Tweede ronde na ‘Squid Game’: vijf films over dodelijke spelletjes

Het Koreaanse Squid Game is de nieuwe verrassingshit van streaminggigant Netflix. In deze serie nemen deelnemers het tegen elkaar op in spelletjes die ze al kennen van vroeger op de speelplaats. De winnaars gaan naar huis met een gigantische hoop prijzengeld, de verliezers bekopen het met hun leven. Het concept spreekt duidelijk tot de verbeelding, al is het lang niet de eerste keer dat fictieve personages meer dan hun eergevoel op het spel zetten.

In de eerste aflevering van Squid Game worden de personages met dwang uitgenodigd tot een spelletje Mugunghwa kkochi pieotseumnida oftewel Red Light, Green Light, bij ons beter gekend als Een, Twee, Drie, Piano. De deelnemers moeten zo snel mogelijk aan de overkant van het speelveld geraken, maar mogen enkel bewegen terwijl de bewaker vooraan met haar rug naar de spelers staat. Draait ze zich om, en ziet ze dan toch iemand bewegen, dan wordt die persoon geëlimineerd. Wat in dit geval betekent: genadeloos afgeknald.

Het contrast tussen de onschuld van het oorspronkelijke spel en de brutaliteit van deze variant zorgt voor een bijwijlen erg sadistisch sfeertje. Dat slaat duidelijk aan, gezien het onverwachte succes van Squid Game. Mocht u na de serie nog geen zin hebben om alles weer op te bergen in de spelletjeskast, kunt u met deze vijf films alvast weer even verder genieten.

As the Gods Will (2014, Takashi Miike)

Het hoeft niet te verbazen dat Takashi Miiki, de meester van de Japanse cultfilm, zich ook al aan sadistische kinderspelletjes waagde. Wie As the Gods Will al keek voor aan Squid Game te beginnen, zal wellicht moeite hebben om de gelijkenis niét te zien.

Het verhaal begint wanneer in elke klas in Japan tegelijk het hoofd van de leraar ontploft (typische Miike-onzin, geloof ons), waarna er uit de romp een daruma-pop kruipt die de leerlingen uitdaagt tot een spelletje Daruma-san ga koronda, oftewel… Een, Twee, Drie, Piano. Het verschil met Squid Game is dat de deelnemers hier niet neergeschoten worden als ze verliezen, maar dat hun hoofd explodeert in een brei van bloed en knikkers. Toch is het leuk toeval dat beide verhalen met hetzelfde spelletje beginnen. Iedereen die de eerste ronde overleeft, doorloopt een gordel van steeds brutaler wordende spelen waar steeds minder overlevende tieners aan deelnemen.

Miike contrasteert de gruwelijke gebeurtenissen niet alleen met de vermeende onschuld van de spelletjes, maar ook met de puberale dialogen van de personages. Terwijl hun medeleerlingen brutaal vermoord worden, kunnen de personages toch niet anders dan twijfelen of ze het toch niet aan moeten vragen met hun crush voordat ze beide verpletterd worden. Het geeft de film tegelijk iets amusants en iets heel aandoenlijks.

Ready or Not (2019, Matt Bettinelli-Olpin & Tyler Gillett)

Sommige spelletjes in Squid Game en As the Gods Will zullen bij een Belgisch publiek geen belletje doen rinkelen, omdat ze vooral populair zijn op Aziatische speelplaatsen. In Ready or Not wordt het hoofdpersonage echter verleid tot een gevaarlijke variant van een spel dat we hier allemaal kennen.

De film gaat over de jonge vrouw Grace en speelt zich af op de avond van haar huwelijk met Alex, waardoor ze lid wordt van de rijke Le Domas-familie. Ze neemt deel aan het vreemde ritueel waarbij elk nieuw familielid een kaart moet trekken waarop een spelletje staat geschreven. De meeste zijn onschuldig, maar er is één waarvan Alex hoopt dat zijn verloofde die niet zal trekken. U kan vast al raden welke kaart de arme Grace trekt.

Aanvankelijk ziet het er echter nog onschuldig uit. Grace trekt de hide and seek-kaart, en wordt uitgenodigd om zich in het gigantische herenhuis te verstoppen. Als ze het zonlicht haalt, wint ze het spel. Wat ze echter niet ziet eens ze vertrekt om zich te verschuilen, is dat haar schoonfamilie degens en kruisbogen uithaalt om het spel wat pittiger te maken en de inzet te verhogen.

Ready or Not is een zelfbewuste film die weet dat het concept een beetje onnozel is, maar dat camp-gehalte op zeer amusante wijze verweeft met sociale kritiek over de kloof tussen arm en rijk. Grace was een kansarm weeskind, en zonder veel weg te geven kunnen we vertellen dat ook de dienstmeiden van de Le Domas-familie geen prettige avond hebben, terwijl de familie zich kostelijk amuseert met haar sadistische jachtspel.

Battle Royale (2000, Kinji Fukasaku)

Een film waarin de moordlustige twist van het spel minder als een verrassing komt, is Battle Royale. In de nabije toekomst is de Japanse jeugd zo hard aan het rebelleren, dat de overheid een nieuwe wet stemt waarbij elke jaar een ‘Battle Royale’ georganiseerd wordt. Leerkrachten kunnen hun rebelse klassen nomineren en de ‘gelukkigen’ die worden uitgeloot, worden op een eiland gedropt waar ze elkaar moeten uitmoorden, en enkel de laatste persoon die blijft leven mag terug naar huis. Uiteraard worden de spelen ook op nationale televisie uitgezonden, en de winnaar wordt als een held ontvangen.

(U denk bij deze beschrijving misschien aan The Hunger Games, maar auteur Suzanne Collins zweert dat ze Battle Royale nooit gezien of gelezen had voor ze aan haar eigen romans begon.)

Leraar van dienst is de Japanse cultacteur Takeshi Kitano. Zijn casting voegt een extra lading aan de film toe, omdat hij in zijn thuisland ook nog echte spelprogramma’s heeft gepresenteerd. Kitano’s ongepast enthousiaste acteerstijl zorgt voor een laagje sadistische humor in de film. Verder geldt hier hetzelfde als in As the Gods Will: brutale slachtpartijen en puberale gesprekken worden argeloos afgewisseld, wat voor nogal wrang entertainment zorgt.

Verder is dit misschien wel de enige film die een volledig gamegenre deed ontstaan. PlayerUnknown’s Battleground, Call of Duty: Warzone en het immens populaire Fortnite werken allemaal volgens hetzelfde principe: alle spelers worden in een afgesloten arena gedropt en moeten elkaar uitmoorden tot er slechts een iemand blijft rechtstaan. Het hele genre heet niet voor niets Battle Royale.

Gamer (2009, Brian Taylor & Mark Neveldine)

Over videospelletjes gesproken: in de hyperkinetische actiefilm Gamer worden die naar een nieuw niveau getild. Technologiemagnaat Ken Castle heeft een nieuwe stof uitgevonden die in het brein geïmplanteerd kan worden, waardoor mensen bestuurbaar worden door anderen, precies levensechte gamepersonages. De techniek wordt eerst gebruikt in Society, een soort update van The Sims of Second Life waarin mensen betaald worden om hun lichaam te verhuren, waardoor spelers hen kunnen besturen en een ander leven leiden.

Al snel maakt het bedrijf de overstap van de social simulator naar de shooter game. Ter dood veroordeelden krijgen de optie om hun lichaam af te staan aan gamers die levensechte oorlogsspelletjes willen spelen. Als ze dertig keer op de rij winnen, wordt hen gratie geschonken. Als ze verliezen, tjah, ze gingen sowieso geëxecuteerd worden.

Gamer kon niet meteen op veel steun van critici rekenen bij release, maar achteraf gezien hebben regisseur Taylor en Neveldine met hun hyperactieve stijl en overdadige wereld het social media-tijdperk perfect aangevoeld waardoor de film nu misschien wel relevanter dan ooit is. Natuurlijk zijn de dialogen puberaal en ook het verhaal is niet diepfilosisch, maar ergens past dat net perfect bij de wereld die opgeroepen wordt.

Funny Games (1997, Michael Haneke)

Laat u niet bedotten door de jolige titel: Funny Games is de gruwelijkste en meest ongemakkelijke film op deze lijst. Regisseur Michael Haneke probeert de boel hier niet luchtiger te maken met flitsende actie of zwarte humor, maar stelt net op heel confronterende manier de vraag waarom we fictief geweld nu eigenlijk zo leuk vinden.

Funny Games gaat over het welgestelde koppel Georg en Anna en hun zoontje Georgie, die samen op retraite gaan in hun vakantiehuisje. Ze krijgen bezoek van het mysterieuze duo Peter en Paul, twee volledig in het wit geklede en aanvankelijk erg gemanierde jongemannen. Peter zou een paar eieren nodig hebben, en eerst geeft Anna die met plezier mee. Peter blijft de eieren echter maar op klunzige wijze breken, en na een tijdje heeft de vrouw er genoeg van en vraagt ze het duo om te vertrekken. Zonder veel te willen verklappen, kunnen we alvast vertellen dat de twee indringers blijven waar ze zijn en een reeks sadistische spelletjes met het duo spelen. Peter en Paul ontpoppen zich ook tot psychopathische karakters die tot de griezeligste filmpersonages aller tijden gerekend mogen worden.

Zoals gezegd is Funny Games niet ‘entertainend’ zoals de andere titels op deze lijst. De film bevat metafictionele elementen waardoor je als kijker jezelf de vraag moet stellen of je geen onherstelbare sadist bent als je van uitzinnig filmgeweld houdt. Naar eigen zeggen wilde Haneke een statement maken over geweld in de media door een ultragewelddadige, maar verder zinloze film te maken. Best sparen tot na u Squid Game uitgekeken hebt als u uw plezier aan die serie niet wil bederven, dus.