White material: interview met Isabelle Huppert

‘De mooiste psychopate van het witte doek’. ‘De Gallische ijskoningin’. ‘De pinup voor intellectuelen’. Het zijn niet meteen alledaagse eretitels waarin Isabelle Huppert (55) grossiert, al zat ze dan ook nooit om een risico verlegen. Een tête-à-tête met La Huppert over haar nieuwe film White Material. ‘Prikkelen zit in mijn natuur.’

Van moordzuchtige muurbloempjes, over biseksuele bohémiennes tot nymfomane nonnen. Als er één actrice bedreven blijkt in het vertolken van eigenzinnige vrouwen met een hoek af, dan is het Isabelle Huppert wel. Ook in haar nieuwste film White Material – een postkoloniaal familiedrama van Claire Denis – laat la belle Isabelle zich afwisselend van haar meest sensuele, autodestructieve en naïeve kant zien. En dat als de plantagehoudster die in een Zwart-Afrikaans hinterland het gewillige slachtoffer dreigt te worden van raciaal en politiek geweld. Zou er een heimelijke masochiste in haar schuilen? Of is ze het blanke canvas waarop regisseurs graag hun donkerste fantasmes projecteren? Even polsen bij de eeuwig jeugdige en enigmatische auteursmuze.

White Material is gedraaid in Kameroen. Hoe verliepen de opnames ginds? Isabelle Huppert: Het landschap is natuurlijk prachtig en de mensen zijn supervriendelijk, maar ondanks al die toeristische clichés blijf je toch met gemengde gevoelens zitten. Kameroen is één van Afrika’s meest stabiele democratieën, maar het heeft wel al 25 jaar dezelfde leider. Bovendien zijn de leefomstandigheden er ongemeen hard. Als actrice zit je natuurlijk in een beschermde bubbel, maar zelfs die werd af en toe doorprikt.

Claire Denis heeft er een paar jaar gewoond. Kennen jullie elkaar al lang?
Huppert: Ik ken haar al van toen ze nog regie-assistente was tijdens Retour à la bien-aimée (een film uit 1979, nvdr). Sindsdien hebben we regelmatig contact gehad en we wilden ook al langer iets samendoen, zeker omdat ik een grote fan was van haar films J’ai pas sommeil en Trouble Everyday. Alleen was het er nooit eerder van gekomen.

Wat vind je zo goed aan haar films?
Huppert: Haar films zien er uit als documentaires en voelen ook heel erg aards aan, hoewel ze narratief en filosofisch erg avontuurlijk ineen steken. Wat Claire doet is de niet de concrete maar de gedroomde realiteit vatten. White Material gaat ergens wel over Afrika, maar tegelijk is het een universele vertelling over oorlog, uitbuiting, territoriale drift en andere menselijke tragedies. Haar film zou zich net zo goed in Israël, in Irak of desnoods zelfs in Frankrijk kunnen afspelen. Bovendien laat ze een heel andere en meer persoonlijke kijk zien op het kolonialisme. Ze bekijkt de geschiedenis niet bovenaf maar van onderuit. Daardoor overstijgt ze de clichés en wordt het geen manicheïstisch verhaal van blank tegen zwart of van goeieriken tegen slechteriken. In feite is het een Shakesperiaanse tragedie in de brousse. Het gaat over het kwade en iedereen maakt elkaar af op het einde.

Je speelt daarin de blanke koffieboerin Maria. Hoe zou je dat personage omschrijven? Huppert: Maria is een sterke vrouw die al jaren met haar familie in Afrika woont en blind vertrouwt op haar survivalinstincten. Ze is dan ook te koppig om in te zien dat haar iets boven het hangt wat ze onmogelijk alleen de baas kan. Voor die mix van hoogmoed en naïviteit betaalt ze uiteindelijk een hoge prijs.

White Material is na Home en Un barrage contre le Pacifique al de derde film na elkaar waarin je een moeder speel die vecht om een stuk land of die haar familie kost wat kost bij elkaar wil houden.
Huppert: (knikt) Het gaat telkens om films waarin een heel aparte blik wordt geworpen op het archetype van de matriarche, ver weg van de traditionele clichés. Heb ik die thematisch verwante films gekozen omdat ik me onbewust vragen stel over het moederschap? Wie zal het zeggen? Ik ben geen psychologe. Ik vond het gewoon interessante rollen en interessante regisseurs, al weet ik niet of ik het opnieuw zou doen. White Material is gedraaid in Kameroen, Home in Bulgarije en Un Barrage contre le Pacifique in Cambodja. Ik ben de voorbije twee jaar amper thuis geweest en dat bleek zwaarder te wegen dan ik had gedacht.

Ben je dan niet opgetogen met de resultaten?
Huppert: Toch wel. Alleen kun je op voorhand natuurlijk nooit voorspellen wat het zal worden. I Heart Huckabees (een ‘existentiële’ komedie van Three Kings-regisseur David O’Russell uit 2004 waarin Huppert de bijrol van nihilistische filosofe speelt, nvdr) leek me ook een geweldig project maar de film vond ik achteraf een mislukking. Dat vind ik zeker niet van White Material.

Je hebt in je carrière vaak vrouwen gespeeld die balanceren op de rand van de waanzin of de transgressie. Vanwaar die fascinatie? Huppert: Dat is deels toevallig. Ik kies mijn films vooral op basis van regisseurs. Waarom ik vaak van die extreme rollen aangeboden krijg, moet je in eerste instantie dan ook aan hen vragen. Dat neemt niet weg dat ik altijd gefascineerd ben geweest door verborgen geschiedenissen, door krassen in het oppervlak. Niemand is ooit zomaar zwart of wit. Sterk of zwak. Schuldig of onschuldig. Journalisten stellen me die vraag wel vaker en dan antwoord ik altijd met het verhaaltje van de schorpioen en de krokodil. Je weet wel. Een krokodil helpt een schorpioen de rivier over maar wordt door de schorpioen uiteindelijk toch gestoken. Daarop vraagt de krokodil: ‘waarom heb je dat gedaan’, en de schorpioen antwoordt: ‘omdat het mijn natuur is’. Niet dat ik wil steken maar blijkbaar zit het in mijn natuur om te prikkelen. Ik zoek graag de contrasten en de marges op.

Zijn je films dan een soort zelfontdekking of zelfanalyse? Huppert: Dat is te simpel. Voor mij is acteren gewoon iets heel intiems en persoonlijks, alsof de scheidslijn tussen werk en privé, tussen mezelf en mijn persona komt te vervagen. Uiteindelijk gaat het in film of theater ook altijd over hetzelfde: over het publiek maken van privé-momenten. En dan liefst op een geloofwaardige manier. Vandaar dat films zo’n emotionele impact kunnen hebben. Ik heb in elk geval nooit het gevoel dat ik een personage speel, hoewel ik wel degelijk een andere identiteit aanneem en me daar ook van bewust ben. Acteren is balanceren tussen publiek en privé, maar wat privé en wat publiek is, hou ik voor mezelf.

Dave Mestdach

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content