The Jungle Book volgens Andy ‘Gollum’ Serkis: ‘Deze film is niet voor de kleintjes bedoeld’

Hij leende zijn lijf en gezicht aan Gollum, King Kong en de alfa-aap uit de Planet of the Apes-films. Nu wekt Andy Serkis de beestenboel uit The Jungle Book tot leven in Mowgli: Legend of the Jungle. De Britse motioncapturekoning over zijn verrassend duistere Kipling-adaptatie die uiteindelijk door Netflix werd geadopteerd.

Wie The Jungle Book zegt, denkt – met dank aan de klassieke Disney-tekenfilm uit 1967 – meteen aan dansende beren, marcherende olifanten en een guitig Indisch jongetje dat op handen en voeten door het oerwoud spartelt. In Andy Serkis’ adaptatie is Rudyard Kiplings populaire verhalenbundel uit 1894 stukken donkerder en ernstiger. Verwacht van zijn Mowgli: Legend of the Jungle dus geen exotisch vertier vol dartele deuntjes. Wat Serkis serveert, is een met bits en bytes gepimpte trip door de jungle, waar beesten strijden om te overleven en waar het gevaar voor Mowgli, het mensenjong dat door wolven werd opgevoed, om elk hoekje loert.

Om die verrassend duistere beestenboel tot leven te wekken bezigde Serkis een mix van live-action en performance capturing, de technologie waarmee hij als acteur ook al Gollum uit Lord of the Rings, King Kong, Supreme Leader Snoke uit Star Wars en Caesar uit de Planet of the Apes-franchise incarneerde. Bovendien kon hij bogen op een topcast, met Christian Bale als de zwarte panter Bagheera, Cate Blanchett als de slinkse slang Kaa, Benedict Cumberbatch als de wraakzuchtige tijger Shere-Khan en zichzelf als de balorige beer Baloo. Met de hulp van computers en green screens creëerden ze de meest dierlijke versies die van Kiplings creaturen al op het grote scherm werden gespot, al lijkt ‘uncanny valley’, zoals zo vaak het geval is bij performance capturing, ook nu nooit veraf.

Ondanks alle moeite en middelen die producent Warner in het project pompte, kun je Mowgli dus bezwaarlijk een malse, hapklare brok noemen. Voor kinderen, zeker die jonger dan tien, is de film te angstaanjagend, en pogingen om hem alsnog familievriendelijker te maken draaiden op niets uit, hoewel daartoe zelfs even de hulp van Alfonso Cuarón (Gravity) werd ingeroepen. Voor volwassenen ligt de live-action-versie waarmee Disney twee jaar geleden de kassa’s nog deed rinkelen dan weer te vers in het geheugen. Nochtans was het de bedoeling dat Mowgli – waarvan de opnames al dateren van 2014 – als eerste in de zalen zou komen. Tenminste: tot duidelijk werd dat de mocap-techniek het postproductieproces aanzienlijk zou vertragen en de race tegen concurrent Disney sowieso verloren zou worden.

Daarop besloot Warner om de bioscooprelease van Mowgli dan maar meteen met twee jaar vooruit te schuiven, maar na nog meer wikken, wegen en uitstellen werd uiteindelijk zelfs van dat plan afgestapt. Drie maanden geleden verkocht Warner de film in extremis aan Netflix, dat hem op 7 december wereldwijd op zijn platform lanceerde. ‘Ik ben opgelucht’, aldus Serkis, al had de 54-jarige Brit wellicht op meer gehoopt toen hij zes jaar geleden door Warner aan boord werd gehaald om als mocap-specialist zijn regiedebuut te maken nadat Alejandro González Iñárritu (The Revenant, Birdman) had afgehaakt. ‘Ik kan niet ontkennen dat het een hectische rit is geweest, maar ik ben Netflix dankbaar dat de film nu eindelijk zijn weg naar het publiek kan vinden. Misschien is het wel het beste wat Mowgli kon overkomen.’

Hoe bedoel je precies?

Andy Serkis: Van in het begin was duidelijk dat dit een donkerder film zou worden dan de Disney-versies, trouwer aan de toon van Kiplings verhalen. Ik wist dat het lastig zou zijn om hem in de zalen te lanceren tussen de blockbusters, tussen de Star Wars– en Marvel-films. In de kern is het namelijk een zoektocht naar identiteit, een genredrama in een avontuurlijke maar harde en realistische wereld. Voor de kleinsten is Mowgli te grimmig en te complex, maar de film was ook niet voor hen bedoeld. Toch ben ik er zeker van dat Mowgli ook jonge kijkers, die niet als een klein kind willen behandeld worden, zal aanspreken. Dankzij Netflix kan de film dat publiek nu bereiken in 190 landen.

Warner wist toch op voorhand dat dit een donkerder versie zou worden?

Serkis: Ik geef toe dat ik verrast was toen Warner me belde en zei dat ze de film aan Netflix hadden verkocht. We waren zelfs al met de promotie begonnen. Maar hoe meer ik erover nadacht, hoe beter ik hun beslissing kon begrijpen. Het was niet de eerste keer dat ze zoiets deden (Warner verkocht vorig jaar al de actiethriller Bright met Will Smith aan Netflix, nvdr.). Vergeet niet dat de filmindustrie op korte tijd drastisch is veranderd. Toen ik vijf jaar geleden aan Mowgli begon, was Netflix een relatief nieuwe speler. Nu is streaming dé manier waarop veel jongeren films bekijken. Streaming heeft de bioscopen in ijltempo leeggezogen.

Er was in het begin ontegensprekelijk een race tegen Disney. Na een poos werd duidelijk dat Warner die race verliezen, maar dat heeft me nooit zorgen gebaard. Het is niet de eerste keer dat studio’s op die manier met elkaar in de clinch gaan. Mijn bekommernis was: een goede, originele film maken. Laat Mowgli nu maar rustig zijn publiek vinden op die nieuwe platformen, in plaats van meteen op cijfers te worden afgerekend, wat met een traditionele bioscooprelease heel zeker het geval zou zijn geweest.

Vind je het toch niet jammer, nadat je zoveel moeite hebt gedaan om de jungle op het grote doek tot leven te wekken?

Serkis: Als je zolang aan een film werkt, wil je vooral dat hij bekeken wordt, op welke manier dan ook, en ik denk dat streaming de beste optie is. Er is een kleine release in Groot-Brittannië, en in India – waar we de wereldpremière hadden – komt de film ook in veel zalen. Daar ben ik blij mee. Het is de duurste aankoop van Netflix tot nu toe en ik merk dat ze steeds meer aandacht geven aan bioscoopreleases, wat een interessante evolutie is. Ik vind ook niet dat er te veel verloren gaat door hem via streaming te bekijken. De opzet was altijd: een acteursdrama maken, met veel close-ups van Mowgli en de dieren. Dat was al zo voor we lucht kregen van de Disney-versie. Het drama staat centraal, niet het spektakel in de jungle, al hebben we ons best gedaan om die zo levensecht mogelijk te maken.

Je bent ook in de jungle gaan filmen, niet?

Serkis: (knikt) We hebben de film opgenomen in drie fases. In 2014 waren er de mocap-opnames in Engeland met alle acteurs. Zes maanden later hebben we de jungle nagebouwd in dezelfde studio, en opnieuw met Rohan Chand (de inmiddels veertienjarige knul die Mowgli speelt, nvdr.) gedraaid. Daarna zijn we nog drie weken naar Zuid-Afrika geweest voor buitenopnames.

Je bent al jaren dé specialist inzake performance capturing. Is de technologie veel veranderd of verbeterd sinds je het publiek in 2001 verblufte als Gollum in Lord of the Rings?

Serkis: Toch wel. De grote sprong voorwaarts hebben we gehad, maar er worden nog altijd stappen gezet. Toen ik Gollum speelde, droeg ik een zware helm waar camera’s aan hingen, en een pak vol markeerpunten. Tegenwoordig is alles stukken lichter en heb je veel meer bewegingsvrijheid. Op termijn zullen die helm en dat pak volledig verdwijnen, en zal men volledig vrij kunnen spelen. Performance capturing is geen hindernis, het is zelfs een puurdere vorm van acteren dan live-action. Het is als werken in een theaterensemble. Het zijn acteurs die interageren op een podium. Het zijn opnieuw de ‘bare necessities’. (lacht) Al de rest is technologische opsmuk achteraf, en die wordt alsmaar beter en preciezer.

Je vertolkte onvergetelijke personages als Gollum, King Kong en Caesar, maar een Oscarnominatie leverde dat niet op. Wordt mocap nog steeds ondergewaardeerd?

Serkis: Ik vind van wel. Wat telt, is of je personage tot leven komt en het publiek kan beroeren. Het zou niet mogen uitmaken met welke middelen je dat doet. Dit jaar won Gary Oldman de Oscar voor beste acteur voor zijn rol van Winston Churchill in Darkest Hour, waarvoor hij dikke lagen make-up en gezichtsprotheses gebruikte. Waarom is dat geen probleem, en mocap wel? De Academy heeft gelukkig beloofd om voortaan een bredere kijk te hanteren op vertolkingen die ze Oscarwaardig acht, dus ik ben benieuwd wat dat zal geven.

Niet alleen de filmindustrie is de jongste jaren ingrijpend veranderd. Ook de wereld daarbuiten heeft een transformatie ondergaan. Is Mowgli, met zijn verhaal over een outsider die zijn plek zoekt in een vijandige wereld, sinds Trump, de brexit en ander populisme geen andere film geworden?

Serkis: Absoluut. Elke adaptatie van The Jungle Book is onvermijdelijk een product van zijn tijd, zoals Kipling een product was van koloniaal Engeland. Toen hij het boek schreef, eind negentiende eeuw, was de wereld ook aan het veranderen en begon het Britse imperium ineen te schrompelen. Later werd hem exotisme en een stereotiepe, westerse kijk op India verweten. Toen wij aan de film begonnen, waren Trump en de brexit nog surrealistische doemscenario’s, maar het identiteitsdebat was al aan de gang en het populisme was aan een opmars bezig. Het is onmogelijk om nu naar de scène te kijken waarin Mowgli in een kooi wordt gestopt en mishandeld, en niet aan de huidige vluchtelingencrisis te denken. Dat hadden we vooraf nooit kunnen voorzien.

Het gaat om een jongen die gekneld zit tussen twee werelden, die zijn plek moet zien te vinden, ook al is hij in geen van beide werelden welkom. Die thema’s van ontheemding, identiteit en botsende culturen zijn universeel en elke tiener wordt ermee geconfronteerd, maar door de manier waarop de wereld er momenteel aan toe is, zijn ze urgenter dan ooit.

Tot slot. Vorig jaar kwam Breathe in de zalen, een biografisch drama dat je hebt geregisseerd in afwachting van de release van Mowgli. Dat moet een vreemde ervaring zijn geweest.

Serkis: Een slopende ervaring vooral. Breathe was zogenaamd mijn regiedebuut, maar op dat moment was Mowgli al zo goed als af. Op een gegeven moment werkte ik overdag aan Breathe en ’s avonds en ’s nachts aan Mowgli. Of omgekeerd. Ik moet bekennen dat mijn bioritme op den duur behoorlijk in de war was. (lacht)