Vier ridicuul accurate ruimtefilms die één detail over het hoofd zagen

Vandaag komt The Martian in de zalen, Ridley Scotts ruimtefilm over een astronaut die op Mars strandt en daar probeert te overleven. ‘I’m going to have to science the shit out of this’, zegt Matt Damon in de trailer. Exáct wat wij ook in gedachten hadden. Check, check, double check: vier ridicuul accurate ruimtefilms die één petieterig detail over het hoofd zagen.

Voor wie niet mee is: in The Martian strandt Matt Damon tijdens een ruimtemissie op de rode planeet en moet hij daar vier jaar zien te overleven, in de hoop dat NASA hem tegen dan opnieuw kan komen oppikken. MacGyver op Mars dus, zo u wilt, want daarginds een woonst, voedsel en water vinden is nu eenmaal niet zo evident.

Die ‘science the shit out of this’ uit de trailer is dan ook geen onzin: niet alleen is The Martian gebaseerd op het gelijknamige boek van Andy Weir, die twee jaar op Google Search spendeerde om de wetenschappelijke kant van overleven op Mars te onderzoeken, voor de film kreeg regisseur Ridley Scott ook alle hulp van en toegang tot NASA, die de film als een promofilm voor haar onderzoek ziet.

Als Damon zich dus verwarmt met behulp van een radio-isotopische thermo-elektrische generator, dan zijn dat niet zomaar drie na elkaar geplaatste woorden. En als hij met behulp van de CO2 in de lucht water uit hydrazinebrandstof weet te condenseren om zijn planten te bewateren, dan is dat chemisch totaal mogelijk.

Al moet het gezegd: dat laatste wordt dezer dagen in astronautenmilieus ‘optie b’ genoemd.

Optie a: een gieter meenemen.

Vinden wij behoorlijk grappig: zes jaar lang werd er voor The Martian geresearcht om alle details ‘honderd procent’ te doen kloppen. En dan, een half jaar na de opnames, landt Curiosity, de rover van NASA, op Mars en blijkt dat er wellicht veel meer water voorhanden is dan men vermoedde: een condensatiekit en een gieter zouden moeten volstaan om uw planten water te geven. Waarna Ridley Scott zijn hele plotlijn letterlijk in het water zag vallen.

Wacht, letterlijk betekent tegenwoordig figuurlijk, hé? Toch?

Wat ons bij die ándere film brengt waarin Matt Damon op een andere planeet moet zien te overleven: Interstellar. Voor een film die behoorlijk veel op één uitgesponnen plotgat lijkt, bleek Christopher Nolans filmische flirt met de relativiteitstheorie verrassend waarheidsgetrouw. Theoretisch waarheidsgetrouw, uiteraard.

De hele plotlijn over hoe een vader in de ruimte jonger kan zijn dan zijn dochter: klopt theoretisch. Dat gedoe in de boekenkast: een behoorlijk gangbare visualisatie van een theoretische vierdimensionale wereld – een tesseract. En het is inderdaad theoretisch mogelijk dat je toekomstige zelf je vanuit de ruimte aanspoort om naar de ruimte te gaan. Een kip die naar het verleden reist om het ei te leggen dat ze zelf wordt: kan. Niemand snapt dat. Niemand kan dat uitleggen. Maar theoretisch is het superhard mogelijk.

Dat maakt het alleen maar net iets spijtiger dat Interstellar al op aarde zijn credibiliteit verloren had. We hebben het namelijk over de scène waarin Matthew McConaughey op zijn terras achteroverleunt en bij een biertje mijmert over hoe mais het laatste gewas op aarde is. Kijk, bij een pintje opmerken dat er geen graan meer is: dat is alsof u met een Fristi in uw hand staat te klagen dat geen enkele koe nog melk geeft. Je hoeft geen quantummechanicus te zijn om daar de paradox van in te zien.

Als u nu denkt: ‘Euh. Nooit van chicha, het gefermenteerde Peruviaanse maisbier gehoord?’, dan antwoorden wij: ‘Euh, jawel. Maar u hebt duidelijk nog nooit gefermenteerd Peruviaans maisbier geproefd.’ Laat ons zeggen dat chicha niet het soort spul is dat je casual op het terras drinkt.

Daarbij: in een film die van uitleggerige expositie zowat zijn centrale thema heeft gemaakt, zou je verwachten dat McConaughey op zijn minst iets zegt als: ‘Hm. Lekker, dat maisbier, als je er eenmaal aan gewend bent. Veel beter dan die chicha die ze vroeger in Peru hadden.’

De film die u overtuigde dat 3D een meerwaarde kan zijn, dat Sandra Bullock er echt geen vijftig uitziet én die de carrière van Neil deGrasse Tyson lanceerde – u weet wel, de astrofysicus die op Twitter wekenlang de fouten in Gravity oplijstte en sindsdien zowat de Lieven Scheire van de Verenigde Staten is.

We weten het dus ondertussen wel: er klopt ongeveer niets van de plot van Alfonso Cuaróns Gravity. Het ruimtepuin vloog in de verkeerde richting rond de aarde, je raakt niet met een jetpack van Hubble naar het ISS en communicatiesatellieten draaien sowieso al in een veel hogere baan om de aarde. Alleen blijven wij beweren dat dat er allemaal niet toe doet: Gravity wilde vooral realistisch zijn in zijn beleving van de ruimte – iets waar de film wél foutloos in slaagde. Want dat is Gravity nog het meest: de film die u anderhalf uur lang liet beleven hoe het is om een astronaut te zijn.

Oké, op dat ene dingetje na.

Niet dat we willen vitten of zo.

Echt waar: we wilden er eigenlijk niet eens over beginn…

Sandra Bullock had een pamper aan moeten hebben.

Weet u nog die ene scène waarin Bullock haar ruimtepak uittrekt en in hotpants rondzweeft? Dat moment waarop u zich bedacht dat de zwaartekracht op sommige vijftigjarigen geen vat heeft? Wel, volgens Nasa moet elke astronaut in een drukpak een Maximum Absorption Garment – capaciteit: 900 cc – dragen. Zeg maar: een ruimteluier. Om esthetische redenen koos Cuaron ervoor om dat niet te doen.

‘In space, no one can hear you poop’: anders wel een goede tagline.

Laat u overigens niet misleiden: met Gravity, Interstellar en The Martian beleven we inderdaad een hausse van wetenschappelijk accurate ruimtefilms, maar het genre bestaat al langer dan vandaag. Liefhebbers verwijzen we graag naar klassiekers als Robert Altmans Countdown (1967), Philip Kaufmans The Right Stuff (1983) of Stanley Kubricks Enscenering van de maanlanding (1969).

De peetvader van het genre blijft evenwel Kubricks andere ruimteproject, 2001: A Space Odyssey (1968), een film die zo realistisch was dat wetenschappers 33 jaar later nog altijd geen fout gevonden hadden. Van de ronddraaiende ruimteschepen tot het geluid van ademen in de pakken: alle details kloppen. Even leek het erop dat de vloeistof in Floyds rietje voor de ruimtevoeding daalde door de zwaartekracht, maar verdere studie wees uit dat dat wel degelijk aan de onderdruk in de verpakking te wijten was. Dát is ruimterealisme, Alfonso.

Al is er ondertussen dus wel dat ene detail dat niet helemaal klopt.

U weet wel. Die ‘2001‘ in de titel.

Misschien hebben wij 2001 anders beleefd, maar volgens onze herinneringen werd er dat jaar aanzienlijk minder naar Jupiter gereisd per ruimteschip en aanzienlijk meer in een Fiat Multipla richting de kust. 2001 was ook niet het jaar van HAL 9000, wel van de uitvinding van de SlugBot, die slakken detecteert in uw tuin. Soms. En het kan aan ons liggen, maar achteraf gezien associëren wij 2001 muzikaal gezien minder met Richard Strauss en meer met Wheatus. Teenage Dirtbag van Wheatus, om precies te zijn.

Wat, nu we het overlopen, tot één conclusie leidt.

Kubrick heeft ons als voorspeller niet in de steek gelaten.

Wij hebben hém in de steek gelaten.