Veerle Baetens à la française: ‘Franstalige regisseurs gaan doordachter met vrouwen om dan Vlaamse’

In de Belgisch-Franse psychologische thriller Duelles wordt Veerle Baetens stijlvol gek in fraaie sixtiesdecors. Intussen werkt ze naarstig verder aan haar verfilming van Het smelt, de succesroman van Lize Spit – als ze al niet haar moonwalk oefent. ‘Toen iedereen naar The Cure en Nirvana luisterde, bleef ik Michael Jackson trouw.’

Veerle Baetens rijdt tegenwoordig het parcours van een Vlaamse rocker die volle Sportpaleizen afwisselt met bescheiden zalen in het buitenland. Later dit jaar verschijnt ze in het Franse landbouwersdrama Au nom de la terre, terwijl het uitkijken is naar onafhankelijke producties als A Bluebird in My Heart en Rabbit, die de weg naar de Belgische zalen nog moeten vinden. In Duelles zet regisseur Olivier Masset Depasse (Illégal) haar en zijn eigen vrouw Anne Coessens tegenover elkaar als twee buurvrouwen en hartsvriendinnen tussen wie zich, na een tragisch voorval met een van hun kinderen, tegen een kleurrijke sixtiesachtergrond een donker spel van achterdocht en wraak ontspint.

Derrière la haine, het boek waarop Duelles is gebaseerd, speelt zich af in het heden. Olivier Masset Depasse heeft de actie naar eigen zeggen naar de jaren zestig verplaatst om de lichte esthetiek van die tijd te laten contrasteren met de grauwe thematiek.

Veerle Baetens: Dat is niet de enige reden. In het boek zit een politieonderzoek dat uit de film is weggelaten. De slachtoffers vallen met andere woorden als blaadjes, terwijl daar helemaal geen gevolg aan wordt gegeven. In tijden van multimedia, gsm’s en forensisch onderzoek is dat heel moeilijk te geloven.

Vrouwen waren in die tijd ook vaak alleen thuis. Ze hadden tijd om van alles te bekokstoven.

Baetens: Inderdaad, ze hadden geen job. (lacht) En omdat vrouwen in de film de dienst uitmaken, was het ook wel slim gezien om het verhaal een epoque in te trekken die de vrouw in al haar schoonheid en esthetiek naar voren bracht. In die zin was de esthetiek inderdaad heel belangrijk.

De verwijzingen naar Hitchcock en Douglas Sirk zijn niet van de lucht. Hebben jullie huiswerk meegekregen?

Baetens: We moesten niet meteen films herbekijken, maar we kwamen er niet makkelijk vanaf. Olivier is op dezelfde manier met zijn personages bezig als ik, en hij gaf ons wel wat vragen mee om thuis op te kauwen: what’s your need, what’s your goal, what’s your want? Hoe sta je tegenover de wereld, en tegenover die en die persoon?

De psychologie van het personage, dus?

Baetens: Ja, en hoe die zich vertaalt in de lichaamshouding. Olivier houdt net als ik van mensen die veranderen als ze een personage worden. Hij stuurde Anne en mij ook naar Parijs, waar we bij een Franse dame des cours de maintenance volgden: hoe serveer je een lunch, hoe gedraag je je bij de thee? Heel heftig, ook al omdat Anne en ik het liefst in jeans en op platte schoenen rondlopen. Daar moest je in de sixties niet mee afkomen.

Op de set lag een tijdschrift waarin een shampooreclame stond. Je had een foto van een zittende vrouw en een man die boven haar uittorende, met als onderschrift: ‘Faites attention, votre mari voit vos cheveux gras.’(schatert het uit) Ik ben toch wel blij dat ik in 2019 leef.

Over reclame gesproken: in de wereld van Duelles ontwaar je ook een stukje Mad Men, niet?

Baetens: Absoluut. Ik was Betty Draper en mijn man was Don: hij lang en donker, ik blond en braaf.

Ook Rosemary’s Baby komt vaak in gedachten, omdat je bij jouw personage aldoor denkt: is het paranoia of heeft ze het bij het rechte eind?

Baetens: Nu je het zegt: Rosemary’s Baby hebben we wél moeten bekijken, net als Knife in the Water, ook van Polanski. Anne en ik zijn ook zelf op zoek gegaan naar films die de tijdgeest en de positie van de vrouw weergaven. Maar uiteindelijk was dat simpel: je hoefde enkel een willekeurige Hitchcock-film op te zetten en te turven op hoeveel manieren de vrouwen in een keurslijf werden geduwd.

En toch zijn het die vrouwen die in Duelles de actie voortstuwen. De mannen zijn heel passief.

Baetens: Terwijl het meestal andersom is.

Het maakt de film, die nochtans gedraaid is voor MeToo losbarstte, heel actueel. Is Masset Depasse een ziener?

Baetens: Mijn indruk is dat Franstaligen daar beter in zijn dan Vlamingen, hoewel ze een grotere machocultuur hebben. Ze gaan er doordachter om met vrouwenrollen.

Hoewel dat aan het veranderen is. Er is een film die ik nu ga doen met Matteo Simoni, en die speelt zich af in het bikermilieu. Van Lieven Van Baelen (regisseur en coscenarist, nvdr.) mocht ik mijn zegje doen over mijn rol, en daar is hij mee aan de slag gegaan.

Is dat een recente evolutie?

Baetens: Misschien wel. Ik kreeg vaak te horen: ‘Er zit een fantastische rol in voor jou. Een vrouwelijke rol met veel vlees aan.’ Tot je het script las en dacht: ‘ Not! Ik ben weer een doorgeefluik. Blond en aangenaam om naar te kijken, een verpakking.’ Ik kon daar heel kregelig van worden, maar goed.

Een uitzondering was D’Ardennen van Robin Pront. Ik had een bijrol, maar er zaten verschillende lagen in, ik had een functie in het verhaal – mijn personage zette dingen in gang. Dat wil ik meer zien, en het liefst nog in de hoofdrollen. Géén perfecte vrouwen, want een personage is pas aantrekkelijk als het ook negatieve kanten heeft, mankementen.

Zoals Frances McDormand in Three Billboards Outside Ebbing, Missouri?

Baetens: Voilà. Eigenlijk is dat een vrouw om te haten, maar je houdt van haar vanwege wat ze heeft meegemaakt. En omdat ze eigenlijk alleen maar aan het vechten is voor haar dochter. Dat is fantastisch, en McDormand is een mooi voorbeeld van hoe je het als actrice in een mannenwereld kunt aanpakken. Ook al is ze dan getrouwd met een regisseur (Joel Coen, nvdr.) die voornamelijk films maakt met mannen in de hoofdrol.

Sterkere vrouwen op het scherm: is dat de reden waarom je zelf bent beginnen te schrijven?

Baetens: De vrouw hoeft daarom niet sterk te zijn, de rol moet sterk zijn. Maar het klopt wel: ik zet dingen mee op om er dan later een rol in te kunnen spelen. (lacht) We hebben wel Malin (Malin-Sarah Gozin, scenariste van onder meer Clan en Tabula Rasa , nvdr.) en dan is er nog Sanne Nuyens, die een team vormt met Bert Van Dael (Beau Séjour , nvdr.). Je hebt ook De dag met Julie Mahieu, dus er is wel verbetering. Maar komaan, meer van dat!

Duelles gaat ook over het verschil tussen vriendschap en familie. We doen dingen voor onze familie die we zelfs niet voor vrienden zouden doen.

Baetens: Ik denk dat het te maken heeft met ons instinct, ons reptielenbrein. Ze zeggen dat je een auto kunt optillen als je kind eronder zit. Zou je ook een moord begaan voor je kind?

Of zou je je kind aangeven als het zelf een moord gepleegd heeft?

Baetens: Dat is een hele goeie. Er zijn films die over die dilemma’s gaan… (abrupt) Heb je Leaving Neverland gezien, de documentaire over Michael Jackson? Daar is die moeder zo onder de indruk van de aandacht die ze van een wereldster krijgt, dat ze niet ziet wat er met haar zoon gebeurt. Ze geeft hem als het ware af. Bij die Australische moeder (de moeder van Wade Robson, nvdr.) kon je bovendien zien dat ze nog altijd verliefd op Michael was. Ik vond het vreselijk om te zien, maar ik snapte het.

Hoezo?

Baetens: Nu ik de docu gezien heb, staat het voor mij vast dat daar heel foute dingen gebeurd zijn. En toch reageren de mensen nog heel emotioneel: ‘Het kan niet zijn, het zijn allemaal leugens!’ Daar kan ik inkomen, want ik heb hem als superfan ook lang verdedigd. Ik heb zelf eens zijn ranch bezocht.

Neverland?

Baetens: Ja! Op mijn achttiende ben ik met vrienden naar Amerika geweest. We zaten in Las Vegas en ik zei: ‘Ik wil naar Neverland.’ Er was een boek verschenen waarin de hele route wordt beschreven die de politie afgelegd heeft toen ze bij de eerste pedofiliezaak de ranch binnenvielen, en wij zijn die gewoon gevolgd. We reden tot aan die achterpoort die je in de documentaire ziet en zijn daar aan de kant gaan staan. Daar zijn zelfs bewijzen van: ik heb de foto’s nog. (lacht)

In welk jaar was dat?

Baetens: Ik had net mijn middelbare school afgemaakt, dus het moet 1996 geweest zijn. Maar het verhaal is nog niet af. We reden met een Chevrolet, en terwijl we daar aan de kant stonden, kwam plots een hele colonne soortgelijke auto’s aangereden, die door de poort naar binnen gingen. Wij zetten ons achteraan en reden gewoon mee! Tot we langs een bewaker reden en degene die aan het stuur zat vroeg: ‘Is this Michael Jackson’s ranch?’ Echt het stomste wat je kon doen. Die man is heel kwaad geworden en heeft ons buitengegooid. Hadden we onze mond gehouden, dan waren we waarschijnlijk binnengeraakt.

Maar het eerste proces was al achter de rug en je had dat boek gelezen. Geloofde je de aantijgingen toen niet?

Baetens: Néé. Ik weet nog heel goed dat ik op de speelplaats zijn advocaat speelde: ‘Dat en dat, dat houdt toch geen steek, er zitten gaten in zijn verhaal!’ Daarom ook dat ik die moeder snap. En die jongens, die Michael ondanks alles zo bewonderden dat ze niet tegen hem wilden getuigen.

Ga je nog naar zijn muziek luisteren?

Baetens: Ik denk het wel. Hij is zo nauw verweven met mijn jeugd. Ik heb thuis nog dozen vol plakboeken en weet ik veel. Ik imiteerde hem ook, ik heb daar nog prijzen mee gewonnen – heel lokaal, hoor. Ik nam zijn clips op VHS op en speelde ze frame per frame af om al zijn bewegingen te kopiëren, tot grote ergernis van mijn vader. En het stopte niet op mijn twaalfde, hè: toen iedereen in het middelbaar naar The Cure en Nirvana luisterde, bleef ik hem trouw. Dat heeft geduurd tot ik op mijn achttiende musical ging studeren en mijn vriend me in contact bracht met andere muziek. Met Jacques Brel bijvoorbeeld. Ik wist voordien niet eens dat die bestond. Maar kom, ander onderwerp. Genoeg Michael!

Oké dan. Je wisselt de laatste jaren grote binnenlandse producties af met rollen in internationale films, die spijtig genoeg niet altijd tot hier raken. Heeft The Broken Circle Breakdown deuren geopend?

Baeten: Zeker, nog meer in Frankrijk, waar de film Alabama Monroe heet, dan in de States.

Verklaar je nader.

Baetens: Het ligt ook aan mij. Amerika is een moeilijkere markt. Je moet tapes insturen, en dat doe ik niet graag. De hele wereld concurreert mee, en dat heb je in Frankrijk niet. Daar word ik er zelfs sneller uitgepikt omdat ik een accentje heb. En de ene film brengt de andere mee.

In het Frans acteren, gaat dat vanzelf?

Baeten: Helemaal niet, ik moet daar heel hard voor werken. En elke keer met een coach, die al mijn foutjes eruit haalt. Het gaat elke keer beter, maar Duelles was extra lastig omdat het zo’n grote rol was. Er is één scene in het ziekenhuis, waar ik zeg maar mijn grootste paranoiamoment beleef: toen heb ik echt afgezien, omdat ik hyperemotioneel moest zijn in een taal die niet de mijne was. Ik heb Olivier toen echt verwenst: ‘Waarom heb je geen Franstalige actrice genomen?’ Maar bon, die frustratie hielp me ook wel om te blijven gaan.

Is Duits geen optie?

Baetens:(verslikt zich) Wát?

Filip Peeters heeft er zijn zwembad mee betaald.

Baeten: Ik heb Duits gehad op school, dus in principe moet dat lukken. Maar ik vind wel: als ik mensen Duits hoor praten, dan klinkt dat voor mij altijd nep. Ik weet niet waarom. Misschien heb ik destijds niet genoeg naar Ein Fall für Zwei gekeken.

Of Tatort.

Baetens: Of Derrick. In ieder geval: ik hou het voorlopig bij talen die ik beter machtig ben. En ik kan nog altijd schrijven en regisseren.

Hoe zit het met je verfilming van Lize Spits Het smelt?

Baeten: Goed. We hebben heel lang op het draaiboek gewerkt, maar dat is nu bijna af. Ik had vroeger al een scenario ingediend, maar ik ben herbegonnen. Nu zijn we met drie en we werken in het Frans. Als het draaiboek af is, ga ik opnieuw alleen verder.

En dan moet het weer naar het Nederlands worden vertaald?

Baeten: Ja, maar dat is goed. Het brengt iets extra’s met zich mee, daar ben ik zeker van.

De casting is dus nog niet voor meteen?

Baetens: Ik wil daar niet te vroeg mee beginnen. Er spelen veel kinderen mee, en die wil ik vers van de pers. Als ik pas in 2020 draai, wil ik die nu nog niet casten.

De verfilming werd al in 2016 aangekondigd. Dat is lang.

Baetens: Het is niet uitzonderlijk. En het is nog niet eens honderd procent zeker dat ik mag draaien. Een boek als Het smelt verfilmen is niet evident: het is een bestseller en ook nog eens heel complexe materie. Er zit veel monologue intérieur in, en ik had mezelf opgelegd om een voice-over te vermijden. Of beter: als die voice-over er uiteindelijk toch komt, moet hij er zijn omdat hij een poëtische bijdrage levert, niet omdat ik hem nodig heb om het verhaal te vertellen. Daarover nadenken kost tijd, maar dat is niet erg. Het moet gewoon goed zijn.