. Dat zou een 24-jarige niet voor mekaar hebben gekregen.’
Hepburn hertrouwde met de veel jongere Italiaanse rokkenjager en psychiater Andrea Dotti, verhuisde naar Rome en kreeg een tweede zoon, Luca. Tot haar afgrijzen liep ook dat huwelijk op de klippen. ‘Een zware klap. Ze kwam uit een gebroken gezin, had zich voorgenomen dat zoiets haar nooit zo overkomen en het overkwam haar twee keer. Haar huwelijk met Dotti hield maar drie jaar stand. Hij was sympathiek maar compleet gestoord met vrouwen. De huishoudster vertelde met tranen in de ogen dat ze het niet kon aanzien hoe hij tijdens haar afwezigheid bimbo’s mee naar huis nam en ontbijt op bed eiste. Mensen hadden haar daarvoor gewaarschuwd.’ Uiteindelijk zou ze rust vinden bij de Nederlandse acteur Robert Wolders.
Hepburn was vriendelijk tegen de pers maar ook gesteld op privacy. Ze vond het al niet netjes om over zichzelf te praten, laat staan dat ze de vuile was zou buitenhangen. Ferrer vindt niet dat hij met zijn uitspraken of de expo Intimate Audrey te ver gaat. ‘Toen ik het boek Audrey Hepburn, an Elegant Spirit (2003) schreef, heb ik mezelf gepijnigd: wat vertel ik wel en wat niet? Ik kwam tot de conclusie dat je over alles kunt praten op voorwaarde dat je weet hoe. Ik kan tegen jou grappen dat Andrea Dotti bimbo’s mee naar huis nam omdat dat de waarheid was. Hij heeft haar hart gebroken en het heeft lang geduurd voor het weer gelijmd was. Maar zoveel ongemakkelijke onderwerpen zijn er niet. Ik kan details geven over de miskramen maar wat schiet je daarmee op? De expo toont ook haar ondergoed of belastingbrief niet, hè. Ze heet Intimate Audrey omdat je eerst de beroemde beelden ziet maar daarna haar gewone leven. Achter het icoon ging een eenvoudige vrouw schuil die ver van Hollywood een rustig leven zonder make-up leidde. Ze droeg katoenen kleren, woonde in de natuur, maakte confituur, ging wandelen met de hond, kookte pasta voor vrienden en haalde me op school op.’
Een zeldzame kanker velde Audrey Hepburn in januari 1993. Ze was 63. Twee jaar geleden werd haar geannoteerde script van Breakfast at Tiffany’s geveild voor 720.000 euro. In 2006 wisselde haar zwarte jurkje voor 730.000 dollar van eigenaar. Het kind van de Keienveldstraat was goud waard.
Intimate Audrey
Tot 25/8 in Espace Vanderborght, Brussel.
Hippe Hepburn
Geboren in Brussel op 4 mei 1929, gestorven in het Zwitserse Tolochenaz op 20 januari 1993.
Volgens fotograaf Cecil Beaton waren haar ogen abnormaal groot maar prachtig, was haar nek te lang maar schitterend, waren haar wenkbrauwen te dik maar onmisbaar. Haar mond was ook te breed, haar boezem te plat en haar lichaam te lang maar het geheel was een goddelijke modigliani.
Vijfmaal genomineerd voor een Oscar. Alleen de eerste, voor Roman Holiday (1953), won ze ook.
Blonk ook uit in Sabrina, Charade, The Nun’s Story (als Belgische non), Wait until Dark en uiteraard Breakfast at Tiffany’s.
Truman Capote, auteur van de novelle Breakfast at Tiffany’s, had de hoofdrol liever naar Marilyn Monroe zien gaan.
Brak haar rug toen ze van haar paard viel op de set van The Unforgiven (1960) en vroeg om niet boos te zijn op het paard.
Zwoer bij de eenvoudige chic van ontwerper Hubert de Givenchy.
Eindigt meestal plaats in rangschikkingen van de mooiste en stijlvolste actrices en van de beste geklede vrouwen.
Rookte tot drie pakjes per dag.
Oefende maanden op de liedjes voor My Fair Lady (1964) maar werd uiteindelijk gedubd.
Plooide zich voor Unicef dubbel om de hongersnood in Afrika aan te klagen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
